بحرانی در دل بحران اصلی

اقتصاد ۲۴-جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا روز سه‌شنبه در حالی بر خروج نزدیک به شش هزار نفر از نظامیان کشورش از افغانستان تا روز ۳۱ اوت (۹ شهریور) تاکید کرد که چنین تصمیمی بر روند تخلیه اتباع آمریکایی، شهروندان دیگر کشور‌ها و افغان‌ها تاثیرگذار خواهد بود.

رئیس‌جمهوری ایالات متحده بهار امسال برنامه خروج ۲۵۰۰ نظامی کشورش از افغانستان را در چهارچوب طرح توافق واشنگتن با گروه طالبان که در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به امضاء رسیده بود اعلام کرد. با این حال جو بایدن پس از سقوط دولت اشرف غنی، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان مجبور به اعزام هزاران سرباز به کابل برای کمک به روند خروج اتباع آمریکایی شد.

تحولات اخیر افغانستان و هرج و مرجی که در روند تخلیه شهروندان خارجی و افغان‌ها از فرودگاه کابل پیش آمد انتقاد‌های زیادی را متوجه رئیس‌جمهوری آمریکا کرد. جو بایدن طی ۱۰ روز گذشته با جدی‌ترین بحران در عرصه سیاست خارجی از زمان حضورش در کاخ‌سفید روبرو شده است.

تکمیل روند خروج تا ۳۱ اوت؛ طی یک هفته آینده چه خواهد شد؟

مقامات آمریکایی می‌گویند خروج نزدیک به شش هزار نظامی از فرودگاه کابل چند روز طول خواهد کشید و به همین دلیل روند خروج این سرباز‌ها باید حداقل از روز جمعه آغاز شود.

آغاز روند خروج این نظامیان به این معنا است که همزمان عملیات تخلیه اتباع خارجی و افغان‌ها از فرودگاه کابل به تدریج به پایان خواهد رسید. آمریکا و متحدانش پس از به قدرت رسیدن طالبان روند تخلیه اتباع خارجی و آن دسته از افغان‌ها را که طی ۲۰ سال گذشته با نظامیان خارجی همکاری کرده بودند آغاز کردند.

این عملیات طی روز‌های گذشته سرعت بیشتری گرفت و طی روز‌های اخیر هر روز ۲۰ هزار نفر با هواپیما از فرودگاه کابل به خارج از افغانستان پرواز کردند. انتظار می‌رود که با آغاز روند خروج نظامیان آمریکایی از سرعت تخلیه اتباع خارجی و افغان‌ها کاسته شود.

امکان تخلیه چند نفر وجود خواهد داشت؟

جو بایدن گفته است که از روز ۱۴ اوت یعنی یک روز پیش از سقوط کابل تاکنون بیش از ۷۰ هزار نفر از جمله اتباع آمریکایی، شهروندان کشور‌های خارجی و افغان‌ها از فرودگاه کابل به خارج از افغانستان منتقل شده‌اند.

رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین متعهد شده است که هر کدام از شهروندان کشورش که مایل به ترک افغانستان باشند در نهایت از این کشور به خارج منتقل خواهند شد. او همچنین وعده داده است که واشنگتن آن دسته از افغان‌هایی را که با به قدرت رسیدن طالبان برای جانشان احساس خطر می‌کنند تا حد امکان از افغانستان خارج خواهد کرد.

از سوی دیگر وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) تاکید می‌کند که امکان خروج همه اتباع آمریکایی که به دنبال خروج از افغانستان هستند تا روز ۳۱ اوت وجود دارد. به گفته مقامات آمریکا تاکنون چهار هزار آمریکایی از افغانستان خارج شده‌اند. با این حال دولت ایالات متحده آمار دقیقی از تعداد شهروندان خود در افغانستان ندارد، زیرا نام همه اتباعش در افغانستان در فهرست سفارت آمریکا در کابل ثبت نشده است.

بیشتر بخوانید: امرالله صالح: تفاوت بین داعش، القاعده و طالبان مثل تفاوت کوکا و پپسی است!

پنتاگون همچنین وعده داده است که حدود ۵۰۰ نیروی امنیتی افغان را که به تامین امنیت فرودگاه کابل کمک کرده‌اند از افغانستان خارج خواهد کرد.

در مجموع به نظر می‌رسد که هزاران نفر از افغان‌هایی که با به قدرت رسیدن طالبان برای خود و خانواده‌هایشان احساس خطر می‌کنند در نهایت تا پیش از روز ۳۱ اوت امکان خروج از افغانستان از طریق فرودگاه کابل را نخواهند یافت.

بر سر کسانی که در افغانستان باقی می‌مانند چه خواهد آمد؟

تخمین زده می‌شود که ۲۵۰ هزار افغان از جمله مترجمان، کارکنان، رانندگان و ... طی ۲۰ سال گذشته با نظامیان آمریکا و سفارت این کشور در کابل همکاری کرده‌اند. این در حالی است که از ماه گذشته تاکنون تنها ۶۲ هزار نفر از آن‌ها از افغانستان خارج شده‌اند.

وزارت خارجه ایالات متحده می‌گوید پس از خروج نظامیانش نیز کمک به خروج افغان‌ها از افغانستان را دنبال خواهد کرد و در همین راستا به طالبان فشار خواهد آورد.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه گفت: «وقتی ماموریت نظامی [در افغانستان]تمام شود تعهد ما به افغان‌های در معرض خطر تمام نمی‌شود.»

با این حال به نظر می‌رسد مناسبات آمریکا با طالبان بیش از هر عامل دیگری تعیین‌کننده ظرفیت واشنگتن در دفاع از حقوق افغان‌هایی باشد که به دنبال خروج نظامیان ایالات متحده تا روز ۳۱ اوت امکان ترک افغانستان را نخواهند یافت.

آمریکا در مناسباتش با طالبان چه ابزار‌هایی در اختیار دارد؟

یکی از مهمترین موضوعاتی که دولت جو بایدن باید به زودی در مورد آن تصمیم‌گیری کند مساله به رسمیت شناختن دولت طالبان در کابل است. این تصمیم به طور بالقوه تبعات زیادی خواهد داشت، زیرا به عنوان مثال مشخص کرد که آیا دولت آینده افغانستان امکان دسترسی به کمک‌های خارجی را که تاکنون به افغانستان اختصاص پیدا می‌کرد خواهد داشت یا خیر.

در توافق دوحه که در سال ۲۰۲۰ با حضور مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت دونالد ترامپ با طالبان به امضا رسید تاکید شده است که آمریکا این گروه را به عنوان حکومت به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال طی ۱۰ روز گذشته نشانه‌هایی مبنی بر انعطاف واشنگتن در قبال طالبان دیده شده است.

یکی از مهم ترین نمود‌های این انعطاف‌پذیری را می‌توان گزارش واشنگتن‌پست مبنی بر دیدار ویلیام برنز، مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) با ملا عبدالغنی برادر، رئیس دفتر سیاسی طالبان در کابل دانست.

بیشتر بخوانید: دولت ایران ۴ بار به پسر احمد شاه مسعود فشار آورد که با طالبان صلح کند

مقامات آمریکا همچنین طی روز‌های گذشته برای هماهنگی بر سر روند تخلیه اتباع خارجی و افغان‌ها از فرودگاه کابل با سران طالبان در تماس بودند.

یکی دیگر از چالش‌های پیش‌روی آمریکا بحران انسانی در افغانستان خواهد بود. بنا به اعلام سازمان ملل متحد بیش از ۱۸ میلیون نفر از جمعیت افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند. از سوی دیگر نیمی از کودکان زیر پنج سال در افغانستان از سوتعذیه رنج می‌برند.

یورونیوز