گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشایی کنسولگری‌های ایران و عربستان

اقتصاد ۲۴-نشانه‌های جدی از گرم شدن روابط میان ایران و عربستان نمودار شده است، هرچند انباشت اختلافات و تنش‌ها در طول ۵ سال گذشته موجب شده زمان بیشتری برای حل این موضوعات نیاز باشد.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی ضمن اشاره به این موضوع به مذاکراتی که در ماه‌های اخیر بین ایران و عربستان آغاز شده اشاره کرده و می‌افزاید: «در هفته‌های اخیر مقام‌های دو کشور درباره مذاکرات موفقیت آمیزی که از ماه آوریل و در پایتخت عراق آغاز شد، اظهارنظر‌های مثبتی داشته‌اند.»

این مذاکرات که در زمان دولت میانه‌روی حسن روحانی آغاز شد، در زمان جانشین فوق محافظه‌کار او یعنی ابراهیم رئیسی هم ادامه یافته است.

یک دیپلمات خارجی که از مذاکرات اطلاع دارد و در ریاض ساکن است به خبرگزاری فرانسه گفته است که دو طرف در آخرین دور مذاکرات در آستانه توافق برای کاهش تنش و همچنین کنترل جنگ‌های نیابتی علیه یکدیگر بوده‌اند.

همچنین فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان تایید کرده که دور چهارم مذاکرات دو طرف در ماه سپتامبر برگزار شده است. این شاهزاده سعودی ابراز امیدواری کرده که این گفتگو‌ها به پایه و اساس رسیدگی به مسائل دو کشور تبدیل شود.

بیشتر بخوانید: ایران و عربستان در آستانه توافق

در سوی مقابل، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران هم مذاکرات را «در مسیر درست» ارزیابی کرده‌است. جانشین جواد ظریف در اوایل ماه جاری میلادی در این رابطه گفته بود: «ما به نتایج و توافقاتی دست یافته‌ایم، اما هنوز به گفتگو‌های بیشتری نیاز داریم.»
همچنین دیپلمات خارجی که به گفتگو‌های ایران و عربستان نزدیک است به خبرگزاری فرانسه گفته که تهران و ریاض به توافقی برای بازگشایی کنسولگری‌ها دست یافته‌اند. این دیپلمات که نخواسته نامش فاش شود همچنین در ادامه می‌گوید: «به احتمال زیاد دو طرف در دور جدیدی از مذاکرات که ممکن است طی چند روز آینده انجام شود، به توافق‌های تازه‌ای دست یابند. من فکر می‌کنم اعلام عادی سازی روابط ممکن است در چند هفته آینده انجام شود، اما آن‌ها در اصل به توافقی برای بازگشایی کنسولگری‌ها دست یافته‌اند.»

رسانه‌های سعودی در هفته‌های اخیر لفاظی‌های خود را نسبت به تهران کاهش داده‌اند. تلویزیون دولتی اخباریه هفته گذشته مذاکرات ایران و عربستان را «گفتگو‌هایی مستقیم و صادقانه» خواند که به «ثبات در منطقه» می‌انجامد.

همچنین محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی ماه گذشته گفته بود که ریاض خواهان رابطه خوب و ویژه با تهران است. او همچنین ابراز امیدواری کرده بود که مذاکرات با ایران به نتایج ملموس برای ایجاد اعتماد و احیای همکاری‌های دوجانبه منجر شود.
در عین حال ولیعهد سعودی از تهران خواسته تا هر نوع حمایت خود از گروه‌های مسلح در منطقه و به ویژه شورشیان حوثی را متوقف کند.
ریاض تهران را متهم می‌کند که از حوثی‌ها با سلاح و هواپیما‌های بدون سرنشین حمایت می‌کند، اما تهران می‌گوید حمایت ایران از این گروه، تنها محدود به اقدامات سیاسی است.

دیپلمات خارجی نزدیک به مذاکرات ایران و عربستان در خصوص جنگ یمن به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «عربستان سعودی علاقه‌مند به پایان درگیری در یمن است. جنگی که میلیارد‌ها ریال برای این کشور هزینه داشته است. تهران هم به دنبال فرصت‌های اقتصادی با ریاض است چرا که به نظر می‌رسد این کار می‌تواند اقتصاد تحت فشار تحریم‌های ایران را احیا کند.»

علی شیحابی، یک مشاور دولت عربستان سعودی در خصوص گفتگو‌های دو طرف می‌گوید: «فضای مذاکرات مثبت بود، اما تهران باید قبل از موافقیت ریاض با اقداماتی همچون بازگشایی سفارتخانه‌ها، اقدامات اساسی به ویژه در خصوص موضوع یمن انجام دهد. تهران باید قدم‌های واقعی بردارد نه اینکه تنها در گفتگو‌های زیبا شرکت کند.»

آیا سازش تنها راه پیش‌روی طرفین است؟

یاسمین فاروک، از بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی، می‌گوید عربستان سعودی خواهان توقف حملات علیه این کشور است. چرا که این کشور در پی کاهش وابستگی اقتصاد به نفت است و ریاض می‌خواهد با هزینه کردن میلیارد‌ها دلار در پروژه‌های بزرگ جاه‌طلبانه گردشگران و سرمایه‌گذاران را جذب کند.

بیشتر بخوانید: بازگشایی سفارت عربستان در ایران به زودی انجام می‌شود

این متخصص بنیاد کارنگی در ادامه می‌گوید: «در حال حاضر بخت بیشتری برای توافق میان تهران و ریاض وجود دارد چرا که عربستان سعودی مطمئن است در صورتی که ایران به عربستان سعودی حمله کند، هیچ واکنشی از سوی آمریکا به همراه نخواهد داشت.»

خانم فاروک در ادامه به ادعا‌ها در خصوص حمله حوثی‌ها در سال ۲۰۱۹ اشاره کرد که به طور موقت توانست نیمی از تولید نفت خام عربستان را از بین ببرد. حمله‌ای که هرچند با محکومیت بین‌المللی همراه بود، اما در نهایت هیچ اقدامی علیه این حمله صورت نگرفت.
فاروک در ادامه هشدار می‌دهد که هرچند فضای مثبتی در گفتگو‌ها وجود دارد، اما این گفتگو‌ها دارای ضمانت‌هایی نیست که ایران به آنچه توافق شده پایبند بماند.
به نظر می‌رسد تهران و ریاض با مجموعه شرایط پدید آمده منطقه‌ای به این نتیجه رسیده باشند که راهی جز سازش وجود ندارد. اتفاقی که در صورت وقوع می‌تواند از حجم تنش‌های فراوانی که در سال‌های اخیر بر کل منطقه خاورمیانه و خلیج فارس سایه افکنده بکاهد.

یورونیوز