تاریخ انتشار: ۱۶:۴۷ - ۱۲ آبان ۱۴۰۰
تحلیلی از اندیشکده کوئینسی:

ایران و عربستان در مسیر کاهش تنش/ آیا ممکن است تهران قید احیای برجام را بزند و بر تقویت نفوذ خود در منطقه تمرکز کند؟

تلاش اخیر ایران و عربستان سعودی برای حرکت از یک درگیری سرد (و گاهی گرم، اگر چه غیرمستقیم) به سمت تنش زدایی، اگرچه هنوز نوپا است، اما به یک استراتژی دیپلماتیک اشاره دارد که هدف نهایی آن کسب زمان و حداکثر مزیت است.

ایران و عربستان در مسیر کاهش تنش؟ / آیا ممکن است تهران قید احیای برجام را بزند و بر تقویت نفوذ خود در منطقه تمرکز کند؟

اقتصاد ۲۴-دانیل برومبرگدر وبسایت Responsible Statecraft وابسته به اندیشکده «کوئینسی» در آمریکا نوشت: هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه سابق آمریکا در دوران ریاست جمهوری نیکسون در دهه ۱۹۷۰ تلاش کرد تا با ایجاد عرصه‌های تعامل، رقابت آمریکا و شوروی را مدیریت کند. وی امیدوار بود تلاش آمریکا برای مهار جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای و جهانی مسکو را پیش ببرد. اهداف اتحاد جماهیر شوروی نیز مانند واشنگتن بود. برای هر دو کشور، هدف تنش زدایی، آرام کردن تنش‌ها و در عین حال حفظ رقابت بود.
به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: تلاش اخیر ایران و عربستان سعودی برای حرکت از یک درگیری سرد (و گاهی گرم، اگر چه غیرمستقیم) به سمت تنش زدایی، اگرچه هنوز نوپا است، اما به یک استراتژی دیپلماتیک اشاره دارد که هدف نهایی آن کسب زمان و حداکثر مزیت است. تهران و ریاض می‌توانند از مزایای راهبردی، دیپلماتیک و اقتصادی نه تنها از طریق برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بلکه از آغاز گفتگو‌هایی که برای یافتن زمینه‌های مشترک در مورد بسیاری از موضوعات از جمله جنگ در یمن و نقش نیرو‌های حوثی طراحی شده است، بهره ببرند.


بیشتر بخوانید: عربستان: گفت‌وگو‌ها با ایران دوستانه است، اما تاکنون پیشرفت بزرگی نداشتیم


اما به نظر می‌رسد ایران با توجه به موقعیت منطقه‌ای خود و تصور گسترده، اما احتمالاً اشتباهش مبنی بر اینکه پس از خروج آمریکا از افغانستان، خروج واشنگتن از خلیج فارس نیز اجتناب‌ناپذیر است، در موقعیت خوبی برای مانور دادن در مذاکرات با ریاض به نفع خود است. درخواست اخیر ایران مبنی بر بازگشایی کنسولگری دو کشور در مشهد و جده، به عنوان نشانه حسن نیت، قبل از هر اقدامی برای پایان دادن به جنگ در یمن، بر اعتماد به نفس تهران تاکید دارد. این موضوع، همچنین نشان می‌دهد که علی‌رغم امیدواری برخی از رهبران غربی مبنی بر اینکه مذاکرات ایران و عربستان می‌تواند تغییر دهنده بازی باشد، چشم‌انداز پیشرفت قابل توجه دیپلماتیک در سطح پایین خواهد ماند. این نتیجه در نهایت می‌تواند برای ریاض و تهران قابل قبول یا حداقل قابل تحمل باشد.

تاکتیک و استراتژی

دو منطق به ظاهر متناقض، اما در نهایت سازگار، تلاش‌های اخیر برای پیشبرد تنش‌زدایی بین ایران و عربستان سعودی را هدایت می‌کنند. اولی منطق ابتکار است که رهبران هر دو کشور در حال شکل دادن به آن هستند. دغدغه اصلی آن‌ها بقای رژیم هایشان است، آن‌ها باید ظرفیت سازگاری را در داخل و خارج از کشور خود نشان دهند. چنین نگرانی‌های تاکتیکی، رهبران ایران را با وظیفه ایجاد اجماع در مورد چالش‌های کلیدی سیاست خارجی مواجه می‌کند. این موضوع ساده‌ای نیست، زیرا در مورد چندین موضوع حیاتی، از جمله برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، به نظر می‌رسد سردرگمی زیادی وجود دارد؛ بنابراین عاقلانه است که تیم رهبری جدید و تا حد زیادی بی تجربه‌ی تهران به شعبده بازی در چند زمینه که یکی از آن‌ها مسئله عربستان است، ادامه دهد.

برای ریاض، ایجاد اجماع شاید کمتر پیچیده باشد، زیرا تنها نظرات یک نفر واقعاً اهمیت دارد و آن هم محمد بن سلمان است. اما واقعیت این است که او فضای سیاسی و ژئواستراتژیک بسیار کمتری نسبت به همتایان ایرانی خود برای مانور دارد. از سوی دیگر، عربستان سعودی هنوز با یک دشمن مصمم حوثی در نزدیکی مرزهایش مواجه است، در حالی که در عرصه جهانی گسترده تر، ریاض هنوز چارچوب روابط خود را با دولت بایدن مشخص نکرده است. در مقابل، تهران از دارایی‌های دیپلماتیک، استراتژیک و اقتصادی در سراسر خاورمیانه سود می‌برد. علاوه بر این، تهران ممکن است آماده باشد از تلاش برای نجات برجام صرف نظر کند و تمرکزش را بر تحکیم مجموعه‌ای از روابط خود در منطقه به صورت وسیع‌تر و فراتر از آن متمرکز کند. در واقع ایران دست برتر را دارد و حتی اگر به میز مذاکره بازگردد، با پیوند دادن این گفتگو‌ها به موقعیت استراتژیک منطقه‌ای خود مخالفت کرده و سرسختانه به مقاومت خود ادامه خواهد داد.


بیشتر بخوانید: آیا منافع تجاری مشترک ایران و عربستان، روابط دو کشور را احیا می‌کند؟


این واقعیت تحمیلی ما را به منطق دوم که منطق راهبردی است، می‌رساند. رهبران ایران مدت‌هاست این عقیده را دارند که هدف نهایی دشمنان منطقه‌ای و جهانی تهران محاصره اقتصادی، دیپلماتیک و در صورت لزوم نظامی جمهوری اسلامی است. این تصور، عزم تهران را برای تضعیف تهدید محاصره با ایجاد مجموعه‌ای متنوع از روابط که به ایران ظرفیت تحمیل درجات مختلف درد را بر مخالفانش می‌دهد، زنده می‌کند. ریاض این استراتژی را نه تدافعی بلکه تهاجمی می‌داند. عربستان در تلاش برای جلوگیری از آنچه که به عنوان آرمان‌های توسعه‌طلبانه یا هژمونیک ایران می‌بیند، به چتر نظامی آمریکا وابسته است. در همین ارتباط، می‌توان گفت تشدید جنگ ریاض با حوثی ها، نشان دهنده تلاش برای عقب راندن ایران از طریق حمله به نزدیک‌ترین متحد منطقه‌ای آن بود.

اما این سیاست نتیجه معکوس داشته است، به طوری که نه تنها محدودیت‌های قدرت نظامی عربستان سعودی بلکه عدم وجود هرگونه استراتژی منسجم برای مقابله با ایران نمایان شد. واقعیت این است که ریاض با به اجرا گذاشتن منطق ابتکار در سطح تاکتیکی و استراتژیک، به ایران مزیت واقعی می‌دهد که بعید به نظر می‌رسد بتواند آن را جبران کند. حتی اگر بخواهد این نقیصه را از طریق توافق ابراهیم بین اسرائیل، امارات، بحرین و مراکش جبران کند.

عباس نیل فروشان که به عنوان دستیار امور عملیاتی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران فعالیت می‌کند، در تاریخ ۱۴ اکتبر اعلام کرد که عربستان راهی جز مذاکره برای نتیجه گیری جنگ یمن ندارد. وی تصریح کرد: از آنجایی که دشمن نمی‌تواند جبهه مقاومت یمن را شکست دهد، عاقلانه‌ترین راه رسیدن به یک توافق صلح‌آمیز است.

البته موضع عربستان این است که ایران باید ابتدا به حمایت خود از شبه نظامیان حوثی پایان دهد، قبل از اینکه هر گونه مذاکرات معناداری بین تهران و ریاض پیش برود. احتمالاً، دو طرف در جریان نشست ۲۱ سپتامبر خود در فرودگاه بین‌المللی بغداد، این مواضع را مطرح کردند.

بهبود شرایط

در پایان ایران و عربستان سعودی از روند تنش زدایی سود خواهند برد که در صورت پیشرفت، می‌تواند منافع اقتصادی قابل توجهی را به همراه داشته باشد. به طرز متناقضی، بازگشت به مذاکرات برجام و در کنار آن، چشم انداز افزایش صادرات نفت ایران ممکن است به افزایش اخیر قیمت‌ها که قیمت نفت خام را به ۸۵ دلار در هر بشکه رساند، پایان دهد در عین حال، اگر مذاکرات از سر گرفته شود و پیشرفت کند، ممکن است ایران نیز صادرات خود را افزایش دهد. با این حال، اگرچه ایران ممکن است از تلاش مستمر برای پیشبرد مذاکرات وین سود زیادی ببرد، اما دولت این کشور همچنان عمیقا و شاید به گونه‌ای قابل درک، در مورد این که دولت بایدن به هر تعهدی که بر سر میز مذاکره می‌پذیرد عمل کند، تردید دارد.


بیشتر بخوانید: نبرد در بیروت؛ آیا عربستان از نفوذ ایران خشمگین است؟


بنابراین، سردرگمی ناشی از وعده‌ها و بیانیه‌های مختلف رهبران ایران در مورد مذاکرات برجام، بسیار بیشتر به نفع تهران است تا ریاض. در حالی که طرف‌های گفتگو با ایران سعی می‌کنند تصمیم خود را بگیرند و گزینه‌های شان را روی میز نگه دارند، مقامات ایران می‌توانند با دنبال کردن تنش زدایی با عربستان سعودی فضای بیشتری برای مانور ایجاد کنند که البته ممکن است به سرعت راه به جایی نبرد. رهبران سعودی با امید به پایان دادن به درگیری در یمن، در حالی که مطمئن نیستند که آیا این واقعاً ممکن است اتفاق بیفتد یا خیر، علاقه‌مند به آرام کردن روابط خود با تهران هستند. حداقل، یک روند افزایشی تنش زدایی ممکن است شدت تنش‌های سیاسی و استراتژیک را در خلیج فارس کاهش دهد و در عین حال حمایت رهبران غربی را تا حدی جلب کند. باید توجه داشت که در خلیج فارس، مانند جا‌های دیگر، تنش زدایی بیشتر در مورد مدیریت شرایط است تا اینکه بخواهیم منازعات را از بین ببریم.

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه و طلا امروز سه‌شنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

قیمت روز روغن خوراکی + جدول

قیمت انواع خودرو‌های مزدا ۳، بسترن و کاپرا گروه بهمن امروز

قیمت خودرو‌های سایپا امروز سه‌شنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ لنوو + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز سه‌شنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

عکس/ حال و هوای کنسرت چند هزار نفری در پارک ملت تهران

عکس/ ژست خاص خدیجه خانم دختر محمدعلی شاه ۱۰۵ سال پیش با تیپ فرنگی و پالتو پوست

برگزاری آیین سنتی معایده در اهواز

عکس/ پست کنایه آمیز محسن تنابنده با یک کپشن مبهم درباره نقی

قیمت دلار و یورو امروز سه‌شنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

عکس/ چهره عجیب مادر مظفرالدین شاه ۱۴۴ سال پیش با سبیل پرپشت ودامن چین دار

ارشک اول کیست؟/بنیانگذار سلسله اشکانیان را بشناسید

۶ فرصت و دلیل که نشان می‌دهند توافق ایران و آمریکا امکانپذیر است/ ۳ سناریوی محتمل در چشم انداز مذاکرات دو کشور

قیمت خودرو‌های سایپا امروز چهارشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز چهارشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

عکس/عذرخواهی شبکه تماشا به دلیل پخش یک صحنه

قیمت دلار و یورو امروز چهارشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

واکنش روسیه به تهدید نظامی ترامپ علیه ایران

موسیمانه جنگ با استقلال را آغاز کرد

کاخ‌های تاریخی تهران امروز تعطیل است؟

عکس/ اقدام زیرکانه یک خانم تهرانی در ثبت مهریه‌

عکس/ بازیگر سریال آنام در سیزده‌بدر

درآمد پزشک باید منطقی باشد تا زیرمیزی گرفتن کمرنگ شود/ با برون‌سپاری کار‌های حوزه بهداشت و درمان وضعیت بهتر می‌شود

عکس/سوتی خنده‌دار در طراحی گرافیکی بنر شهرداری

فیلم/خط خوردن یک ملی‌پوش به دلیل خرید مایکروفر در دوران مایلی کهن

قابلیت جدید و عجیب چت‌جی‌پی‌تی با طراحی رسید جعلی!

وال کیلمر، بازیگر سرشناس هالیوود درگذشت

همه چیز درباره سریال From/ این سریال ترسناک ارزش دیدن دارد؟

عکس/تنها باری که شهید مطهری رای داد

تیم فوتبال محبوب دونالد ترامپ لو رفت

پیش بینی آب و هوا سیزده فروردین

وضعیت ترافیکی تهران در صبح روز طبیعت

آخرین وضعیت ترافیکی جاده‌های شمال در روز طبیعت

کتابخانه و موزه دکتر حسابی

انتقال آب دریای خزر به تهران مطرح نیست

گوشت یارانه‌ای در بازار نیست!

تغییر ساعت کاری از ۱۶ فروردین ۱۴۰۴

وضعیت بازار مسکن در روز‌های عید

قیمت طلای جهانی بالا رفت

آیا اتریوم (ETH) یک سرمایه‌گذاری مرده است؟

سامانه فروش خودرو‌های وارداتی تعطیل می‌شود؟

نشریه آمریکایی: جنگ با ایران به نفع منافع ملی آمریکا نیست/ ایران و آمریکا در حال بالا رفتن از نردبان تشدید تنش هستند

بهترین استراتژی سرمایه‌گذاری در سال جدید

ناترازی گاز در سال جدید تشدید می‌شود/ اصلاح تدریجی قیمت‌ها کلید حل بحران انرژی

سیزده بدر چیست و چه رسم و رسوماتی دارد؟

واکنش‌ها به اظهارات تند ترامپ علیه پوتین درباره اوکراین/آیا خشم ترامپ به چرخش او در برابر روسیه منجر خواهد شد؟

پیشتازی پزشکیان در استفاده از توئیتر و اینستاگرام/ عراقچی جای ظریف را گرفت، ستار هاشمی غیبت کرد

مهمترین آیین های سیزده بدر چیست؟

قیمت خودرو‌های سایپا + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو + جدول

قیمت سکه پارسیان + جدول

قیمت سکه و طلا + جدول

قیمت بیت کوین و رمزارز‌ها + جدول

قیمت دلار، یورو و سایر ارز‌ها + جدول

سال ۱۴۰۳ با خط فقر مطلق ۳۰ درصدی به پایان سلام کرد/ تحریم، تورم، فقر؛ سه‌ضلعیِ فروپاشی معیشت!

فیلم/ میز سحرآمیز و جذاب فیلسوف روسی

عضو کمیسیون بهداشت مجلس: دلالان دارو از لجن کف جوی آب جنس تحویل مردم دادند

طرز تهیه ماکارانی آلفردو؛ ماکارانی متفاوت و وایرال تیک تاک

حالت تهوع از علائم کمبود این ویتامین است

پوسیدگی دندان به‌دلیل کمبود این ویتامین‌ها

مزایا و معایب سرمایه گذاری در سهام چیست؟

خوردن این غذا‌ها هنگام رانندگی ممنوع

ویتامینی که مصرف زیاد آن سبب خونریزی می‌شود

چشم‌انداز صادرات و واردات در سال ۱۴۰۴ / سیاست‌های بانک مرکزی در گذشته نادرست بود

ویتامینی که کمبود آن سبب ریزش مو می‌شود

رفع یبوست با مصرف این میوه خوشمزه

میوه‌ای که مصرف آن سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود