با دوران بلوغ فرزندتان بیشتر آشنا شوید

جامعه ۲۴، دوران بلوغ پدیده‌ای طبیعی و یکی از مراحل رشد انسان است که طی آن، نخستین پایه‌های زندگی بالغانه ساخته می‌شود. در این دوره نیاز‌های نوجوان به تدریج تغییر کرده و نگاه او به خود و جهان پیرامونش تغییر می‌کند. از سوی دیگر با توجه به تغییرات جسمی و روانی که در نوجوانی رخ می‌دهد ممکن است همزمان برای او دغدغه‌هایی ایجاد شود به همین دلیل والدین باید دوران بلوغ فرزندشان را جدی گرفته و اطلاعات لازم را در اختیار او قرار دهند.

دکتر فاطمه آذرتاش، مشاور خانواده و مدیر تیم تخصصی سلامت جنسی انجمن ازدواج و خانواده کشور درباره بلوغ در کودکان و نوجوانان می‌گوید: «نوجوانی مرحله‌ای است که طی آن تغییراتی در بدن و روان فرد رخ می‌دهد که او را از مرحله کودکی وارد جهان بزرگسالی می‌کند. در این سن تغییرات سریعی را در نوجوان مشاهده می‌کنیم. نوجوانی دوره انتقال از وابستگی کودکی به استقلال و مسئولیت‌پذیری جوانی و بزرگسالی است. نوجوان با ۲ مساله رو به روست؛ بازنگری و بازسازی ارتباط خود با والدین، بزرگسالان و همچنین بازسازی خود به عنوان یک فرد. در واقع در این مرحله فرد ضمن تغییر روابط خود با اطرافیان نسبت به خود هم شناخت پیدا می‌کند.»

«در این مرحله بسیار خوب است که والدین همانطور که در کودکی با فرزندشان ارتباط گرفته و به سوالات او پاسخ داده‌اند در دوران نوجوانی و وبلوغ نیز به همین شکل عمل کرده و درباره موضوعات مختلف و به‌ویژه موضوعات جنسی با آن‌ها گفتگو کنند، به آن‌ها بگویند که: «می‌دانم صحبت کردن درباره مسائل جنسی سخت است، اما دوست دارم هر جا که در ذهنت سوال یا مشکلی وجود داشت بیایی تا با هم درباره آن صحبت کنیم.» در حوالی سن بلوغ لازم است تا اطلاعات دقیق‌تری از آناتومی و فیزیولوژی اندام‌های جنسی و تغیرات دوره بلوغ به نوجوان ارائه شود. باید علاوه بر دادن اطلاعات تکمیلی لازم، ارزش‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی مورد بحث قرار گیرند. متاسفانه اغلب والدین این کار را به خوبی انجام نمی‌دهند و برخی نیز اصلا به آن نمی‌پردازند»!

«این در حالی است که نوجوانان چه به لحاظ شخصی (رشد و تکامل جسمی و شناختی) و چه تحت تاثیر عوامل محیطی (جامعه، رسانه ها، دوستان و ...) با تکانه‌های مداوم جنسی مواجه هستند. حتی برخی از والدین تصور می‌کنند که در دنیای امروز، نوجوانان خودشان از همه چیز سر در می‌آورند. این در حالی است که مطالعات نشان می‌دهند که حتی در کشور‌های غربی، نوجوانان هنوز بسیاری از مسائل ابتدایی را در مورد موضوعات جنسی نمی‌دانند، بنابراین اگر والدین قادر به صحبت در این خصوص با فرزندشان نباشند لازم است از مربیان مدرسه، مشاورین، بستگان آگاه و مورد اعتماد مثل خاله، عمه، عمو، دایی و یا برادران و خواهران بزرگتر و همجنس و یا از رسانه‌های آموزشی و به ویژه کتاب‌های معتبر علمی کمک بگیرند.»

بیشتر بخوانید: تابوی تربیت جنسی باید شکسته شود

نشانه‌های بلوغ در فرزندتان را جدی بگیرید

«بلوغ در دختران بین سن‌های ٨ تا ١٣سالگی و در پسران بین ٩ تا ١٤ سالگی رخ می‌دهد. حالا اگر بلوغ در دختران کمتر از ۸ سال و در پسران کمتر از ۹ سال رخ دهد می‌گوییم کودک دچار بلوغ زودرس شده است. انواع بلوغ شامل: بلوغ زودرس، بلوغ به موقع و بلوغ دیرهنگام است. بلوغ زودرس به ۲ نوع بلوغ زودرس مرکزی و بلوغ زودرس محیطی تقسیم می‌شود که نوع مرکزی آن شایع‌تر از نوع محیطی است، غده هیپوفیز هورمونی به نام گنادوتروپین را ترشح می‌کند که باعث تحریک بیضه‌ها و تخمدان‌ها می‌شود. به واسطه این تحریک، هورمون‌های جنسی تستسترون در پسران و استروژن در دختران تولید می‌شود که به تغییرات جنسی در دوران بلوغ مانند رشد سینه‌ها و پریود شدن در دختران، و رشد اندام تناسلی در پسران و کلفت شدن صدا منجر می‌شوند.»

«در بلوغ زودرس محیطی که به آن بلوغ زودرس کاذب هم می‌گویند هورمون‌های تستسترون و استروژن از غده هیپوفیز و مغر ترشح نمی‌شود بلکه از تخمدان، بیضه‌ها، غددآدرنال یا تیروئید ترشح می‌شوند که مورد آخر در رابطه با افراد دارای غده تیروئید کم کار رخ می‌دهد. یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در بروز بلوغ زودرس وراثت است یعنی در خانواده فرد بلوغ زودرس وجود داشته و مادر، پدر و سایر اعضای خانواده قبلا این مساله را تجربه کرده‌اند. عوامل متعدد مانند: تغذیه، سلامت فرد، محیط جغرافیایی و وضعیت روانی فرد، چاقی، نزدیکی به خط استوا و زندگی در نواحی گرمسیری بر بلوغ تاثیرگذارند و حتی نژاد برمساله بلوغ تاثیرگذار است به این شکل که دختران آفریقایی-آمریکایی حداقل یکسال زودتر از سفیدپوستان به بلوغ می‌رسند.»

«بلوغ زودرس می‌تواند پیامد‌های مخرب جدی را بر سلامت جسمی و روانشناختی فرد مبتلا به وجود آورد که از جمله می‌توان به کوتاه‌تر شدن قد نسبت به سایر همسالان، بروز مشکلات اجتماعی و همچنین عاطفی اشاره کرد. در بلوغ جنسی زودرس، فرد قبل از اینکه به بلوغ فکری و عقلی کافی برسد، دچار برخی تغییرات جسمی و هورمونی خواهد شد. به دلیل اینکه وی هنوز برای پذیرش اینگونه مسائل از آمادگی کافی برخوردار نیست، این امر می‌تواند یک شوک روانشناختی جدی را به وی وارد کند؛ همچنین این رشد جهشی می‌تواند آن‌ها را دچار استرس کرده و دوستان و هم کلاسی‌ها نسبت به او حساس شوند و این موضوع هم ممکن است در نوجوان ایجاد استرس کند».

«بلوغ در دختران به صورت رشد سینه‌ها، پیدایش مو‌های زائد تناسلی و زیربغل، تغییر شکل بدن، تغییرات اسکلتی، تغییر صدای کودکانه به صدای زنانه، رشد سریع قد و وزن بروز می‌یابد. همچنین رشد و تحول غدد عروق و چربی که به ایجاد بوی نامطبوع در بدن منجر می‌شود (خوب است که والدین در این باره که باید نسبت به قبل بیشتر دوش بگیرند با آن‌ها صحبت کنند.) بروز جوش و تمایل به جنس مقابل و درنهایت قاعدگی از دیگر علائم بلوغ در دختران هستند البته تفاوت‌های فردی در بروز این علائم موثر است (حتما درباره این تفاوت‌ها با نوجوان صحبت شود). اما معمولا قاعدگی آخرین علامت وقوع بلوغ است و بعد از آن روند رشد قد متوقف یا به شدت کند می‌شود.»

«اگر قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی رخ ندهد، وقتی تا ۳ سال بعد از جوانه زدن پستان‌ها قاعدگی رخ ندهد، وقتی مرحله جوانه زدن پستان و رشد مو‌های زائد تا ۱۴ سالگی رخ ندهد، اگر بین قد و وزن و سن اختلاف زیادی وجود داشته باشد، چنانچه در پسران علائم بلوغ زیر ۹ سالگی رخ دهد و یا رشد مو‌های تناسلی، تغییر صدا، عضلانی شدن، احتلام، رشد بیضه‌ها و اندام تناسلی صورت نگیرد والدین باید فرزندشان را نزد متخصص غدد ببرند».