اقتصاد ۲۴ - دانشمندان اخیراً مطالعه‌ای را بر روی قبایل باجائو (ساکن در مناطق ساحلی جنوب آسیا) انجام داده اند که نشان می‌دهد نوع زندگی چند صد ساله (و شاید هزاران ساله) آن‌ها که به غواصی در دریا مربوط است، سبب شده تا این افراد به مرور از لحاظ ژنتیکی تغییراتی را در جهت سازگاری بیشتر با غواصی شاهد باشند.

اگر نفس خود را حبس کنید و صورت خود را در یک وان آب فرو کنید، بدن شما به طور خودکار چیزی را که به آن «پاسخ غواصی» می‌گویند، ایجاد می‌کند. ضربان قلب شما کند می‌شود، رگ‌های خونی و طحال شما منقبض می‌شود و همه این واکنش‌ها به شما کمک می‌کنند در هنگام کمبود اکسیژن، در مصرف انرژی صرفه جویی کنید.

بیشتر افراد می‌توانند نفس خود را برای چند ثانیه و برخی برای چند دقیقه زیر آب حبس کنند. اما گروهی از مردم جنوب آسیا به نام باجائو قاردند به مدت ۱۳ دقیقه در اعماق حدود ۲۰۰ فوتی زیر آب، غواصی کنند. این مردم قبیله‌ای در آب‌های پیچ در پیچ فیلیپین، مالزی و اندونزی زندگی می‌کنند، جایی که برای شکار ماهی یا جستجوی عناصر طبیعی قابل استفاده در صنایع دستی، نیاز به غواصی است. اکنون، مطالعه‌ای در مجله Cell اولین سرنخ‌ها را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد جهش DNA در طحال‌های بزرگ‌تر این مردمان، به باجائو‌ها مزیت ژنتیکی برای زندگی در اعماق آب‌ها می‌دهد.

موضوع طحال بزرگتر

از بین تمام اعضای بدن، طحال شاید جذاب‌ترین نباشد، زیرا از نظر فنی ما می‌توانیم بدون آن زندگی کنیم، ولی این اندام به حمایت از سیستم ایمنی و بازیافت گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند. یافته‌های علمی پیشین نشان ثابت می‌کند که در فوک‌ها، پستانداران دریایی که بیشتر عمر خود را در زیر آب می‌گذرانند، طحال به‌طور نامتناسبی بزرگ است. ملیسا لاردو از مرکز ژئوژنتیک دانشگاه کپنهاگ و نویسنده این مطالعه، می‌خواست ببیند آیا همین ویژگی برای انسان‌های غواص نیز صادق است یا خیر. در سفر به تایلند، او گزارش‌هایی در مورد قبایل دریایی مذکور شنید و تحت تأثیر توانایی‌های افسانه‌ای آن‌ها قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: ۱۰ اختراعی که دنیای پزشکی را متحول کرد +عکس

محققان همچنین به ژنی به نام PDE10A برخوردند که گمان می‌رود هورمون تیروئید خاصی را در باجائو‌ها کنترل می‌کند، اما به طرز شگفت انگیزی در سالوان‌ها دیده نمی‌شد. در موش ها، این هورمون با اندازه طحال مرتبط است و موش‌هایی که برای داشتن مقادیر کمتر این هورمون دستکاری شده اند، طحال کوچک تری دارند. لاردو این نظریه را مطرح می‌کند که با گذشت زمان، انتخاب طبیعی (سبک زندگی که طبیعت به بشر تحمیل می‌کند) به باجائو که هزار سال است در این منطقه زندگی کرده‌اند، کمک می‌کند تا مزیت ژنتیکی را توسعه دهند و به عبارت دیگر تغییر ژنتیکی سبب سازگاری بیشتر آن‌ها با شرایط می‌شود.

موضوع فشار آب

ریچارد مون از دانشکده پزشکی دانشگاه دوک می‌گوید در حالی که طحال ممکن است تا حدی توضیح دهد که چگونه باجائو به خوبی شیرجه می‌رود، اما فاکتور‌های دیگری نیز ممکن است در کار باشد. مون توضیح می‌دهد که چگونه بدن انسان به ارتفاعات بالا و اعماق شدید واکنش نشان می‌دهد. وقتی انسان در عمق آب فرو می‌رود، افزایش فشار باعث می‌شود رگ‌های خونی ریه با خون بیشتری پر شود. در موارد فشار شدید، عروق ممکن است پاره شوند و باعث مرگ شوند. علاوه بر سازگاری‌های ارثی ژنتیکی، تمرینات منظم می‌تواند به جلوگیری از این اثر کمک کند.

وی می‌گوید: «دیوار قفسه سینه می‌تواند در این شرایط سازگارتر شود. ممکن است کمی شلی ایجاد شود و دیافرام نیز ممکن است کشیده شود. با این حال، ما واقعاً نمی‌دانیم که آیا این اتفاقات رخ می‌دهد یا خیر. طحال می‌تواند تا حدودی منقبض شود، اما ما تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی بین تیروئید و طحال شناسایی نکرده ایم. ممکن است اینطور باشد.»

او درباره سفر‌های اولیه‌اش به اندونزی می‌گوید: «می‌خواستم ابتدا جامعه را ببینم، نه اینکه فقط با تجهیزات علمی حاضر شوم و آنجا را ترک کنم. در بازدید دوم، یک دستگاه سونوگرافی قابل حمل و کیت‌های جمع آوری با خود آوردم. به خانه‌های مختلف می‌رفتیم و از طحال آن‌ها عکس می‌گرفتیم.»

او می‌افزاید: «آن‌ها اغلب تعجب می‌کردند که من از کجا درباره آن‌ها چیز‌هایی شنیده بودم.» او همچنین داده‌های مربوط به گروهی از افراد به نام سالوان را که در سرزمین اصلی اندونزی زندگی می‌کنند، گرفت. با مقایسه این دو نمونه در کپنهاگ، تیم او دریافت که اندازه متوسط طحال یک فرد باجائو ۵۰ درصد بزرگتر از همان اندام یک فرد سالوان است.

سینتیا بیل یک انسان‌شناس از دانشگاه کیس وسترن است که افرادی را که در ارتفاعات بسیار بالا زندگی می‌کنند، از جمله تبتی‌هایی که گفته می‌شود در «بام دنیا» زندگی می‌کنند، مورد مطالعه قرار داده است. او فکر می‌کند که مطالعه ملیسا لاردو فرصت‌های تحقیقاتی جالبی را باز می‌کند، اما قبل از اینکه متقاعد شود که یک ویژگی ژنتیکی به باجائو کمک می‌کند تا غواص‌های بهتری شوند، باور دارد که باید شواهد بیولوژیکی قابل اندازه‌گیری بیشتری در این خصوص بدست آورد.

باجائوها چه اهمیتی دارند؟

لاردو می‌گوید علاوه بر درک چگونگی تبدیل باجائو به غواصان آزاد خوب، این یافته‌ها پیامد‌های پزشکی نیز دارد. عوارض غواصی شبیه به یک وضعیت پزشکی به نام هیپوکسی حاد است که در آن انسان از دست دادن سریع اکسیژن را تجربه می‌کند. این وضعیت اغلب علت مرگ در اورژانس است. مطالعه باجائو‌ها می‌تواند به طور موثر به عنوان یک آزمایشگاه جدید برای درک هیپوکسی عمل کند.

با این حال، سبک زندگی عشایر دریایی به طور فزاینده‌ای در معرض تهدید است. آن‌ها گروه‌های به حاشیه رانده شده‌ای هستند که از حقوق شهروندی مشابه همتایان خود در سرزمین اصلی برخوردار نیستند. افزایش ماهیگیری صنعتی نیز امرار معاش آن‌ها با ذخایر محلی را دشوارتر می‌کند. در نتیجه، بسیاری از آن‌ها تصمیم گرفته اند دریا را ترک کنند. لاردو از عدم حمایت از شیوه زندگی آن‌ها نگران است و می‌گوید؛ باجائو و درس‌هایی که آن‌ها می‌توانند در مورد سلامت انسان به ما بدهند ممکن است تا مدت زمان زیادی در دسترس ما نباشند.