ایران در دستور کار نشست جده

اقتصاد۲۴- جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا در دومین روز از حضورش در عربستان سعودی و آخرین روز از سفر به منطقه غرب آسیا در جده در نشستی با حضور سران و نمایندگان ۹ کشور عربی شرکت کرد. جو بایدن در این نشست در اظهاراتی خصمانه ایران را «عامل بی‌ثباتی در منطقه» توصیف کرد. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در این نشست خواستار «همکاری ایران با کشور‌های منطقه و پایبندی این کشور به قوانین بین‌المللی» شد.

در نشست روز شنبه با عنوان «نشست جده برای انرژی و توسعه» یک روز بعد از سفر بایدن به اسراییل و سرزمین اشغالی فلسطینی همه رهبران عربی حاضر بر ضرورت حل فوری و عادلانه مساله فلسطین به عنوان پیش‌شرط ثبات در منطقه تاکید کردند. جو بایدن که گفته می‌شد با توجه به افزایش قیمت جهانی نفت خام و افزایش تورم در امریکا به دلیل افزایش قیمت سوخت به عربستان رفته است، در پی این سفر به دستاوردی چشمگیر دست پیدا کرد. محمد بن سلمان در سخنرانی خود در نشست جده اعلام کرد که عربستان سعودی با حداکثر توان به بازار جهانی، نفت صادر می‌کند. به گفته بن سلمان، عربستان تولید نفت خام خود را به ۱۳ میلیون بشکه نفت در روز می‌رساند، اما بیش از این میزان توان تولید نفت خام ندارد. بر اساس آمار، عربستان سعودی تا پیش از این روزانه نزدیک به ۱۱ میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد که با اعلام این خبر ۲ میلیون به عرضه نفت این کشور در بازار اضافه می‌شود، موضوعی که می‌تواند پیش از برگزاری نشست اوپک در ماه آینده باعث ناخرسندی روسیه شود که انتظار داشت براساس توافق اوپک‌پلاس، دولت عربستان به سقف عرضه نفت در بازار انرژی پایبند بماند.

بیشتر بخوانید: روسیه بازار‌های ایران در آسیا را نابود می‌کند!

جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا پیش از شرکت در نشست موسوم به «انرژی و توسعه» در جده در دیدار‌های جداگانه با تعدادی از رهبران کشور‌های عربی دیدار و گفتگو کرد. در دیدار‌های بایدن با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی و مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق، بیانیه‌های مشترکی میان امریکا و این دو کشور امضا شد. بیانیه امریکا و عربستان سعودی طیف وسیعی از مسائل، از جمله موضوعات مرتبط با انرژی، همکاری‌های امنیتی و دفاعی، گشایش حریم هوایی عربستان بر هواپیما‌های اسراییل و واگذاری حاکمیت جزایر تیران و صنافیر به ریاض در کنار موضوعات مرتبط با کشور‌های سوریه، یمن، عراق، فلسطین، لبنان، سودان و لیبی، مورد اشاره قرار گرفته است.

جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا در نشست کشور‌های عربی با عنوان «نشست جده برای انرژی و توسعه» اتهام‌زنی‌های خود علیه تهران را ادامه داد و مدعی شد که ایران عامل بر هم زدن ثبات در منطقه است. به گزارش میدل‌ایست‌نیوز، وی با بیان اینکه امریکا منطقه را برای ایران، روسیه و چین خالی نمی‌گذارد، گفت: «به زودی اعضای جدیدی از جمله اسراییل وارد همکاری بین کشور‌های منطقه خواهند شد.» بایدن تاکید کرد به هیچ کشوری در منطقه اجازه نمی‌دهیم که از راه نظامی بر کشور دیگری تسلط یابد. بایدن در ادامه بیان کرد که ما به آزادی دریانوردی در منطقه پایبند هستیم و تاکید کرد که تلاش‌های دیپلماتیک امریکا برای فشار بر برنامه هسته‌ای ایران ادامه خواهد داشت و امریکا به عدم دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای اهتمام دارد. ولیعهد عربستان سعودی در این نشست در خصوص ایران با لحنی آشتی‌جویانه‌تر نسبت به رییس‌جمهور امریکا گفت: «ما از ایران می‌خواهیم همکاری کرده و در امور کشور‌های منطقه دخالت نکند.» مشعل الاحمد الصباح، ولیعهد کویت، در سخنرانی خود در این نشست از ایران خواست که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای منع انتشار سلاح هسته‌ای و نیز با کشور‌های منطقه همکاری‌های بیشتری داشته باشد. در این نشست، مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق هم بدون اشاره به نام ایران خاطرنشان کرد که این کشور برای تقویت گفتگو در منطقه تلاش می‌کند و از مسیر گفتگو و مذاکره برای دور نگه داشتن منطقه از سلاح‌های هسته‌ای حمایت می‌کند.

عبدالله دوم، پادشاه اردن در بخشی از سخنرانی خود به «ایجاد مشکل جدید قاچاق مواد مخدر و سلاح در مرزهای» خود اشاره کرد؛ پیش از این اردن گروه‌های متحد ایران را متهم به قاچاق سلاح و مواد مخدر در مرز سوریه و اردن کرده بود. تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر هم بر اهمیت پاک نگه داشتن منطقه از سلاح هسته‌ای در عین تاکید بر حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تاکید کرد. حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین هم در این نشست گفت: «مداخله مستقیم در امور داخلی کشور‌ها همچنان یکی از جدی‌ترین چالش‌های موجود است زیرا اصول و حقوق تضمین‌شده توسط قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند.» عبدالفتاح سیسی، رییس‌جمهور مصر هم در سخنرانی خود گفت: «مفهوم شبه‌نظامیان و مزدوران و گروه‌های مسلح در منطقه معنی ندارد و حامیان این گروه‌ها باید در محاسبات خود تجدیدنظر کنند.»

فلسطین و عادی‌سازی روابط با اسراییل

یکی از مسائلی که روز گذشته در سخنرانی همه رهبران عربی حاضر در نشست جده مورد تاکید قرار گرفت، رسیدن به راه‌حلی پایدار برای مساله فلسطین بود. رییس‌جمهوری مصر بر ضرورت حل عادلانه و فراگیر مساله فلسطین بر اساس راه‌حل دو کشوری تاکید کرد و خواستار افزایش تلاش‌ها در این عرصه شد. ولیعهد کویت همچنین ابراز امیدواری کرد که روند صلح دایم و فراگیر بر اساس قوانین بین‌المللی در اراضی فلسطینی به نهایت برسد و کشور مستقل فلسطین تشکیل شود. نخست‌وزیر عراق به موضوع فلسطین هم اشاره کرد و گفت که اولویت، یافتن راه‌حلی جامع، عادلانه و پایدار برای مساله فلسطین است که خواسته‌ها و حقوق مشروع مردم فلسطین را برآورده کند. پادشاه اردن تاکید کرد که بدون حل موضوع فلسطین و برپایی دولت فلسطینی در مرز‌های ۱۹۶۷، منطقه شاهد امنیت و ثبات نخواهد بود. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی هم بر حل عادلانه مساله فلسطین بر اساس طرح صلح عربی تاکید کرد.

امیر قطر هم با اشاره به مناقشه فلسطین و اسراییل بر اهمیت اجرای طرح صلح عربی برای حل بحران فلسطین تاکید کرد و از امریکا خواست که برای آغاز گفتگو‌های فلسطین و اسراییل بر اساس قوانین بین‌المللی تاکید کند. به گزارش ایسنا وی افزود: «خطراتی که منطقه را در سایه وضعیت بین‌المللی متشنج فراگرفته است، دستیابی به یک راه‌حل عادلانه و دایمی برای مساله فلسطین را می‌طلبد.» امیر قطر خاطرنشان کرد: «تا زمانی که اسراییل نقض‌های خود درخصوص قانون بین‌المللی را متوقف نکند، یکی از مهم‌ترین عوامل تنش و بی‌ثباتی پابرجا خواهد ماند. تا زمانی که اسراییل ساخت شهرک‌های یهودی‌نشین و تغییر ماهیت قدس و ادامه محاصره غزه را متوقف نکند، تنش پابرجا خواهد ماند.» وی افزود: «کشور‌های عربی با وجود اختلافات‌شان درمورد ابتکار عمل صلح عربی اتفاق نظر دارند و نباید از این ابتکار عمل صرفا به این دلیل که اسراییل با آن مخالف است، شانه خالی کرد.

بیشتر بخوانید: سناریو‌های ایران برای تخریب همگرایی عربی - آمریکایی

درک ادامه اشغالگری به دلیل سیاست‌های گزینشی در اجرای قطعنامه‌های بین‌المللی دیگر ممکن نیست.» تمیم بن حمد همچنین گفت: «جایز نیست که عرب‌ها نقش‌شان پیشنهاد سازش‌ها و نقش اسراییل مخالفت با این پیشنهاد‌ها و افزایش لجاجت‌ها باشد، در حالی که عرب‌ها اقدام به امتیازدهی می‌کنند. ما خواهان نقش کارآمد امریکا در دعوت به مذاکرات جدی جهت حل‌و‌فصل مساله فلسطین هستیم.» پیش از نشست جده، عادل الجبیر وزیر مشاور در امور خارجه عربستان سعودی در گفت‌وگویی با شبکه خبری سی‌ان‌ان در خصوص گمانه‌زنی‌ها در مورد عادی‌سازی روابط عربستان و اسراییل، این مساله را منوط به حل مساله فلسطین دانست. وی گفت: «صلح با اسراییل ممکن و یک گزینه راهبردی است، اما باید پیش از تحقق آن شرایطی فراهم شود و بدون اجرای عملی راه‌حل دو کشوری، برقراری روابط دیپلماتیک میان عربستان و اسراییل ممکن نخواهد بود.» او گفت که تصمیم برخی کشور‌ها درباره امضای توافق‌نامه برقراری روابط با اسراییل تصمیم حاکمیتی آن کشورهاست و ابراز امیدواری کرد که این تصمیمات تاثیر سازنده در داخل اسراییل داشته باشد. الجبیر در پاسخ به این پرسش که آیا عربستان آماده امضای توافقی مشابه با اسراییل است، گفت که امضای چنین توافقی نیازمند اجرای طرح صلح عربی پیشنهادی عربستان باشد و افزود که اجرای این طرح به معنای تشکیل کشور مستقل فلسطین در اراضی اشغالی با پایتختی قدس شرقی است و تاکید کرد که خواست عربستان برای صلح همین است.

خون خاشقجی بر دستان بایدن

رییس‌جمهور امریکا که سفرش به عربستان به دلیل اتهامات ولیعهد سعودی در خصوص دست داشتن در قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی مقیم امریکا مورد انتقاد واقع شده‌بود، در جده مدعی شد که موضوع قتل خاشقجی را با محمد بن سلمان مطرح کرده است. رییس‌جمهوری امریکا در خصوص پاسخ ولیعهد عربستان به این موضوع اظهار داشت: محمد بن سلمان اساسا گفت که او مسوول آن نبوده است. اما واکنش من این بود که من فکر می‌کردم او بوده است. به گفته بایدن، بن سلمان به او گفته است که مسوولان این قتل را مورد بازخواست و محاکمه قرار داده است. رسانه‌های سعودی همچنین با اشاره به صحبت‌های منتشرنشده بن سلمان و بایدن، مدعی شده‌اند که ولیعهد سعودی با موضعی طلبکارانه با بایدن برخورد کرده است و از جمله استاندارد دوگانه امریکا را به او یادآوری کرده و به جنایات امریکا در زندان ابوغریب اشاره کرده است. وی در عین حال گفته است که در حالی که امریکا حاضر به پیگیری قتل شهروند خود، شیرین ابوعاقله و محاکمه عاملان آن نیست، عربستان سعودی قتل شهروند خودش، جمال خاشقجی را پیگیری کرده و عاملان آن را محاکمه می‌کند.

انتشار عکس ورود بایدن به کاخ پادشاهی عربستان در جده با مشت کوبیدن به مشت ولیعهد عربستان، با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی مواجه شده بود. خدیجه چنگیز، نامزد جمال خاشقجی، بایدن را بابت دیدارش با ولیعهد عربستان مورد انتقاد قرار داده و گفت: «دست بایدن به خون قربانی بعدی ولیعهد سعودی آلوده است.» چنگیز همچنین در توییتی، تصویری از جو بایدن و بن سلمان را در حالی که دارند مشت‌های‌شان را به هم می‌زنند، منتشر کرد. وی در این توییت نوشت است: «هی آقای رییس‌جمهوری امریکا! این همان مسوولیت‌پذیری‌ای بود که بابت قتل جمال به من وعده داده بودی؟ دست تو به خون قربانی بعدی ولیعهد عربستان آلوده است.» بایدن از سوی روزنامه واشنگتن‌پست که جمال خاشقجی ستون‌نویس آن بود نیز مورد انتقاد قرار گرفت و فرد ریان، مدیر مسوول این روزنامه نوشت: «این مشت زدن بین بایدن و محمد بن سلمان بدتر از دست دادن است؛ این واقعا شرم‌آور بود. این مشت زدن سطحی از صمیمیت و راحتی را نشان می‌دهد که به محمد بن سلمان رستگاری بی‌دلیلی را ارایه می‌دهد که او به‌شدت به دنبال آن بوده است.» آدام شیف، رییس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان امریکا هم در توییتی نوشت: «اگر زمانی نیاز به یادآوری بصری از تسلط مستبدان نفت‌خیز بر سیاست خارجی ایالات متحده در خاورمیانه داشته باشیم، امروز آن را به دست آوردیم. یک مشت به اندازه هزار کلمه ارزش دارد.»

برق عربستان و شورای همکاری جانشین برق ایران در عراق

در حاشیه اجلاس روز گذشته سران کشور‌های عربی با رییس‌جمهور امریکا، عراق و عربستان سعودی، موافقتنامه اصولی اتصال خطوط انتقال برق دو کشور به یکدیگر را امضا کردند. این موافقنامه اصولی با هدف اجرای تفاهمنامه امضا شده در زمستان سال گذشته امضا می‌شود. بر اساس این توافقنامه قرار است خط انتقال برق عربستان به امارات متحده عربی به طول ۴۳۵ کیلومتر از شهر عرعر در شمال عربستان سعودی به شهر یوسفیه در نزدیکی بغداد کشیده خواهد شد و سالانه ۱۰۰۰ مگاوات برق با ولتاژ ۴۰۰ کیلوولت به عراق منتقل می‌کند. عراق سالانه ۲۳۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند، اما برای تامین مصرف داخلی خود به ۳۵۰۰ مگاوات برق نیاز دارد.

برق مورد نیاز عراق تاکنون از طریق واردات از ایران تامین می‌شد. سه خط انتقال برق میان ایران و عراق سالانه ۱۲۰۰ مگاوات برق به این کشور صادر می‌کنند. بعد از خروج امریکا از برجام، دولت دونالد ترامپ فشار شدیدی بر دولت عراق وارد کرد تا واردات برق از ایران را متوقف کند و به جای ایران از عربستان برق وارد کند، اما اصرار امریکایی‌ها در دوران ترامپ با مقاومت عراق مواجه شد و سال ۱۳۹۸ ایران یک قرارداد صادرات برق به عراق را به مدت دو سال تمدید کرد. با این حال بعد از کنار رفتن دولت ترامپ در امریکا و روی کار آمدن دولت رییسی در ایران، به نظر می‌رسد که پروژه انتقال برق عربستان به عراق، جان تازه‌ای گرفته است. ۱۰۰۰ مگاوات برق صادراتی عربستان به عراق در کنار تلاش عراق برای افزایش ظرفیت تولید داخلی، می‌تواند بغداد را از برق ایران بی‌نیاز کند. در توافق دیگری که روز گذشته میان عراق و اداره اتصالات مشترک خلیج [فارس](GCCIA) امضا شد همچنین برنامه‌ای برای کشیده شدن یک خط انتقال نیرو از کویت با توان ۵۰۰ مگاوات به فاو در عراق کشیده شود. قرار است پروژه انتقال نیرو با توان انتقال ۱۸۰۰ مگاوات در طول ۲۴ ماه آینده به عراق تکمیل شود.

منبع: اعتماد