وعده‌های مبهم برای کاهش بهره بین بانکی

اقتصاد۲۴- روز گذشته جلسه‌ای با حضور روسای بانک مرکزی و سازمان بورس به منظور کنترل نرخ سود بین بانکی در چارچوب سیاست‌های پولی برگزار شد، علی صالح‌آبادی، رییس‌کل بانک مرکزی در جلسه مشترک با مجید عشقی، رییس سازمان بورس اعلام کرد که دغدغه بازار سرمایه، دغدغه بانک مرکزی هم هست و تمام تلاش بانک مرکزی تقویت بورس است و در این راستا نرخ بهره بین بانکی با سیاست مشخصی کنترل خواهد شد، چرا‌که صنعت بانکداری که در بورس هم فعال است این روز‌ها دچار مشکلاتی شده و نرخ فعلی بهره بین بانکی ناشی از عرضه و تقاضای عادی ذخایر بانک‌ها است که در شرایط تورمی اجتناب‌ناپذیر بوده و کنترل این نرخ در کریدور مشخصی دنبال خواهد شد تا از افزایش بیشتر پیشگیری و روند کاهشی آغاز شود. براساس این گزارش، سود بین بانکی در هفته‌های اخیر روندی صعودی داشته است، به گونه‌ای که در اواخر ماه گذشته (تیر ماه) به ۲۱.۳۱درصد رسید که رشد قابل توجهی را ثبت کرد و براساس آمار‌ها این رقم، بالاترین عدد ثبت شده از این سود از بهمن سال ۱۳۹۹ تاکنون است.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در این رابطه معتقد است؛ یکی از مسائلی که در اقتصاد ایران محل بحث است موضوع نرخ بهره بین بانکی است که البته مخالفان و موافقانی نیز دارد، اما یکی از ابزار‌های مهم در ادبیات جهانی سیاست‌های پولی و بانکی برای کنترل نرخ تورم افزایش نرخ بهره بین بانکی است که حتی در شرایط کنونی امریکا و اروپا و روسیه نیز اقدام به افزایش نرخ بهره بانکی خود با هدف کنترل نرخ تورم کرده‌اند.

این اقتصاددان تصریح کرد: بانک مرکزی امریکا نرخ بهره بانکی را به صورت تدریجی افزایش داد و به نظر می‌رسد همچنان به دنبال افزایش نرخ بهره است تا بتواند نرخ تورم امریکا را که در محدوده ۹ درصد است مهار کند و سیاست فدرال رزرو امریکا نیز این است که نرخ بهره را به تدریج افزایش دهد و در اروپا نیز سیاست‌ها برای آنکه بتوانند نرخ تورم ۸.۵ درصدی را مهار کنند افزایش نرخ بهره بانکی است.

نرخ بهره بانکی در روسیه ظرف دو ماه دو برابر شد

شقاقی شهری تصریح کرد: در روسیه نیز نرخ بهره بانکی را به یک‌باره از ۹ درصد ظرف دو ماه به حدود ۱۸ درصد رساندند و زمانی که این موضوع روی تورم تاثیر خود را گذاشت به سرعت همان نرخ بهره را مجددا به ۹ درصد بازگرداندند و حتی اخیرا نرخ بهره را از کف تاریخی خود نیز بیشتر کاهش دادند.

او با بیان اینکه این تجربیات در دنیا مطرح شده و دو روش مختلف را دنبال کرده‌اند، افزود: در امریکا و اروپا روش تدریجی افزایش نرخ بهره به عنوان سیاست کنترل نرخ تورم دنبال شد و در روسیه نیز با یک شوک بزرگ به این موضوع وارد شدند و نرخ بهره بانکی را از ۹ درصد به ۱۸ درصد رساندند و پس از آن نرخ بهره را به محدوده ۸.۵ درصد پایین آوردند.

این اقتصاددان گفت: این درحالی است که در هفته‌های اخیر در اقتصاد ایران نرخ بهره بین بانکی روندی افزایشی به خود گرفت و در حال حاضر این نرخ از حوالی ۲۰ درصد به حدود ۲۱.۵ درصد رسیده است و استدلالی هم که تیم اقتصادی دولت برای این منظور دنبال می‌کنند این است که اگر نرخ بهره بین بانکی افزایش پیدا کند، می‌تواند یکی از ابزار‌های کنترل نرخ تورم باشد این در حالی است که بنده یکی از مخالفین این سیاست هستم.

بیشتر بخوانید: حساب ارزی چند بانک مسدود شد

او با اشاره به سخنان اخیر رییس بانک مرکزی در مورد تغییر در نرخ بهره بین بانکی و کاهش آن گفت: مسلما می‌توان به جای افزایش نرخ بهره بین بانکی و جذب نقدینگی به سمت بانک‌ها با کاهش این نرخ همین نقدینگی را به سمت بازار سرمایه هدایت کرد و در مجموع یکی از مواردی که در این بازار تاثیرگذار است کاهش یا افزایش نرخ بهره بین‌بانکی است.

شقاقی شهری تصریح کرد: اولین دلیلی که معتقدم تغییر در نرخ بهره تاثیری بر کنترل تورم بر اقتصاد ایران نخواهد داشت این است که ۲۰ درصد از حجم نقدینگی در کشور پول و سپرده‌های دیداری هستند و مابقی سپرده‌های غیردیداری هستند، دومین مورد این است که افزایش نرخ بهره بین‌بانکی و نرخ سود تبعات تورمی در پی دارد که نرخ تامین مالی برای بنگاه‌های تولیدی نیز با آن افزایش می‌یابد و باید با نرخ بیشتری تسهیلات دریافت کنند که این موضوع هم روی قیمت تولیدات‌شان اثرگذار است.

بانک مرکزی برنامه مشخصی برای نرخ بهره ندارد

شقاقی شهری افزود: بانک مرکزی برنامه مشخصی برای نرخ بهره ندارد، این در حالی است که دو ماه قبل محمد مخبر، معاون اول رییس‌جمهور اعلام کرد که سیاست‌های بانک مرکزی باید به گونه‌ای باشد که نرخ بهره بین بانکی در محدوده ۲۰ درصد باشد که پس از آن بسیاری از فعالان اقتصادی با این سیاست اعلامی دولت رفتار اقتصادی خود را تنظیم کردند و یکی از مهم‌ترین دلایل این سیاست این بود که بازار سرمایه تحرک مثبتی داشته باشد، چراکه هر تصمیمی در این حوزه از جذابیت بازار سرمایه می‌کاهد. این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: در روز‌های اخیر قیمت بسیاری از سهم‌ها به کف تاریخی‌شان رسیده و با نگاهی به قیمت سهم‌ها می‌بینیم نرخ‌ها با وجود اینکه شاخص کل یک میلیون و ۴۳۰ هزار واحد است باز هم کمتر از زمانی است که شاخص کل یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد بود و در حال حاضر ارزش معاملات در بازار سرمایه به شدت افت داشته و اگر بانک مرکزی سقف ۲۰ درصد را برای نرخ بهره بین بانکی رعایت کند و خلف وعده نکند طبیعتا شوک مثبتی به بازار سرمایه وارد می‌شود.

او افزود: بانک مرکزی سیاست روشنی در این خصوص نداشته این در حالی است که باید به یکسری از سوالات پاسخ دهد ۱. نرخ بهینه بهره بانکی در اقتصاد ایران چقدر است؟ ۲. اگر سیاست بانک مرکزی در بلندمدت افزایش نرخ بهره بین بانکی و نرخ سود است روش کارآمد برای افزایش نرخ بهره چیست؟ آیا روش امریکا و اروپا در این حوزه دنبال می‌شود و به دنبال افزایش تدریجی آن است یا شوک بزرگی که بانک مرکزی روسیه دنبال کرد را می‌خواهند در پیش گیرند؟

بیشتر بخوانید: کل یارانه جاماندگان واریز نشد

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: اگر نرخ بهره بین بانکی در ایران با شوک بزرگی همراه می‌شد و از ۲۰ درصد به ۴۰ درصد می‌رسید یعنی همان روشی که در روسیه انجام گرفت می‌شد گفت تاثیر آن در نرخ تورم چقدر می‌شود. این در حالی است که این رشد‌های ناچیز در ایران فرسایشی و بیهوده است که نه روی تورم تاثیر دارد و نه هزینه‌های بنگاه‌های تولیدی را کاهش می‌دهد و تنها منجر به جا ماندن بازار سرمایه می‌شود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: افزایش ۱.۵ درصدی نرخ بهره بین بانکی تخطی از سیاست ابلاغی دولت بود، چرا‌که سقف نرخ بهره بین بانکی را ۲۰ درصد اعلام کرده بودند، اما حالا به ۲۱.۵ درصد رسیده است.
او خاطرنشان کرد: البته این نوسانات یک و ۱.۵ درصدی در اقتصاد ایران تاثیری بر نرخ تورم ندارد، چرا‌که انتظارات تورمی در اقتصاد ایران بسیار زیاد است و به دلیل اینکه افق تورمی بالاست هرگز با یک درصد و نیم درصد سیاست‌های پولی کارآمدی نخواهیم داشت.

شقاقی شهری افزود: در دو هفته اخیر روند نوسانات در نرخ بهره بین بانکی روندی افزایشی و تدریجی بود که اصلا نه روی نرخ تورم تاثیری داشت و نه باعث رونق بازار سرمایه شد و بهتر آن بود که یکی از روش‌هایی که روسیه یا امریکا و اروپا در این حوزه پیاده کردند را در پیش می‌گرفتند و یک شوک معنی‌دار به نرخ بهره بین بانکی وارد می‌کردند.

منبع: اعتماد