پرونده ایران در چندقدمی انتقال از شورای حکام به شورای امنیت

اقتصاد۲۴- همزمان با توقف رفت و آمد‌ها در چارچوب مذاکرات احیای برجام، پرونده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم شرایط خوبی را پشت‌سر نمی‌گذارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال حاضر در دو پرونده مجزا، اما موازی با ایران اختلاف‌نظر دارد؛ پرسش‌هایی درباره برنامه هسته‌ای ایران از حیث عضویت تهران در معاهده منع تکثیر تسلیحات اتمی و توقف فعالیت‌های آژانس در ایران در چارچوب برجام. ایران تمامی تعهدات خود ذیل برجام را به حالت تعلیق درآورده و در حالی که پس از متوقف کردن اجرای تعهدات داوطلبانه‌اش در قالب پروتکل الحاقی به تفاهمی موقت با آژانس برای نگهداری فیلم دوربین‌های فراپادمانی رسیده بود در واکنش به صدور قطعنامه در نشست خرداد ماه شورای حکام اتصال ۲۷ دوربین را قطع کرد. اقدامی که رافائل گروسی می‌گوید منجر به اصطلاح کور شدن چشم نظارتی آژانس نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران شده است.

در همین راستا در حالی که مذاکرات برای احیای برجام به نتیجه نرسیده ایران می‌گوید پرونده اختلاف‌های پادمانی با آژانس هم باید در همین چارچوب حل و فصل شود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که اگر تحولی در روند مذاکرات صورت نگیرد، تروئیکای اروپایی به علاوه امریکا آماده نمایش دیگری از اجماع در نشست دوره‌ای آتی شورای حکام باشند. اجماعی که ماحصل آن می‌تواند مشخص کردن یک فرصت نهایی برای حل و فصل اختلاف با تهران و در‌نهایت ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد باشد. روندی که ناصر هادیان، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگوی اخیر با روزنامه اعتماد آن را پیش‌بینی کرده و تاکید کرده بود که با وتوی روسیه یا چین در شورای امنیت روبه‌رو می‌شود و پس از آن اگر اختلاف‌ها همچنان لاینحل باقی بمانند احتمال توسل تروئیکای اروپایی به مکانیسم ماشه برای بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران زیاد خواهد بود.

بیشتر بخوانید: مورا: بهترین توافق روی میز است، گام آخر را بردارید

در چنین شرایطی سخنان روز گذشته رافائل گروسی در گفتگو با شبکه امریکایی سی‌ان‌ان بهترین نمونه از تلاش غرب برای این بسترسازی است. براساس ترجمه خبرگزاری فارس، سارا سیدنر، مجری شبکه با اشاره به اظهارات گروسی در مصاحبه با نشریه «اِل پایس» مبنی بر اینکه برنامه هسته‌ای ایران با سرعت به پیش می‌رود، پرسید: می‌توانید دقیقا بگویید که ایران چقدر به ساخت بالقوه سلاح اتمی نزدیک است، چون دهه‌هاست که می‌شنویم که آن‌ها نزدیک شده‌اند، نزدیک شده‌اند، نزدیک شده‌اند؛ اما واقعا چقدر نزدیک هستند؟»
گروسی پاسخ داد: «باید بگویم که آژانس اتمی که هیچ‌وقت چنین تخمین‌ها و ارزیابی‌هایی انجام نداده است. این [تخمین‌ها]برای تحلیلگران و خبرنگاران است. چیزی که ما گزارش می‌کنیم درباره فعالیت‌های هسته‌ای در یک کشور و اینکه به چه نحوی پیش می‌رود، است.»

به گزارش «اعتماد»، گروسی در ادامه پاسخ به این پرسش با اشاره به اینکه شواهدی در دست نیست که ثابت کند ایران در حال تولید سلاح اتمی است، ادعا کرد که رویکرد و تلاش ایران در حوزه هسته‌ای می‌تواند علامتی از این موضوع باشد. او در تایید این بخش از سخنانش به غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰درصد اشاره کرده که فاصله کمی با غنی‌سازی ۹۰درصدی که برای ساخت سلاح اتمی نیاز است، دارد.

گروسی با بیان اینکه ایران هم‌اکنون مشغول غنی‌سازی هرچه بیشتر اورانیوم در سطوح بالا است، گفت: «ایران در حال راه‌اندازی سانتریفیوژ‌های نسل جدید است که برای غنی‌سازی ضروری هستند. اما من باید تاکید کنم که هیچ اطلاعاتی درباره اینکه آن‌ها مشغول تولید سلاح اتمی هستند، نداریم. آن‌ها دسترسی بازرسان ما را محدود کرده‌اند و دیدی که آژانس بر این فعالیت‌های [هسته‌ای ایران]داشت، قطع شده است؛ همان‌طور که خودشان گفته‌اند تعدادی از دوربین‌های نصب‌شده ما را برداشته‌اند.»

گروسی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه ایران چقدر به غنی‌سازی اورانیوم با درجه تسلیحاتی نزدیک است، توضیح داد: «به نظرم چیزی که اینجا مهم است، این است که به حقایق همان‌طور که هستند نگاه کنیم و بر‌اساس آن‌ها ارزیابی داشته باشیم. مواد اتمی که می‌توانند در یک سلاح اتمی استفاده شوند، اکنون در جهان بسیار زیاد هستند ولی مساله مهم این است که نظارتی بر آن‌ها وجود دارد یا خیر.»

وی با غیر‌معقول خواندن چنین ارزیابی‌هایی مبنی بر اینکه ایران در حال انجام مقدمات تولید سلاح اتمی است، افزود: «اما چیزی که ما می‌گوییم این است که آن‌ها (ایران) باید تمام بازرسی‌های ما را به حالت اول برگردانند، اگر می‌خواهند به آن‌ها اعتماد کنیم. در حوزه اتمی، تنها راه برای اعتماد داشتن نیز تحت بازرسی بودن است. صحبت‌های خوب، فایده ندارد.»

مدیرکل آژانس اتمی در پاسخ به سوال دیگری درباره مذاکرات وین و اینکه چه موانعی در احیای برجام وجود دارد، تصریح کرد: «آژانس اتمی جزو مذاکره‌کنندگان نیست بلکه ضامن است. آژانس، ناظر و بازرس هر چیزی است که در آن مذاکرات مورد توافق قرار می‌گیرد... مذاکرات هنوز به نتیجه‌ای که باید می‌رسید، نرسیده و ما به زودی وارد مرحله نامشخصی می‌شویم که در آن ایران برنامه هسته‌ای خواهد داشت که به سرعت پیش می‌رود ولی فاقد برخی بازرسی‌ها خواهد بود.»

گروسی با ادعای اینکه زمان برای رسیدن به توافق در مذاکرات وین در حال کمتر شدن است، گفت: «ما با فعالیت‌های [هسته‌ای]مواجه هستیم که به جلو می‌رود، اما همزمان نظارتی بر آن‌ها نداریم و نمی‌دانیم که چه اتفاقی رخ می‌دهد. در اینجا دو مشکل داریم؛ اول اینکه اگر توافقی حاصل شود، باید روش‌هایی را پیدا کنیم تا این پازل را دوباره کنار هم بچینیم.»

بیشتر بخوانید: تبعات و ریسک‌های عدم احیای توافق هسته‌ای برای ایران

وی ادامه داد: «چون هر وقتی که این اتفاق بیفتد (حاصل شدن توافق) که احتمالا زمان زیادی نیز طول خواهد کشید؛ مواد غنی‌شده و سانتریفیوژ‌های بیشتری وجود خواهد داشت که آژانس باید برای آن‌ها حد مشخصی تعیین کند.»
مجری سی‌اِن‌اِن سپس با قطع کردن صحبت‌های گروسی، پرسید آیا به‌نظر شما خروج امریکا از توافق با ایران، فاجعه‌بار بود و گروسی نیز این‌گونه پاسخ داد: «به نظرم چیزی که اتفاق افتاد، اتفاق افتاده است... البته بله مشکلی ایجاد کرد که باید حل شود.»

محمد اسلامی: با بازگشت اتهام‌ها، دوربین‌های فرابرجامی را برداشتیم

به گزارش «اعتماد»، همزمان با این سخنان رافائل گروسی، محمد اسلامی معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی نیز در سخنانی مرتبط تاکید کرد که مقصر وضعیت موجود در رابطه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشور‌های غربی هستند. اسلامی با اشاره به اینکه بسیار مهم است تا همه مردم و مسوولان کشور، حافظه تاریخی خود را بهنگام کنند، گفت: ۲۰ سال است که این کشور‌ها به جمهوری اسلامی ایران اتهام می‌زنند، هر روز یک جای جدید را آدرس داده‌اند. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد به صورت مرتب پرونده ما را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده و علیه ما قطعنامه وضع کرده و علیه ما تحریم اعمال کرده‌اند. در طول این ۲۰ سال؛ همه دولت‌های گذشته مذاکره کرده‌اند و حاصل این مذاکرات تبدیل به سند برجام در چارچوب خاص خود شده است، اکنون این کشور‌ها دوباره اتهامات قبلی را در قالب اسناد جعلی و مکان‌ها و مدارک ادعایی روی میز گذاشته‌اند. اساس پذیرش جمهوری اسلامی ایران در برجام، این بوده که رفع اتهامات صورت گیرد و اعتمادسازی شود و جمهوری اسلامی پذیرفته که فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم را محدود کند، ظرفیت و سرعت حرکت خود را کاهش دهد تا اعتمادسازی اتفاق بیفتد، اما طرف مقابل پایبند نبوده است. هنگامی که نظارت‌ها تشدید شده و جمهوری اسلامی ایران موارد را پذیرفته، برای رفع اتهامات علیه کشور بوده است.

رییس سازمان انرژی اتمی درباره نصب دوربین‌های برجامی گفت: دوربین‌های برجامی با هدف رفع اتهامات نصب شد و اگر قرار بود اتهامات پابرجا بماند، دلیلی نداشت تا دوربین‌های برجامی وجود داشته باشد، بنابراین این دوربین‌ها به دست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جمع و پلمب شده و در تاسیسات نگهداری می‌شود.

متاسفانه شاهد به اصطلاح نوعی «لفاظی» از سوی طرف مقابل هستیم در حالی که باید گفت جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه پنهان‌کاری نداشته و هیچ زمانی در زمینه غنی‌سازی خارج از چارچوب و بدون هماهنگی با آژانس اقدام نکرده‌ایم و ایجاد ظرفیت آب‌سنگین و همه زیرساخت‌های صنایع اتمی ایران با هماهنگی آژانس و تحت نظارت آن‌ها بوده و اکنون نیز این نظارت وجود دارد و کسی تصور اشتباه نکند؛ زیرا آژانس هم‌اکنون در سازمان انرژی اتمی و همه تاسیسات، مطابق ضوابط پادمان، مستقر بوده و در حال انجام نظارت‌های خود است. دوربین‌های فراپادمانی که به اصطلاح برجامی نامیده می‌شود در اصل به توافقنامه برجام مرتبط است و اگر طرف‌های مقابل به این توافقنامه بازگشتند، همان‌طور که در برجام با شرح و بسط PMD را بستند، دوباره همان کار را انجام دهند، حتم بدانند ما نیز زمانی که اطمینان حاصل کنیم که شیطنتی قرار نیست انجام شود، نسبت به اتخاذ تصمیم مناسب اقدام خواهیم کرد.

منبع: اعتماد