نگاهی به ادعای وزارت نفت مبنی بر احداث پالایشگاه فراسرزمینی و رد آن

اقتصاد۲۴- خبرگزاری بازار نوشت: «مدت زمان بازگشت سرمایه احداث پالایشگاه از حدود ۱۲ سال به ۳ الی ۴ سال کاهش یافته است.» این بخشی از گفته‌های سید حمید حسینی است که معتقد است هم اکنون بهترین فرصت برای توسعه ظرفیت پالایشگاه‌های کشور است.

سید حمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی که یکی از راه‌های تنوع فروش نفت داشتن پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌داند، می‌گوید: تولید نفت خام ما بیش از نیازمان است، داشتن پالایشگاه و ظرفیت پالایشی یک سوپاپ اطمینان و قابل توصیه است.

البته ناصر عاشوری رییس انجمن پالایشی کشور می‌گوید: ایجاد پالایشگاه‌های فرا سرزمینی زمانی می‌تواند سودآور باشد که ایران سهامدار آن سرزمین باشد. صرف اینکه ایران تعمیرات و نگهداری یک پالایشگاه را بر عهده داشته باشد، توجیه اقتصادی ندارد.

عقب ماندگی در توسعه ظرفیت پالایشی

بر اساس گزارش بولتن سالانه اوپک، آمریکا با ظرفیت ۱۷ میلیون و ۷۵۵ هزار بشکه در روز، چین با ۱۶ میلیون و ۴۶۲ هزار بشکه و روسیه با ظرفیت ۷ میلیون و ۱۰۵ هزار بشکه در روز بزرگترین دارندگان ظرفیت پالایشی جهان هستند. آنگونه که آمار‌ها نشان می‌دهد ظرفیت پالایشی ایران ۲ میلیون و ۲۰۲ هزار بشکه است.

البته کارشناسان اقتصادی معتقدند که سهم ایران از صنعت پالایش نفت خام جهان، تناسبی با میزان ذخایر نفت و گاز و حتی تولید آن ندارد. بر اساس آمار موجود ایران حدود ۱۰ درصد از ذخایر قابل برداشت دنیا را در اختیار دارد. هرچند که سهمش از تولیدات نفتی جهان تنها به دلیل تحریم‌ها حدود ۲ درصد است.

اما کاهش حدود ۲ درصدی سهم ایران از بازار جهانی نفت در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند می‌توانستیم با سرمایه گذاری در صنایع پالایشی شرایط را به نفع خود تغییر دهیم چرا که تحریم صنایع پالایشی این روز‌ها سخت و حتی در برخی موارد ناممکن شده است.

با این وجود ایران تنها ۲ درصد از ظرفیت پالایشی جهان را در اختیار دارد. این در حالی است پس از سال ۲۰۰۸ عمده کشور‌های جهان به سمت افزایش ظرفیت پالایشی خود حرکت کرده‌اند. در آسیا کشور‌هایی نظیر چین، عربستان، کویت، امارات و مالزی سرمایه‌گذاری زیادی در جهت افزایش ظرفیت پالایشی خود انجام داده‌اند.

اما و اگر‌های تحقق وعده‌های اوجی

البته احداث پالایشگاه‌های فرا سرزمینی اتفاق جدیدی در اقتصاد ایران نیست. رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در این باره گفت: ایران در گذشته در پالایشگاه کشور‌هایی همچون هند و کره جنوبی حضور داشت و حتی سهامدار این پالایشگاه‌ها بود. به دلیل مخالفت‌هایی که وجود داشت ناچار به فروش سهام خود شد. اما در پالایشگاهی که در ونزوئلا راه اندازی شده شرایط کاملا متفاوت است. بر اساس آنچه اعلام شده قرار است که ایران در مقابل تامین خوراک و تعمیرات و نگهداری، منابع پالایشی تولید را بردارد.

او البته معتقد است که ساخت ۶ پالایشگاه فرا سرزمینی که وزارت نفت قول بهره برداری از آن را داده، بعید است. مگر اینکه ایران قرار باشد که پالایشگاه‌های موجود را بازسازی کند. چرا که احداث پالایشگاه‌های جدید به شدت هزینه بر بوده و در شرایط فعلی برای کشور مقدور نیست.

بیشتر بخوانید: کدام پالاشگاه فرا سرزمینی؟ کدام سهام؟

بهترین فرصت برای توسعه پالایشگاه‌ها

حسینی که این روز‌ها را بهترین زمان برای توسعه صنعت پالایشی می‌داند، گفت: هیچ گاه اینگونه نبوده که اختلاف قیمت نفت خام و فرآورده‌هایی همچون بنزین و گازوییل تا این اندازه افزایش یابد. در شرایطی که قیمت نفت خام در محدوده ۱۰۰ دلار در نوسان است، بنزین و گازوییل به قیمت حدود ۱۳۰ دلار فروخته می‌شود. همین مساله موجب شده که صنایع پالایشی در یک سال گذشته سود بالایی را کسب کنند.

حسینی: در گذشته مدت زمان بازگشت سرمایه در پالایشگاه‌ها حدود ۱۰ الی ۱۲ سال تخمین زده می‌شد، اما حالا این زمان به حدود ۳ سال کاهش یافته است. او می‌گوید در گذشته مدت زمان بازگشت سرمایه در پالایشگاه‌ها حدود ۱۰ الی ۱۲ سال تخمین زده می‌شد، اما حالا این زمان به حدود ۳ سال کاهش یافته است.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه احداث پالایشگاه‌های فرا سرزمینی می‌تواند راه حلی مناسب برای دور زدن تحریم‌ها باشد، افزود: هم اکنون با توجه به نیاز روزافزون دنیا به فرآورده‌های نفتی به نظر می‌رسد تحریم این گونه حامل‌های انرژی سخت باشد، از این رو فعال شدن ایران در بحث پالایشگاه‌های فرا سرزمینی می‌تواند آغاز خوبی در بحث تأمین پایدار فرآورده در داخل و خارج ایران باشد.

تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌های فراسرزمینی عایدی اقتصادی ندارد

البته ناصر عاشوری رییس انجمن پالایشگاه‌های کشور می‌گوید: ایران اگر می‌خواهد تحریم‌ها را با احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی دور بزند باید به دنبال یک سرمایه گذاری مشارکتی باشد تا بتوانیم یک همکاری برد- برد را داشته باشیم. اینکه بخواهیم تنها کار‌های تعمیرات و نگهداری یک نیروگاه‌ها را انجام بدهیم، نمی‌تواند سود و عایدی اقتصادی بالایی را برای ایران به ارمغان آورد.

او همچنین ادامه داد: پالایشگاه فرا سرزمینی پالایشگاهی است که خارج از سرزمین اصلی قرار دارد و پدیده‌ای نو نیست. در اختیار گرفتن پالایشگاه فرا سرزمینی ابعاد و اشکال مختلفی می‌تواند داشته باشد. شما می‌توانید مثلاً کل پالایشگاه را اجاره کنید، بخرید یا از ظرفیت خالی آن‌ها استفاده کنید. برای نمونه عربستان عمدتاً سهامدار پالایشگاه‌ها است. در اختیار گرفتن یک پالایشگاه فرا سرزمینی ابعاد و اشکال مختلفی می‌تواند داشته باشد. شما می‌توانید برای نمونه کل پالایشگاه را اجاره کنید، بخرید یا از ظرفیت خالی آن‌ها استفاده کنید. برای نمونه عربستان بیشتر سهامدار پالایشگاه‌هاست، در بعضی از آن‌ها سهام جزئی دارد و در برخی هم سهام کلی.

عاشوری با اشاره به اینکه ایران می‌تواند با سرمایه گذاری در پالایشگاه‌های نفت سایر کشورها، علاوه بر تضمین بازار صادراتی نفت خود، در جهت کاهش خام‌فروشی حرکت کند، افزود: از سال‌ها قبل شاهد بودیم صادرکنندگان نفت برای تضمین بازار در بخش‌های پایین دستی کشور‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند. بسیاری از کشور‌های صادر کننده نفت در پایین‌دست دیگر کشور‌ها از جمله صنعت پالایش و حتی پتروشیمی سهیم شدند تا بازار‌های تضمین شده داشته باشند.

هزینه بالای پالایشگاه فرا سرزمینی در ونزوئلا

در این میان برخی کارشناسان هزینه‌های بالا انتقال نفت به ونزوئلا و دوری مسافت را مورد نقد قرار داده اند. عاشوری رییس انجمن پالایشگاه‌های کشور معتقد است که ایران می‌توانست با دیپلماسی مناسب انرژی همکاری‌های پالایشی را با کشور‌های همسایه خود داشته باشد تا هزینه‌های کمتری به ایران تحمیل شود.

به گفته او، پاکستان و افغانستان بازار انرژی خوبی دارند، اما تولیدکننده نیستند. این بازار مناسب در هند و کشور‌های جنوب شرق آسیا هم وجود دارد. اگر تمرکز خود را روی ایجاد پالایشگاه‌های فرا سرزمینی در این کشور‌ها داشته باشیم، می‌توانیم سود بیشتری را کسب کنیم.

البته حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی معتقد است که هزینه‌های حمل نفت و فرآورده‌های نفتی رقم بالایی نیست و حدود ۳ دلار به ازای هر بشکه است. در مقابل در این منطقه بازار بسیار خوبی برای فروش فرآورده‌ها و محصولات پالایشی وجود دارد.

منبع: میز نفت