آیا چین از تعارف دیپلماتیک با ایران پیش روی خواهد کرد؟

اقتصاد۲۴- پس از حضور جنجالی شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در عربستان سعودی و صدور دو بیانیه ضدایرانی مشترک با عربستان و شورای همکای خلیج فارس که به واکنش‌ها و انتقادات جدی چهره ها، احزاب و رسانه‌های داخلی انجامید دیروز سه شنبه، «هو، چون هوآ»، معاون نخست وزیر چین راهی تهران شد تا به نام حضور در اجلاس «برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین» به نحوی از تهران دلجویی کند که می‌توان آن را گام مثبتی از جانب پکن بعد از جنجال‌های «شی» تلقی کرد.

در جریان سفر هو، چون هوآ به تهران و دیدارش با سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران با بیان اینکه روابط تهران و پکن از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی همواره در حال گسترش بوده است، گفت: «برخی مواضع مطرح شده در سفر اخیر رئیس جمهور چین به منطقه موجب ناخرسندی و گلایه‌مندی ملت و دولت ایران شده و مطالبه جدی ایران جبران مواضع بیان شده است.» رئیسی حضور هیات چینی در ایران را برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری دوکشور مهم دانست و با اشاره به توافقات مهم انجام شده در دیدار‌های قبلی روسای جمهور دو کشور بر تلاش مسئولان دو طرف برای اجرایی شدن آن‌ها تاکید کرد.

«هو، چون هوا»، معاون نخست وزیر چین نیز در این دیدارضمن ابلاغ سلام گرم آقای شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به رئیس جمهوری اسلامی ایران، بر اراده چین برای توسعه روابط با ایران قوی، به عنوان راهبرد دائمی این کشور وتغییر ناپذیری این اراده تاکید کرد و گفت: «عزم چین برای تقویت و تعمیق روابط با جمهوری اسلامی ایران فارغ از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تداوم خواهد داشت.» وی تصریح کرد: «چین همواره به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران احترام گذاشته و از تلاش ایران برای تامین منافع اساسی خود حمایت می‌کند.» معاون نخست وزیر چین همچنین از نتایج دیدار‌های خود با مقامات ایرانی به رئیس جمهوری اسلامی ایران گزارش داد. براین اساس با آغاز اجرایی شدن عملیات سرمایه‌گذاری مشترک ده‌ها میلیارد دلاری و توسعه همکاری‌های اقتصادی صنعتی، انرژی، ترانزیت و مالی و بانکی، طرفین گام بلندی در راستای اجرایی شدن همکاری‌های راهبردی و توسعه‌ای در روابط دو کشور بر می‌دارند.  

پیش از این دیدار، محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور با معاون نخست وزیر چین و هیات عالی رتبه این کشور دیدار و گفتگو کرد. این دیدار در چارچوب اجلاس «برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین» انجام شد. مخبر در این اجلاس، روابط دو کشور را دیرینه و تاریخی توصیف کرد و عنوان داشت که روابط تهران و پکن از جایگاه رفیعی برای رهبران دو کشور برخوردار است و رییس جمهور کشورمان نیز با جدیت مناسبات بین تهران و پکن را دنبال می‌کند. معاون اول رئیس جمهور دیدار رئیسان جمهور ایران و چین در سمرقند را یادآور شد و آن را پراهمیت و به عنوان نقطه عطفی در روابط دو کشور ارزیابی و از رییس جمهور چین به خاطر حمایت از حضور ایران در سازمان‌هایی نظیر شانگ‌های و بریکس قدردانی کرد.

مخبر تاکید کرد که ایران و چین در مقابله با یک جانبه گرایی جهان سلطه از وحدت نظر و مواضع واحدی برخوردار هستند و مذاکرات خوب و سازنده‌ای میان دو کشور در خصوص موضوعات مختلف در جریان است. معاون اول رئیس جمهور به ذخایر نفت و گاز ایران و ظرفیت‌های گسترده کشورمان در بخش‌های مختلف نظیر ترانزیت اشاره و خاطرنشان کرد که تهران آمادگی دارد همکاری‌های مشترک خود را با پکن در بخش‌های مختلف نظیر انرژی، ترانزیت و تولید مشترک گسترش دهد. مخبر افزود که با توجه به افتتاح سرکنسولگری چین در بندرعباس، مناطق ویژه اقتصادی قشم، چابهار و اروند می‌توانند به مناطقی برای همکاری‌های مشترک شرکت‌های ایرانی و چینی تبدیل شوند.

وی گفت که با وجود حجم بالای مبادلات تجاری و اقتصادی تهران و پکن، استفاده از ارز ملی دو کشور در این مبادلات به میزان حداقلی است که باید آن را گسترش دهیم و نسبت به استفاده هر چه بیشتر از ارز ملی دو کشور اقدام کنیم. معاون اول رئیس‌جمهور حفظ و احترام به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی را موضوعی حساس و مهم برای مسئولان و آحاد ملت ایران برشمرد و رعایت این اصل متقابل و خدشه ناپذیر را از سوی همه کشور‌ها ضروری دانست. معاون نخست وزیر چین نیز در اجلاس برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین با اشاره به سوابق تاریخی روابط دو کشور، اظهار داشت: «اراده چین برای توسعه روابط راهبردی جامع با ایران هیچ گاه تغییر نمی‌کند. چین از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و عزت ملی ایران و مبارزه با دخالت خارجی حمایت می‌کند. دو طرف در این زمینه باید بصورت قاطع از همدیگر پشتیبانی کرده و در زمینه مبارزه با تروریسم نیز همکاری‌ها و هماهنگی‌های خود را تقویت کنند.»

بیشتر بخوانید: معاون نخست‌وزیر چین در تهران چه می‌خواهد؟

هو، چون هوآ به برنامه ۲۵ ساله همکاری مشترک دو کشور و دستاورد‌های حاصل از توافق‌های طرفین گفت: «این دستاورد‌ها برای دو طرف مهم و مثبت است که حاصل تلاش مشترک بوده و پکن مایل است همکاری و هماهنگی خود را با تهران تقویت کند تا روند توسعه مناسبات دوکشوراستمرار داشته باشد.» گفتنی است هیات‌های عالی رتبه دو کشور پس از مذاکرات امروز در خصوص ۱۶ محور جدید همکاری در بخش‌های مختلف اقتصادی با یکدیگر توافق کردند.  

علیرغم آنچه در سفر دیروز سه شنبه هو، چون هوآ به تهران و اجلاس برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین مطرح شد، به نظر می‌رسد تمامی این مواضع به خصوص از جانب پکن با محوریت مسائل اقتصادی و تجاری دو طرف و تحقق اهداف سند جامع همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین از تعارفات دیپلماتیک فراتر نخواهد رفت.

باید پذیرفت که وضعیت بغرنج و بحرانی کشور، هم از نظر اقتصادی و هم از دیپلماتیک اکنون اجازه برقراری و رشد مناسبات تجاری را با هیچ کشوری نمی‌دهد. به همین دلیل است که برخی از کارشناسان معتقدند سفر رئیس جمهور چین به عربستان و سرمایه گذاری‌های کلان و قرارداد‌های هنگفت بین ریاض و پکن نشان می‌دهد چین اکنون به دنبال پوست اندازی در مناسبات در خاورمیانه است. از این رو حضور معاون نخست وزیر چین و برگزاری اجلاس اجلاس برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین تها با یک هدف انجام شد که اعلام شود پکن در مقابل تمامت ارضی ایران قرار ندارد. این نکته از دو جهت قابل تامل است؛ ابتدا آنکه مقوله «تمامیت ارضی و ژئوپلیتیک» برای همه کشور‌ها دارای حساسیت بسیار بالایی است، به خصوص چینی‌ها در موضوعات متعدد مانند تایوان، هنگ کنگ و ... با بحران ژئوپلیتیک و تمامیت ارضی به گریبان است.

به همین دلیل ایجاد حساسیت برای دیگر کشورها، خاصه بازیگران همسو با خود مانند ایران، آن هم در مقوله مهمی مانند تمامیت ارضی می‌تواند باعث تغییر رفتار تهران و تغییر نگاه تهران پیرامون تمامیت ارضی چین شود. مضافا باید این واقعیت را هم در نظر گرفت که پکن با انجام این سفر سعی کرده است که ذیل تعدیل انتقادات و مواضع ضد چینی طی روز‌های اخیر در ایران مانع از شکاف دیپلماتیک با تهران شود تا حداقل از نظر سیاسی بتواند جمهوری اسلامی ایران را در کنار خود نگه دارد. اگرچه چین خروجی و دستاورد چندان جدی را در مناسبات خود با تهران متصور نیست، اما موازنه سیاسی و امنیتی و حفظ ایران در جبهه چین برای پکن اهمیت خاص خود را دارد.

منبع: شرق