فاز ۱۱ پارس جنوبی با تلاش متخصصان ایرانی افتتاح شد

اقتصاد۲۴-روز گذشته، فاز ۱۱ پارس جنوبی با حضور رییس‌جمهور افتتاح شد. پیش از این و در تیر ماه سال جاری، سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی بالاخره بعد از بیش از دو دهه نصب شد و امیدواری‌ها را برای افتتاح کامل این فاز استراتژیک از میدان مشترک گازی ایران و قطر بیشتر کرد. حالا آن‌گونه که رییس‌جمهور گفته است «روزانه هفت میلیون مترمکعب گاز در آغاز بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی برداشت می‌شود، اما تا روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب افزایش پیدا خواهد کرد.».

اما چرا فاز ۱۱ پارس جنوبی تا این حد اهمیت داشته و دارد؟

لیوانی را در نظر بگیرید که دو عدد نی در آن است و دو نفر برای خوردن مایع درون لیوان با هم رقابت دارند. از طرفی، لیوان با شیب بیشتری به سمت رقیب نفر اول قرار گرفته و نوشیدن این مایع، برای رقیب کار راحت‌تری است. در میدان مشترک گازی پارس جنوبی چنین اتفاقی افتاده. ایران و قطر همزمان در حال برداشت از این میدان هستند؛ قطر با تکنولوژی به‌روز و اهمیت ژئوپلیتیکی که برای قدرت‌های بزرگ پیدا کرده، بهره‌برداری بیشتری کرده و حالا، رقیب بزرگی برای استفاده از منابعی است که به طور مشترک در یک میدان قرار گرفته است. فاز ۱۱ پارس جنوبی، بیش از دو دهه است که به عنوان یک پروژه نیمه تمام روی زمین مانده است. این فاز، در مرزی‌ترین نقطه میدان مشترک میان ایران و قطر قرار گرفته و هر روزی که تولید گاز از این فاز به تاخیر بیفتد، زیان بیشتری نیز به طرف ایرانی وارد می‌شود.

چه اتفاقی افتاده است؟

از ۲۰ سال پیش به این طرف شرکت‌های خارجی و داخلی برای توسعه این میدان مهم و استراتژیک وارد کار شده‌اند (خلاصه‌ای از تاریخچه این فاز پارس جنوبی را در انتهای این گزارش ببینید). اما یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که به دست متخصصان ایرانی انجام شده، جابه‌جایی سکوی سه هزار و ۲۰۰ تنی فاز ۱۲ به فاز ۱۱ پارس جنوبی است. این سکو، سنگین‌ترین سکوی این پروژه محسوب می‌شود و کلید تولید گاز طبیعی است. برای بخش مهندسی و انرژی ایران، این جابه‌جایی غول‌آسا، نخستین تجربه جابه‌جایی از «دریا به دریا» بوده است.

پیش از این عنوان می‌شد که این کار بدون حضور شرکت‌های خارجی و تکنولوژی آن‌ها شدنی نیست، اما این عملیات پیچیده حالا انجام شده است. ابراهیم رییسی، در جریان افتتاح فاز ۱۱ گفت که «باید امروز افتخار کنیم که این کار نه‌تن‌ها به دست متخصصان ایرانی انجام می‌شود بلکه از دانش و توانایی ملت و جوانان ایرانی برای کمک‌رسانی به دیگر کشور‌ها در زمینه پالایشگاه‌ها درخواست وجود دارد. این اتفاقی بود که در آفریقای جنوبی رخ داد و در ونزوئلا هم به همین شکل صورت گرفت.»

بیشتر بخوانید:میدان گازی آرش، تیری که نباید خطا برود

جواد اوجی وزیر نفت می‌گوید، در توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، ۸۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی اتفاق افتاده است. روال عادی ساخت سکو ۳ تا ۴ سال زمان می‌برد و ما توانستیم با جابه‌جایی سکو، ۴ سال زودتر تولید از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را آغاز کنیم تا آنجا که شرکت توتال و سی. ان. پی. سی که برای توسعه این فاز قرارداد داشتند امروز انگشت به دهان می‌مانند. افتتاح فاز ۱۱ پارس جنوبی، بخش بزرگی از ناترازی گاز در داخل کشور را جبران می‌کند و سالانه (می‌تواند) ۵ میلیارد دلار درآمد برای ایران به دنبال داشته باشد. هر چند روی کاغذ، همین انتقال سکوی فاز ۱۱، یک پیشرفت بزرگ در صنعت انرژی ایران محسوب می‌شود، اما باید توجه داشت که هنوز مشکل افت فشار در میدان پارس جنوبی حل نشده و مراحل بعدی فاز ۱۱ پارس جنوبی نیز زمان‌بر است و ممکن است تا یک سال دیگر به طول بینجامد.

گاهشمار راه‌اندازی فاز ۱۱ پارس جنوبی

اواسط ۱۳۷۹: امضای تفاهمنامه همکاری شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه برای توسعه بخش بالادستی فاز ۱۱ پارس جنوبی و همچنین ساخت یک کارخانه حدود ۱۰ میلیون تنی تولید ال‌ان‌جی.

۱۳۸۰: توافق سه جانبه، شرکت ملی نفت ایران (۵۰ درصد)، شرکت توتال فرانسه (۴۰ درصد) و پتروناس مالزی (۱۰ درصد) برای توسعه بخش بالادستی و همچنین پایین‌دستی فاز ۱۱ پارس جنوبی.

سال ۱۳۸۵: پیشنهاد‌های فنی و مالی توسعه فاز ۱۱ مطرح شد.

سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷: توتال از اجرای فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار رفت.

سال ۱۳۸۸: پیشنهاد چینی‌ها برای حضور در فاز ۱۱ با پیشنهاد مالی ۴ میلیارد دلاری منجر به امضای قراردادی با شرکت CNPC شد. شرکت چینی موظف بود در مدت زمان ۵۲ ماه فاز ۱۱ را به تولید برساند.

سال ۱۳۹۲: خلع ید شرکت چینی از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی.

اردیبهشت ۱۳۹۲: امضای تفاهمنامه توسعه دریایی این فاز میان شرکت نفت و گاز پارس و شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران با هدف ساخت و راه‌اندازی یک جکت، دو سکو و دو رشته خط لوله دریایی انتقال گاز به پالایشگاه خشکی

مرداد ۱۳۹۲: واگذاری توسعه فاز ۱۱ در قالب بیع متقابل به شرکت پتروپارس. بر اساس قرارداد، ساخت و نصب دو سکوی سرچاهی (پایه و عرشه) و حفر ۱۲ حلقه چاه در هر سکوی سرچاهی در دستور کار پتروپارس قرار گرفت ضمن اینکه، دو خط لوله ۳۲ اینج هر یک به طول حدود ۱۳۵ کیلومتر جهت انتقال گاز به خشکی، تاسیسات دریافت و جداسازی و تثبیت میعانات و مخازن ذخیره میعانات در خشکی و تاسیسات صادرات میعانات گازی نیز باید ساخته و نصب می‌شد.

بیشتر بخوانید:عراق چگونه می‌تواند گاز ترکمنستان را جایگزین ایران کند؟

دی ۱۳۹۲: شرکت پتروپارس به‌طور کامل از توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار رفت.

تیرماه ۱۳۹۶: موافقتنامه اصولی توسعه فاز ۱۱ در قالب قرارداد‌های نفتی به ارزش ۴.۸ میلیارد دلار میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم توتال فرانسه (۵۰.۱ درصد)، شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‎پی‎سی ۳۰ درصد) و پتروپارس (۱۹.۹ درصد) امضا شد.

۲۹ مردادماه ۱۳۹۷: توتال در بیانیه‌ای تایید کرد که در پی ناتوانی از دریافت معافیت از تحریم‌های ضدایرانی ایالات متحده امریکا، خروج خود را از پروژه چند میلیارد دلاری طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اعلام می‌کند از این رو فرآیند انتقال مسوولیت توسعه این فاز به CNPC رسید. ۸۱ درصد قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌طور رسمی در اختیار شرکت ملی نفت چین قرار گرفت.

۱۴ مهرماه ۱۳۹۸: شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین هم از این پروژه کنار رفت و عنوان شد که پتروپارس به تنهایی این پروژه را توسعه می‌دهد.

دی ماه ۱۴۰۰: پتروپارس از ابلاغ رسمی ۲ قرارداد مهم برای تسریع در توسعه فاز ۱۱ خبر داد و اعلام کرد که این قرارداد‌ها مربوط به اجرای خط لوله دریایی، همچنین انتقال، اصلاح و نصب سکوی تولیدی در موقعیت SPD۱۱B است.

مرداد ۱۴۰۱: عملیات لوله‌گذاری دریایی خط انتقال گاز نخستین سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی در خلیج فارس تکمیل شد.

مهرماه ۱۴۰۱: مقرر شد تا با انتقال سکوی بهره‌برداری فاز C ۱۲ میدان گاز پارس جنوبی به موقعیت فاز ۱۱ B، خلأ ناشی از ساخت سکو که معمولا سه سال به طول می‌انجامید جبران شده و تولید از این میدان هرچه زودتر نهایی شود.

شهریور ۱۴۰۲: مرحله اول از فاز ۱۱ پارس جنوبی با حضور رییس‌جمهور افتتاح شد.