خطرات جامعه جهانی در سال ۲۰۲۴

اقتصاد۲۴- در سال ۲۰۲۳ جمعیت آسیب‌پذیر با درگیری‌های مرگبار، از سودان گرفته تا غزه و اسرائیل، گرمای رکوردشکن، خشک‌سالی، آتش‌سوزی‌های جنگلی و سیل دست و پنجه نرم کردند. نارضایتی اجتماعی در بسیاری از کشور‌ها محسوس بود و اخبار حول محور قطبی شدن، اعتراضات خشونت‌آمیز، شورش‌ها و اعتصاب‌ها می‌چرخید. چشم‌انداز بلندمدت می‌تواند شوک‌های جهانی بیشتری را نیز به همراه داشته باشد.

با ورود به سال ۲۰۲۴، نتایج GRPS، چشم‌انداز عمدتاً منفی برای جهان در دو سال آینده را نشان می‌دهد که انتظار می‌رود در دهه آینده بدتر هم بشود. در نظرسنجی سپتامبر ۲۰۲۳، اکثر پاسخ‌دهندگان (۵۴ درصد) بی‌ثباتی و خطری متوسط برای فجایع جهانی پیش‌بینی می‌کنند، در حالی که ۳۰ درصد دیگر انتظار شرایط آشفته‌تری را دارند. چشم‌انداز ۱۰ ساله به‌طور قابل‌توجهی منفی‌تر است و تقریباً دو سوم پاسخ‌دهندگان انتظار چشم‌انداز طوفانی یا بسیار آشفته دارند.

چهار مسیر و عنصر سیستمی که چشم‌انداز جهانی مدیریت ریسک‌های جهانی را در دهه آینده شکل می‌دهند در ادامه آمده‌اند.

مسیر‌های مربوط به گرمایش جهانی و پیامد‌های مرتبط با سیستم‌های زمین (تغییر آب و هوا).

تغییرات در اندازه، رشد و ساختار جمعیت در سراسر جهان (انشعاب جمعیتی).

مسیر‌های توسعه برای فناوری‌های مرزی (شتاب فناوری).

تکامل مادی در تمرکز و منابع قدرت ژئوپلیتیکی (تغییر‌های ژئواستراتژیک).

مجموعه جدیدی از شرایط جهانی در هر یک از این حوزه‌ها در حال شکل‌گیری است و این انتقال‌ها با نبود قطعیت و نوسان مشخص می‌شوند. از آنجایی که جوامع به دنبال انطباق با این نیرو‌های در حال تغییر هستند، ظرفیت آن‌ها برای آماده شدن و واکنش به خطرات جهانی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

نقطه‌ی بی‌بازگشت خطرات زیست‌محیطی

خطرات زیست‌محیطی بر چشم‌انداز خطرات در هر سه بازه زمانی یک ساله، دو ساله و ده ساله تسلط دارند. دو سوم از پاسخ‌دهندگان GRPS آب و هوا را به‌عنوان بزرگ‌ترین خطر برای ایجاد بحرانی در مقیاس جهانی در سال ۲۰۲۴ رتبه‌بندی می‌کنند. این پیش‌بینی با گرم شدن چرخه نوسان جنوبی ال نینو (ENSO) که تا ماه می‌امسال ادامه خواهد داشت، تشدید شده است. این چرخه مشابه رتبه‌بندی سال گذشته، به‌عنوان دومین خطر شدید در بازه زمانی ۲ ساله رتبه‌بندی شده است. تقریباً همه خطرات زیست‌محیطی بلندمدت در میان ۱۰ ریسک برتر دیده می‌شوند.

افزایش فشار‌های اقتصادی بر افراد و کشور‌های با درآمد کم و متوسط

بحران هزینه زندگی همچنان یکی از نگرانی‌های اصلی در چشم‌انداز سال ۲۰۲۴ است. ریسک‌های اقتصادی (تورم با رتبه هفت و رکود اقتصادی با رتبه ۹) نیز تازه‌واردان قابل توجه در ۱۰ ریسک برتر در دوره ۲ ساله هستند. منابع متعددی برای ادامه فشار‌های قیمتی طرف عرضه در دو سال آینده وجود دارد؛ و اگر نرخ‌های بهره برای مدت طولانی‌تری بالا باقی بمانند، شرکت‌های کوچک و متوسط و کشور‌هایی که به‌شدت بدهی دارند، در معرض مشکل بدهی قرار خواهند گرفت.

نبود قطعیت اقتصادی در اکثر بازار‌ها سنگینی می‌کند، اما برای کشور‌های آسیب‌پذیرتر، پرهزینه‌تر خواهد بود. کشور‌های آسیب‌پذیر یا مستعد درگیری، از زیرساخت‌های دیجیتال و فیزیکی مورد نیاز، تجارت و سرمایه‌گذاری‌های سبز و فرصت‌های اقتصادی مرتبط محروم می‌شوند.

همگرایی پیشرفت‌های تکنولوژیکی و پویایی‌های ژئوپلیتیکی احتمالاً مجموعه جدیدی از برندگان و بازندگان را در میان اقتصاد‌های پیشرفته و در حال توسعه ایجاد خواهد کرد. اگر انگیزه‌های تجاری و ژئوپلیتیکی به‌جای منافع عمومی، محرک‌های اصلی توسعه هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های مرزی باقی بمانند، شکاف دیجیتالی بین کشور‌های پردرآمد و کم‌درآمد باعث ایجاد اختلاف فاحش در توزیع مزایا و خطرات مرتبط خواهد شد. کشور‌ها و جوامع آسیب‌پذیر، از پیشرفت‌های هوش مصنوعی توربوشارژ (افزایش راندمان و قدرت اضافی موتور بدون نیاز به سوخت اضافی) که بر بهره‌وری اقتصادی، مالی، آب و هوا، آموزش و مراقبت‌های بهداشتی و همچنین ایجاد شغل مرتبط تأثیر می‌گذارد، بیشتر عقب می‌مانند. رشد صادرات مبتنی بر تولید یا خدمات ممکن است دیگر مسیر‌های سنتی برای رفاه بیشتر کشور‌های در حال توسعه را ارائه ندهد.

بیشتر بخوانید: غفلت سیاستگذار از تغییرات اقلیمی در ایران

تنش‌های ژئوپلیتیکی همراه با فناوری

در زمینه پیشرفت‌های تکنولوژیکی اخیر، بعید به نظر می‌رسد که رویکردی در سطح جهانی برای تنظیم فناوری‌های مرزی، مانع از گسترش خطرناک‌ترین قابلیت‌های آن شود و حتی ممکن است این گسترش تشویق شود. در درازمدت، پیشرفت‌های فناوری، از جمله در هوش مصنوعی مولد، طیفی از افراد دولتی و غیردولتی را قادر می‌سازد تا به دانش مافوق بشری برای توسعه ابزار‌های جدید جنگ و درگیری، از بدافزار گرفته تا سلاح‌های بیولوژیکی، دسترسی پیدا کنند.