چه کسانی در حرم امام رضا دفن شده‌اند؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: حرم امام رضا (ع) که در شهر مشهد واقع شده است، یکی از مهم‌ترین و مقدس‌ترین اماکن برای شیعیان به شمار می‌رود. سنگفرش‎های حرم امام رضا (ع) اگر زبان داشتند راوی قصه‌های بسیاری می‌شدند. از دل‌های سوخته‌ای می‌گفتند که دنبال پناهی، به حرم رسیده‌اند، از پا‌های خسته‌ای می‌گفتند که کیلومتر‌ها راه را به عشق دیدن گنبد طلایی پیموده‌اند یا از بزرگانی می‌گفتند که حرم مطهر، خانه ابدی آن‌ها شده است. غیر از زیارت و بازدید از مکان‌های خاص و معماری زیبای این آستان، مدفن علما و بزرگانی در این حریم جای گرفته است که به تفصیل به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

زندگینامه شیخ حر عاملی

نام کامل او محمد بن حسن حر عاملی است. شیخ محمد بن حسن حُرّ عاملی معروف به شیخ حر عاملی در سال ۱۰۳۳ قمری در روستای «مشغره» از توابع جبع عامل لبنان چشم به جهان گشود. شیخ حسن ظهیر، شهید ثانیو پدرش از استادان او بودند. تا چهل سالگی در کشور سوریه و منطقه جبل عامل، نزد استادان شیعی آموزش دید و بعد‌ها به عراق و خراسان عزیمت کرد. وی برای زیارت علی بن موسی به ایران رفت و مدتی در اصفهان با علامه مجلسی بود و هر دو برای هم اجازه نقل روایت صادر کرده‌اند. سپس به مشهد رفت و پس از مدتی «قاضی القضاة» و «شیخ الإسلام» خراسان شد. او یکی از علمای برجسته و نویسندگان شیعه در قرن یازدهم هجری بود. کتاب مشهور او «وسائل الشیعة» یکی از معتبرترین منابع حدیثی شیعه است.

محل دفن شیخ حر عاملی در یکی از صحن‌های حرم امام رضا (ع) است.

زندگینامه شیخ بهایی

نام کامل او بهاءالدین محمد بن حسین عاملی است. وی در سال ۹۵۳ هجرى قمری در شهر بعلبک لبنان دیده به دنیا آمد. نسب شیخ بهایی به حارث همدانى، صحابى جلیل‌القدر امیر‌المؤمنین علی (ع) مى‌‏رسد. پدرش از فقها و محدثان بود و به درخواست شاه طهماسب صفوی به‌عنوان «شیخ‌الاسلام دارالسلطنه قزوین» انتخاب شد و بعد از مرگ پدر بزرگوارش در عهد شاه عباس صفوی خودش به این مقام منصوب شد.

یکی از تلاش‌های اجتماعی شیخ بهایی، احیای خاطره مردان بزرگ است که در این جریان تاریخی ثبت شده است. در شش کیلومتری شمال غربی مشهد، آرامگاه با شکوه خواجه ربیع واقع است که از زیارتگاه‌های بسیار مشهور است. خواجه ربیع جزو اصحاب پیامبر اسلام (ص) و یکی از هشت زاهد نامی تاریخ اسلام به‌شمار می‌آید. این آرامگاه به سفارش شیخ بهایی و به دستور شاه عباس ساخته شده است.

محل دفن شیخ بهایی در صحن عتیق (صحن انقلاب اسلامی) حرم امام رضا (ع) است. وی در سن ۸۷ سالگی دفن شد.

زندگینامه علامه محمدتقی جعفری

استاد علامه محمدتقی جعفری در سال ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر تبریز متولد شد و پس از تحصیلات عالیه علوم اسلامی در شهر تبریز، تهران، قم و نجف اشرف در محضر آیات عظام، میرزا فتاح شهیدی، شیخ محمدرضا تنکابنی، شیخ کاظم شیرازی، سید عبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی و سیدمحسن حکیم کسب فیض کرد. وی علاوه بر خواندن دروس معمول حوزه از جمله فقه و اصول و... برای اینکه بداند فیزیک نظری چیست از نوه‌های مرحوم کاشف‌الغطاء که در نجف بودند استفاده می‌کرد و برای یادگیری مباحث نظری ریاضی به «احمد امین» صاحب کتاب «التکامل فی‌الاسلام» که در کاظمین بود مراجعه می‌کرد. علامه محمد تقی جعفری بر اثر بیماری در تاریخ ۲۵ آبان ماه سال ۱۳۷۷ به رحمت ایزدی پیوست.

محل دفن وی رواق دارالزهد واقع در حرم مطهر امام رضا (ع) است.

زندگینامه شیخ نخودکی

نام کامل او آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی است. آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی در نیمه ماه ذیقعده سال ۱۲۷۹ ه. ق در اصفهان به دنیا آمد. علوم مقدماتی را از پدر و معلمان دیگر فرا گرفت و زیر نظر استاد بزرگوارش حاج میرزا محمد صادق که از بزرگان عرفان اسلامی بود، تربیت معنوی و الهی دید. وقتی که به سن جوانی رسید علوم ادبی و بخشی از علوم ریاضی را نزد مرحوم آخوند کاشی و علوم عقلی و فلسفی را از دانشمند بزرگ جناب میرزا جهانگیر خان قشقایی به دست آورد و پس از آن به نجف اشرف رفت و به ادامه تحصیل و تهذیب نفس پرداخت. آیت‌الله اصفهانی نخودکی پس از طی مراحل لازم علمی و معنوی به اصفهان بازگشت و پس از مدتی از اصفهان به مشهد مسافرت کرد و در این سفر برای او مکاشفه‌ای روی داد که او را مجبور ساخت تا آخر عمر در مشهد و در مجاورت حضرت امام رضا (ع) باشد. برای همین به اصفهان آمد، هر چه داشت فروخت، همه تعلقات خود را از اصفهان قطع کرد و به مشهد رفت. آیت‌الله اصفهانی نخودکی روز ۱۸ شعبان سال ۱۳۶۱ ه. ق در محله سعدآباد مشهد در سن ۸۲ سالگی رحلت کرد.

محل دفن وی در صحن عتیق (صحن انقلاب کنونی) در جنب ایوان شاه عباس مقابل غرفه‌ای که غرب ایوان است، دفن شد.

زندگینامه شیخ پیر پالان دوز

نام کامل او شیخ محمد عارف عباسی است. او مشهور به «پیر پالان دوز» از عرفا و پیران سلسله ذهبیه است که در نیمه دوم قرن دهم هجری قمری بدنیا آمد. پیر پالان دوز متولد روستای کارند مشهد و معاصر شیخ بهایی بوده‌اند. او علاوه بر این‌که در عرفان به مقامات بلندی دست یافت، در کیمیاگری و خطاطی متبحر بود. شیخ محمد در خط ثلث استاد بوده و هفت سوره از قرآن نگاشته شده به خط خوش ایشان موجود است. وی با اینکه صاحب موقعیت بود و می‌توانست بدون کوشش زندگی خوبی داشته باشد، از راه پالان دوزی روزگار می‌گذراند. این عالم ربانی، محمد عارف عباسی در سال ۹۸۵ ه. ق جان به جانان تسلیم کرد. 

محل دفن مقبره این عارف بزرگ جنب حرم رضوی در مشهد مقدس واقع و در شمال شرقی حرم مطهر، واقع در ابتدای خیابان نواب صفوی است.

زندگینامه آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای

آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای، پدر رهبر انقلاب و فرزند سید‌حسین خامنه‌ای، از علمای برجسته، مجتهدان پرهیزگار و روحانیان زاهد روزگار است که در سال ۱۳۱۳ ه. ق در نجف اشرف به دنیا آمدند و پس از گذشت ۲، ۳ سال در بازگشت خانواده به آذربایجان، در آن شهر سکنی گرفته و دوران نوجوانی را در جریان رخداد‌های نهضت مشروطه پشت سر نهاد. او در حدود سال ۱۳۳۶ ﻫ. ق، یعنی در ۲۳ سالگی راهی مشهد مقدس شد. وی مدرس حوزه مشهد بود و سمت امام جماعت مسجد صدیقی‌ها واقع در بازار بزرگ مشهد را نیز بر عهده داشت. نسب آیت‌الله خامنه‌ای به حضرت سلطان سید‌محمد که از سادات حسینی است و با چهار واسطه فرزند امام سجاد (ع) می‌شود، می‌رسد. این عالم ربانی سرانجام پس از سال‌ها تلاش و کوشش در راه کسب مکارم اخلاقی و علمی و تربیت فرزندانی اصلح در ۲۷ شوال ۱۴۰۶ ﻫ. ق برابر با ۱۵ تیر ۱۳۶۵ به لقاءالله پیوست. 

محل دفن او در دارالفیض حرم مطهر حضرت رضا (ع) است.

زندگینامه سیدابراهیم رئیسی

نام کامل او سید ابراهیم رئیس‌الساداتی است. سیدابراهیم رئیسی متولد ۲۳ آذر ۱۳۳۹ بود. او روحانی شیعه و هشتمین رئیس‌جمهور نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است. رئیسی، دانش‌آموخته حوزه علمیه و دانشگاه و از اعضای جامعه روحانیت مبارز بود. او در نظام جمهوری اسلامی ایران مسئولیت‌های مختلفی بر عهده داشت؛ ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست سازمان بازرسی کل کشور، دادستان دادگاه ویژه روحانیت، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و نمایندگی مجلس خبرگان رهبری از جمله آن‌هاست. او همچنین به‌مدت سه سال، تولیت آستان قدس رضوی را بر عهده داشت. سید ابراهیم رئیسی در ۳۰ اردیبهشت سال ۱۴۰۳ در سانحه هوایی درگذشت. در ایران، کسانی که در راه یا حین خدمت به مردم جان خود را از دست می‌دهند، شهید خوانده می‌شوند؛ ازاین‌رو از رئیسی به‌عنوان شهید خدمت یاد می‌کنند.

پیکر رئیسی در تاریخ ۳ خرداد ۱۴۰۳ در حرم امام رضا (ع) و در رواق دارالسلام دفن شد.