ایده سعید جلیلی در اقتصاد، ارتباط کالا به کالا با جهان/ بررسی هزینه‌های روی کار آمدن جلیلی در سیاست خارجی ایران

اقتصاد۲۴- دو کاندیدای نهایی انتخابات ۱۴۰۳ دو نگاه و رویکرد متفاوت به سیاست خارجی و مشخصا برجام، تحریم‌ها و FATF دارند. یک سو معتقد به تعامل متوازن با غرب و شرق است و سوی دیگر غرب را منکوب می‌کند و تعاملات را محدود به همسایگان و شرق می‌کند.

عبدالرضا فرجی راد، کارشناس مسائل بین‌الملل و سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان می‌گوید که در سیاست خارجی هم نگاهمان باید به غرب باشد هم به شرق. او که با خبرگزاری خبرآنلاین گفته کرده، تاکید می‌کند؛ پزشکیان می‌تواند توازن با دنیا را ایجاد کند، اما افکار جلیلی باعث تورم سرسام آور و گسترش فقر در جامعه می‌شود.

این کارشناس مسائل بین الملل معتقد است؛ «حتما باید مذاکرات را با آمریکا تا زمان رفع تحریم ادامه دهیم. دنیا ما را تحریم نکرده بلکه آمریکا آن‌ها را مجبور کرده است که تحریم مان کنند.»

فرجی راد مشارکت ۴۰ درصدی در مرحله اول انتخابات را محصول ناامیدی ایجاده شده در میان مردم می‌داند و می‌گوید: «اگر این ۴۰ درصد ببیند که جامعه بسته‌تر از گذشته خواهد شد، در آینده دیگر نمی‌خواهند نقش فعالی داشته باشند.»

در ادامه گفتگو با عبدالرضا فرجی راد، سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان را می‌خوانید؛

**آقای فرجی راد! یک تفاوت شاخص بین دو کاندیدای نهایی انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم نگاه آن‌ها به بحث تحریم ها، برجام و FATF است، در مناظرات هم این تفاوت نگاه مشهود بود، تحلیل شما از این دو نگاه چیست؟

شاهد هستیم که دو کاندیدا با دو دیدگاه متفاوت به مرحله دوم آمدند. پزشکیان معتقد است که بین روابط شرق و غرب باید تعادل ایجاد شود، یعنی هم با شرق ارتباط داشته باشیم و هم با غرب که منظور اروپاست. ما با آمریکا نمی‌توانیم ارتباط داشته باشیم و دست ریاست جمهوری هم نیست که با آمریکا بخواهد رابطه برقرار کند.‌

نمی‌توانیم با ارتباط کالا به کالا با دنیا، اقتصادمان را جلو ببریم

کاندیدای مقابل یعنی آقای جلیلی معتقد است غرب در چند دهه اخیر مشکلات جدی برای ما به وجود آورده است و هیچ نتیجه‌ای نگرفتیم. اینگونه گفتگو‌ها با غرب بی فایده است. یعنی دنبال برجام نباید رفت و ما می‌توانیم با کشور‌های شرقی مثل چین و کشور‌های جهان سوم کار کنیم، کالا بدهیم و بگیریم. جلیلی می‌گوید با چین و کشور‌های جهان سوم کالا بدهیم و بگیریم

بیشتر بخوانید: دو کاندیدای ریاست جمهوری چه برنامه‌هایی برای بازار خودرو دارند؟

این دیدگاه جلیلی به عنوان یک نظر می‌تواند مطرح باشد، اما واقعیت این است که تجارت و سیاست در دنیا عوض شده است. امروزه کشور‌های جهان به ویژه کشور‌های جهان سوم از جهانی شدن استفاده بهینه می‌کنند. مثلا بنگلادش در دو دهه قبل یک کشور فقر زده با آخرین درجه رشد اقتصادی در دنیا بود و همیشه بلایای طبیعی و غیر هماهنگ بر سرش می‌آمد، اما الان ۱۳ درصد رشد کرده و تحولی در بین مردم فقیر ایجاد شده است، به این علت که از فرصت‌های در جهان در جهت انتقال تکنولوژی، سرمایه‌های خارجی و.. استفاده کرده است؛ بنابراین نمی‌توانیم بگوییم که می‌توانیم کالا به کالا با دنیا ارتباط داشته باشیم و اقتصادمان را پیش ببریم. ما در یکی دو دهه اخیر هم تجربه کردیم، ولی نتیجه و دستاورد دیگری به جز اینکه تورم به طور سرسام آوری بالا رفته است و خود را در انزوای اقتصادی و تا حدودی سیاسی قرار دادیم، نداشته است.

باید سیاست همه جانبه گرا با دنیا داشته باشیم

ما ۱۵ کشور همسایه داریم و با این کشور‌ها مبادلاتی داریم. کمتر کشوری در دنیا وجود دارد که با ۱۵ کشور همسایه باشد، اما از فرصت‌ها نتواند استفاده کند. کشور‌های همسایه ما قبلا چه وضعیتی داشتند و امروز با استفاده از ارتباط با دنیا چقدر اوضاعشان تغییر کرده است.

همین کشور‌های حاشیه خلیج فارس مدت زیادی نیست که به رشد و توسعه رسیدند. ترکیه نیز اینگونه است. هم اکنون رشد پاکستان هم بالای ۴ درصد است. افغانستان که دنیا آن را شناسایی نکرد، الان از فرصت‌های جهان و از کشور چین استفاده می‌کند. برای خود سد و جاده می‌سازد؛ بنابراین باید در درجه اول سیاست همه جانبه گرا در دنیا داشته باشیم و با همه کشور‌ها چه شرق و چه غرب کار کنیم. با چین هم کار کنیم چرا که الان در همه جای دنیا سرمایه گذاری می‌کند. با اروپا که رابطه سنتی و اقتصادی داشتیم، دوباره باید کار کنیم. اگر ما نتوانیم با یک جناح کار کنیم و فقط با یک قطب دنیا کار کنیم، از فرصت‌ها نمی‌توانیم استفاده کنیم. نتیجه اش این می‌شود که آن‌ها برایمان طاقچه بالا می‌گذارند و سعی می‌کنند مسائل خود را چه سیاسی و چه اقتصادی بر ما تحمیل کنند.

باید فروش نفت مان هم به غرب باشد هم به شرق

باید فروش نفت مان هم به غرب باشد هم به شرق. واردات و صادراتمان نیز باید اینگونه باشد. کشور ما نیاز به سرمایه فراوانی دارد که بتواند نفت و گاز را استخراج کرده و غفلت چند دهه‌ای را جبران کند. کارشناسان پیش بینی می‌کنند که به صورت جدی با کمبود برق، گاز و بنزین در سال‌های آتی نه چندان دور مواجه می‌شویم و چنین مشکلاتی فقط اتکا به یک قطب دنیا حل نمی‌شود؛ بنابراین سرمایه‌های زیادی در دنیا وجود دارد که باید آن‌ها را جذب کنیم.

نتیجه عدم توازن در سیاست خارجی تورم سرسام آور و فقر گسترده است

آقای پزشکیان می‌گوید که تفکر در سیاست خارجی باید توازن باشد، اما رقیبش می‌گوید ما تا الان انجام دادیم و می‌توانیم انجام دهیم. بله که تا الان انجام شده است، ولی باعث تورم سرسام آور در کشور و فقر گسترده شده که قبلا به این صورت نبوده است.

من فکر می‌کنم که باید تعادلی در سیاست خارجی داشته باشیم تا به غیر از آن یکی دو کشوری که مستثنی هستند با بقیه کشور‌ها کار کنیم و سیاست درستی را در پیش بگیریم.

**آقای فرجی راد! شرایط امروز جامعه چه در بعد اقتصادی، بین الملل و سیاست داخلی و حتی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیازمند نگاه کدام یک از این دو کاندیدا است؟

دور اول که هفته پیش انجام شد، شاهد بودیم زیر ۴۰ درصد مشارکت کردند؛ یعنی جامعه تقریبا ناامید است و می‌گوید نمی‌توانیم سیاست‌ها را اینگونه پیش ببریم. اگر بخواهیم تحرکی به جامعه دهیم و جامعه انرژی دوباره به دست بیاورد، طبیعتا انتظار این است.

متخصصان کشور مهاجرت می‌کنند و سرمایه‌ها به کشور‌های همسایه رفته است

وقتی با جوان‌ها و قشر‌های مختلف صحبت می‌کنیم، مخالف بسته شدن راه‌های ارتباط با دنیا هستند و معتقدند نه تنها این راه‌هایی که الان وجود دارد کافی نیست، بلکه باید راه‌های دیگری هم بگشاییم تا بلکه با دنیا ارتباط داشته باشیم. همین باعث شده است که ناامیدی در جامعه ایجاد شود و این ناامیدی سیل مهاجرت متخصصان، پزشکیان، مهندسین به خارج از کشور را راه انداخته است.

همچنین باعث شده است که سرمایه‌ها به کشور‌های همسایه و جا‌های دوردست برود. این‌ها نشان می‌دهد که جامعه از این وضعیت راضی نیستند. اگر ۴۰ درصدی که رأی دادند، ببینند که جامعه ما بسته‌تر از گذشته خواهد شد، این ۴۰ درصد هم ناامید می‌شوند و در آینده نمی‌خواهند نقش فعالی داشته باشند.

بیشتر بخوانید: سوتی سعید جلیلی درباره نرخ تورم دولت رئیسی

در واقع یک جمعیت اکثریت عظیمی خواهیم داشت که هیچ مشارکت و همکاری نخواهد کرد و این عدم همکاری ما را به شرایطی سوق می‌دهد که اوضاع بدتر شود.

باید مذاکرات با آمریکا را تا زمان رفع تحریم‌ها ادامه دهیم

**چنانچه ترامپ در آمریکا روی کار بیاید، در صورت رئیس جمهور شدن جلیلی چه پیش بینی از این دوگانه ترامپ - جلیلی می‌توان داشت؟

ما کاری به فرد نداریم بلکه باید سیاست درست شود. حتما باید مذاکرات را با آمریکا تا زمان رفع تحریم ادامه دهیم. دنیا ما را تحریم نکرده بلکه آمریکا آن‌ها را مجبور کرده است که تحریممان کنند.

اگر نتوانیم تحریم‌ها را رفع کنیم و همین وضعیت تداوم داشته باشد، اقتصاد رشد نکند، کارخانه‌ها فعال نباشد، کارخانه‌های جدید ایجاد نشود و روی نفت، گاز و برق سرمایه گذاری نشود، وضعیت بسیار بدتر می‌شود و دنیا هم نه تنها کشور‌های دوردست بلکه کشور‌های پیرامون ایران هم چشمشان به نتیجه انتخابات ایران است که ببیند که منجر به ایجاد یک سیاست بسته می‌شود یا سیاست باز؟ به فرد هم کار ندارند.

اگر فضا باز بود با ایران کار می‌کنند، اما اگر دیدند یک سیاست بسته است با ایران کار نخواهند کرد و همسایگان خودشان را هم تشویق به عدم همکاری با ایران خواهند کرد.

تعداد مشارکت کننده بیشتر از مرحله اول می‌شود

**آقای فرجی راد! چقدر احتمال دارد که آراء خاموش در انتخابات ۱۵ تیرماه به صحنه بیایند؟

نمی‌توانم الان نظر دهم، چون مراکز نظرسنجی هم چیزی اعلام نکردند، هر چند در مرحله اول هم با اختلاف زیاد ۱۲ درصدی نظرسنجی‌ها را اعلام کردند و عملا درست از آب درنیامد.

ما در جامعه بخشی به نام نسل Z داریم که موضع گرفتند. اما بخش دیگر جامعه همان مردم عادی، کاسبان، کارمندان آموزش پرورش، دانشگاهیان و .. هستند که وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنیم می‌بینیم که در دور اول تمایلی به رأی دادن نداشتند، اما در این دوره بخشی از آن‌ها رأی می‌دهند و فکر می‌کنم تعداد مشارکت کننده بیشتر از دوره اول شود.