سرطان معده چیست و راه‌های پیشگیری از آن کدامند؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سرطان معده یک نوع سرطان است که از معده شروع می‌شود و یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین سرطان‌ها در سراسر جهان محسوب می‌شود. سرطان معده زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سرطانی و کنترل نشده در بخش داخلی معده گسترش یابند. این سلول‌ها به مروررشد کرده و تومور‌ها را ایجاد می‌نمایند. شناخت و آگاهی از نشانه‌های این بیماری مهمترین قدم در تشخیص، پیشگیری و درمان آن محسوب می‌شود. این بیماری معمولاً در مراحل اولیه علائم واضحی ندارد و به همین دلیل ممکن است تشخیص آن به تأخیر بیافتد، که این موضوع درمان را دشوارتر می‌کند.

انواع سرطان معده

•    سرطان‌ها با انواع سلول‌هایی که از آن‌ها بوجود می‌آیند، توصیف می‌شوند. حدود ۹۰-۹۵ درصد سرطان‌های معده از پوشش داخلی معده به نام آدنوکارسینوما، به وجود می‌آیند.

•    سرطان‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند در معده به وجود آیند، از جمله تومور‌های استرومایی دستگاه گوارش، تومور‌های لنفوم و کارسینوئید. یک سرطان گوارشی نادر نیز به نام تومور کارسینوئید وجود دارد که زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های بدخیم در سلول‌های خاص هورمون‌ساز دستگاه گوارش یا پوشش داخلی این سیستم پیدا شوند.

علائم اولیه سرطان معده

برخی از علایم سرطان معده که از علائم اولیه سرطان معده محسوب می‌شود، عبارت‌اند از:

•    سوءهاضمه 
•    نفخ بعد از غذا خوردن 
•    سوزش سر دل
•    حالت تهوع
•    از دست دادن اشتها
•    احساس سیری حین غذا خوردن

یادآوری می‌کنیم که هر نوع سوءهاضمه یا سوزش سردل بعد از صرف غذا را نمی‌توان نشانه سرطان معده دانست. اما از کجا بدانیم سرطان معده داریم؟ درصورتی‌که این علائم ادامه پیدا کرد و اوضاع وخیم‌تر شد، باید حتما به متخصص گوارش مراجعه کنید. 

علائم پیشرفته سرطان معده

پس از رشد غده سرطانی، علائم وخیم‌تری مشاهده می‌کنید مانند: 

•    درد معده 
•    خون در مدفوع یا مدفوع سیاه
•    از دست دادن اشتها
•    کاهش وزن بی‌دلیل
•    خستگی
•    برجستگی و تورم در معده (ناشی از تجمع مایعات)
•    کم‌خونی (تعداد گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد و باعث احساس خستگی و تنگی نفس در فرد می‌شود). 
•    زردی پوست و سفیدی چشم
•    استفراغ خونی
•    اسهال یا یبوست
•    سختی بلع 

علائم سرطان معده در کودکان

با وجود اینکه احتمال ابتلا به سرطان معده در کودکان کم است، اما همچنان امکان اینکه کودکان نیز به سرطان معده مبتلا شوند وجود دارد. بیشتر بیمارانی که در سنین کم به سرطان معده مبتلا می‌شوند، علائمی از خود نشان نمی‌دهند تا زمانی که سرطان به بخش‌های دیگر بدن متاستاز داده‌ باشد. به هر حال اگر فرزند شما علائم زیر را دارد، حتماً برای بررسی‌های بیشتر به متخصص گوارش مراجعه کنید.

•    درد شکمی
•    کاهش اشتها
•    از دست دادن وزن بدون هیچ دلیلی
•    تهوع
•    استفراغ
•    اسهال
•    یبوست
•    سرگیجه و ضعف
•    کم خونی که علائم آن شامل موارد زیر هستند؛
•    سرگیجه
•    رنگ پریدگی
•    ضعف
•    بی‌حالی
•    خستگی
•    خواب زیاد

عوامل ایجاد سرطان معده

دانشمندان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث می‌شود سلول‌های سرطانی در معده شروع به رشد کنند. اما آن‌ها چند نکته را می‌دانند که می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. یکی از مهمترین آن‌ها عفونت با باکتری رایج هلیکوباکترپیلوری است که باعث ایجاد زخم معده و ورم معده می‌شود. عواملی که می‌توانند شما را به سرطان معده مبتلا کنند و یا می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده نقش داشته باشند به شرح زیر هستند:

•    التهاب یا ورم معده
•    نوع خاصی از کم خونی طولانی مدت به نام کم خونی مخرب 
•    وجود غده درون معده (پولیپ معده)
•    سیگار کشیدن
•    اضافه وزن یا چاقی
•    رژیم غذایی حاوی غذا‌های دودی، ترشی یا نمکی
•    رژیم غذایی کم میوه و سبزیجات
•    جراحی معده برای رفع زخم معده
•    گروه خونی A
•    عفونت ویروسی اپستین بار
•    برخی ژن‌های خاص
•    کار کردن در صنایع مربوط به ذغال سنگ، فلز، چوب یا لاستیک
•    سابقه خانوادگی سرطان معده
•    بیماری ریفلاکس معده

راه‌های پیشگیری از سرطان معده

•    رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، و غذا‌های غنی از فیبر می‌تواند خطر سرطان معده را کاهش دهد. همچنین، کاهش مصرف نمک و پرهیز از غذا‌های فرآوری‌شده نیز مفید است.

•    ترک سیگار: سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطرزا برای سرطان معده است و ترک آن می‌تواند خطر را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

•    کنترل عفونت هلیکوباکتر پیلوری: اگر فردی به این باکتری مبتلا باشد، با درمان‌های دارویی می‌توان آن را کنترل کرد و خطر سرطان معده را کاهش داد.

•    مصرف متعادل الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.

•    معاینه‌های منظم: برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان معده دارند، انجام معاینه‌های منظم و آزمایش‌های غربالگری می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع کمک کند.

درمان سرطان معده 

درمان سرطان معده بستگی به مرحله بیماری دارد و ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، یا ترکیبی از این روش‌ها باشد. در مراحل اولیه، جراحی برای برداشتن بخش آسیب‌دیده معده و غدد لنفاوی اطراف آن معمولاً مؤثر است.

•    دارویی: پس از تشخیص بیماری توسط پزشک متخصص و انجام آزمایش‌های لازم، روش درمان مشخص می‌شود. یکی از رایج‌ترین این روش‌ها، استفاده از دارو است. در این مرحله پزشک تشخیص می‌دهد که چه دارو‌هایی برای کنترل و درمان این بیماری در بدن ما موثر هستند. برای مثال قرص زیپتین یکی از قرص‌های کاربردی برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو است؛ اما کلیه پزشکان این دارو را برای بیمار خود تجویز نمی‌کنند، زیرا این قرص برای همه مناسب نیست و باید تحت نظر متخصص مصرف شود.

•    جراحی: در برخی بیماران، درمان دارویی پاسخگو نیست و باید طی عمل جراحی، بخشی از معده برداشته شود تا سلول‌های سرطانی فرصت پیشروی نداشته باشند.

•    شیمی درمانی و پرتودرمانی: شیمی درمانی نیز یک درمان دارویی به‌حساب می‌آید که اغلب با پرتودرمانی همراه است. در این روش با استفاده از دارو‌های بسیار قوی، سلول‌های سرطانی از بین می‌روند و سپس با استفاده از اشعه ایکس و پروتون در پرتودرمانی، توده کوچک‌تر می‌شود و از بین می‌رود.

روش‌هایی تشخیص سرطان معده

روش‌های متعددی برای تشخیص سرطان معده وجود دارد. افرادی که مشکوک به این بیماری هستند باید در ابتدا به پزشک مراجعه کنند و سپس طبق دستور متخصص، اقدامات لازم را انجام دهند.

آندوسکوپی و نمونه‌برداری: یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص سرطان معده، آندوسکوپی است. در این روش یک دوربین کوچک از راه دهان به معده فرستاده می‌شود. درصورتی که قسمت‌های مشکوکی در معده مشاهده شود، عمل نمونه‌برداری از بافت معده برای انجام آزمایشات، الزامی است. با جواب اندوسکوپی سرطان معده، اطلاعات بسیاری در اختیار پزشک و بیمار قرار خواهد گرفت.

سی تی اسکن: انجام آزمایش‌های سی تی اسکن و رادیولوژی کمک بزرگی به تشخیص بیماری می‌کنند. البته برخی تومور‌های کوچک در این آزمایشات دیده نمی‌شوند.

آزمایش خون: انجام آزمایش خون به متخصصان اجازه می‌دهد سایر اعضای بدن را بررسی کنند و درباره نحوه درمان تصمیم بگیرید. در این آزمایش مشخص می‌شود که کدام بخش‌های بدن درگیر بیماری شده‌اند.