ارز دیجیتال ملی یا بانک مرکزی CBDC چیست؟

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: تحولات دیجیتال و تغییر چشم‌انداز مالی در جهان منجر به معرفی شیوه‌های معاملاتی مالی جدید در حوزه ارزهای دیجیتال شده است. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی CBDC که مخفف Central bank digital currency است، به عنوان یک تحول اساسی پدیدار شده‌اند. در این مطلب به بررسی ارزهای دیجیتال ملی، اهداف آن‌ها، نحوه مقایسه آن‌ها با ارزهای سنتی و ارزهای دیجیتال، و مزایا و چالش‌های آن‌ها می‌پردازیم.

ارز دیجیتال ملی (CBDC)چیست؟

ارز دیجیتال ملی یا بانک مرکزی (CBDC) شکل دیجیتالی از پول رسمی یک کشور است که توسط بانک مرکزی آن کشور صادر می‌شود. برخلاف ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، ارزهای دیجیتال ملی متمرکز و تحت نظارت دولت هستند. این ارزها به عنوان معادل دیجیتالی پول نقد فیزیکی عمل می‌کنند و هدف آن‌ها مدرن‌سازی سیستم مالی و افزایش کارایی سیاست‌های پولی است. مفهوم CBDCها با پیشرفت فناوری دیجیتال و نیاز روزافزون به سیستم‌های پرداخت کارآمد تکامل یافته است.

چرا از ارز دیجیتال ملی استفاده کنیم؟

تحقیقات گسترده‌ای درباره مزایای استفاده از پرداخت‌های دیجیتال انجام شده است. این مزایا به‌طور کلی در مورد ارزهای دیجیتال مانند ارزهای دیجیتال ملی نیز صدق می‌کند. پرداخت‌های دیجیتال معمولاً ارزان‌تر، سریع‌تر و بهتر از تراکنش‌های نقدی هستند که این ویژگی‌ها آن‌ها را برای افزایش شمولیت مالی و کاهش هزینه‌های تراکنش برای افراد و کسب‌وکارها بسیار مفید می‌کند.

بیشتر بخوانید: جفت ارز دیجیتال چیست و معاملات آن چگونه انجام می‌شود؟

برای بانک‌های مرکزی که معمولاً مسئول توسعه و عرضه ارزهای دیجیتال ملی هستند، بسیار مفید است. تلاش چین برای راه‌اندازی e-CNY در مقابله با رقابت روزافزون از سوی Alipay و WeChat Pay در صنعت مالیچین یکی از این نمونه‌ها است.

مقایسه ارز دیجیتال ملی با ارزهای سنتی

CBDCها همان عملکردهای ارز سنتی را دارند، اما به‌صورت دیجیتال عمل ‌می‌کنند. این ارزها می‌توانند برای پرداخت‌ها، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار گیرند و نیاز به استفاده از پول نقد فیزیکی را کاهش می‌دهند و قابلیت ردیابی تراکنش‌ها را بهبود می‌بخشند.

بیشتر CBDCها از طریق کیف‌پول‌های دیجیتال بر روی تلفن‌های هوشمند یا دستگاه‌های دیگر در دسترس هستند. برخی نمونه‌های  CBDC مانند e-CNY چین همچنین کارت‌های فیزیکی آفلاین می‌توانند مانند کارت اعتباری سنتی استفاده شوند. این فرمت برای مناطقی که زیرساخت دیجیتال آن ضعیف است، نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا امکان انجام تراکنش‌های کاملاً آفلاین را هم فراهم می‌کند.

مقایسه CBDCبا ارزهای دیجیتال

ارزهای CBDCها برخلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین، توسط بانک‌های مرکزی صادر و تنظیم می‌شوند که اطمینان و پایداری را فراهم می‌کند. CBDC تلاش دارد تا مزایای ارزهای دیجیتال را با قابلیت امنیت و مورد اعتماد بودن سیستم‌های مالی سنتی ترکیب کند.

علاوه بر این، از آنجا که CBDCمعمولاً نسبت یک به یک با ارزهای سنتی دارند، مانند بسیاری از ارزهای دیجیتال دچار نوسانات شدید نمی‌شوند.

انواع ارز دیجیتال ملی

خرده‌فروشی

این نوع ارزهای CBDC برای عموم مردم در دسترس‌اند و می‌توانند برای تراکنش‌های روزمره مانند پول نقد یا سپرده‌های بانکی از آن استفاده کنند. هدف آن نیز افزایش شمولیت مالی از طریق ارائه یک گزینه پرداخت دیجیتالی برای همه است.

عمده‌فروشی

این نوع برای مؤسسات مالی در نظر گرفته شده‌اند و برای تسویه حساب‌های بین‌بانکی و تراکنش‌های با ارزش بالا استفاده می‌شوند که کارایی و امنیت تراکنش‌های مالی بین بانک‌ها را بهبود می‌بخشند.

مزایای ارز دیجیتال ملی

شمولیت و جامعیت

یکی از بزرگ‌ترین مزایای CBDCها افزایش شمولیت مالی است. در بسیاری از مناطق جهان، بخش قابل‌توجهی از جمعیت به خدمات مالی سنتی دسترسی ندارند. ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند با ارائه یک روش پرداخت دیجیتال که برای همه در دسترس باشد، به بهبود این وضعیت کمک کنند.

کاهش هزینه‌های تراکنش

ارزهای دیجیتال ملی می‌تواند به‌طور قابل توجهی هزینه‌های تراکنش را برای مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها کاهش دهد. سیستم‌های پرداخت سنتی معمولاً شامل چندین واسطه هستند که هرکدام هزینه‌های خود را به فرآیند تراکنش اضافه می‌کنند که این فرآیند را با امکان تراکنش‌های مستقیم و همتا‌به‌همتا ساده می‌کنند.

امنیت بیشتر

ارزهای دیجیتال ملی در مقایسه با پول نقد فیزیکی و سیستم‌های پرداخت دیجیتال کنونی امنیت بیشتری دارند. این ارزها از تکنیک‌های رمزنگاری پیشرفته برای تأمین امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.

چالش‌ها و ریسک‌های ارز دیجیتال ملی

نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی

اجرای  ارزهای دیجیتال ملی نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی افراد ایجاد می‌کند. برخلاف تراکنش‌های نقدی که ذاتاً خصوصی هستند، تراکنش‌های دیجیتالی می‌توانند توسط مقامات مرکزی پیگیری و نظارت شوند.

تهدیدات امنیت سایبری

در معرض تهدیدات امنیت سایبری مانند هک و تقلب دیجیتال قرار دارند. بانک‌های مرکزی باید سرمایه‌گذاری زیادی در زیرساخت‌های امنیت سایبری انجام دهند تا با این تهدیدات را مقابله کنند.

آینده ارزهای دیجیتال ملی

آینده CBDC امیدوارکننده به نظر می‌رسد و این ارزها پتانسیل تحول در اقتصادهای جهانی را دارند. با این حال، برای اجرای موفق CBDCها، مقابله با چالش‌های مختلف از جمله امنیت سایبری و حفظ حریم خصوصی ضروری است.