روایت جزئیات توافق تاریخی چین و هند

اقتصاد۲۴-اوراسیا ریویو با انتشار گزارشی نوشت: توافق چین و هند در مورد ترتیبات گشت‌زنی در شرق لاداخ یک دستاورد مهم برای دهلی‌نو قلمداد می‌شود. از آغاز اقدامات چین در سال ۲۰۲۰ میلادی - محاصره ۶ نقطه و جمع‌آوری نیرو‌ها در مرز - هند به‌دنبال این بود که با این وضعیت به روشی سنجیده برخورد کند. دهلی‌نو از یک طرف، در نقاط محاصره‌شده با چینی‌ها مقابله کرد و همچنین نیرو‌های خود را در مرز گرد آورد که نشان‌دهنده هدف دفاعی و نه صرفا تهاجمی بود. از سوی دیگر، پکن را با توسل به اهرم دیپلماسی تحت‌فشار قرار داد تا از سیاست خود عقب‌نشینی کند.

جزئیات توافق تاریخی

دهلی‌نو بدین طریق و با اعمال فشار نظامی با اشغال ارتفاعات «کایلاش» مشرف به «اسپانگگور تسو» موفق شد تا ماه ژوئیه ۲۰۲۲ چالش‌های مرتبط با چهار نقطه از ۶ نقطه محاصره‌شده را حل کند. این نقاط به مناطق حائل تبدیل شدند؛ جایی که هیچ‌یک از طرفین در این محدوده گشت‌زنی ندارند. هم‌زمان به مدت ۲ سال، مذاکرات بین مقامات نظامی و غیرنظامی هیچ نتیجه‌ای نداشت. سپس ناگهان، چند ماه پیش همه‌چیز تغییر کرد، و پس از چند سال توسل به اهرم‌های دیپلماسی، توافقی حاصل‌شده که بسیار فراتر از معاملاتی است که در سایر نقاط محاصره‌شده منعقد می‌شود.

سخنان مقامات در دهلی‌نو نشان داد که چین و هند موفق شده‌اند مشکل «دپسانگ» را حل کنند. به‌نظر می‌رسد معامله‌ای که در ۲۱ ماه اکتبر اعلام شد، معامله‌ای چند لایه است که احتمالاً در مراحل مختلف اجرا می‌شود. به‌عنوان اولین گام، اس جایشانکار، وزیر خارجه هند در نشستی در دهلی‌نو، گفت که «فرآیند جدایی با چین تکمیل شده است». همچنین ویکرام مصری، معاون مشاور امنیت ملی هند در یک جلسه توجیهی اعلام کرد: «توافقی در مورد ترتیبات گشت‌زنی در امتداد خط کنترل واقعی در مناطق مرزی هند و چین به‌دست آمده است». هر دو گفتند که از طریق این معامله، وضعیتی که در سال ۲۰۲۰ در شرق لاداخ به‌وجود آمده بود، حل شده است.

گزارش‌ها به نقل از منابع در ارتش می‌گویند که «توافق مفصلی که شیوه‌های خلع سلاح و همچنین گشت‌زنی را مشخص می‌کند، روز دوشنبه در سطح فرماندهی منعقد شد». در نتیجه، محاصره چین در این هفته برداشته خواهد شد و ۲ طرف گشت‌زنی هماهنگ را آغاز خواهند کرد؛ بنابراین در دپسانگ، طرف هندی که در به اصطلاح Y-Junction مسدود شده بود، اکنون می‌تواند گشت بزند. چین همچنین در برخی مناطق گشت‌زنی خواهد کرد؛ هرچند مشخص نیست که کدام مناطق. ایجاد نوآوری در اینجا بدین معنا است که گشت‌زنی که در پایان ماه آغاز می‌شود، توسط طرفین هماهنگ خواهد شد تا از رویارویی نیرو‌ها جلوگیری شود.

این منابع افزودند که «گشت‌ها به گونه‌ای فاصله خواهند گرفت که هیچ برخوردی وجود نداشته باشد». گزارش دیگری حاکی از آن است که به‌محض انجام معامله، هر دو طرف با برچیدن سوله‌ها و چادر‌های پیش‌ساخته که برای اسکان تجهیزات، وسایل نقلیه و نیرو‌ها استفاده می‌شد، از هم فاصله خواهند گرفت.

چشم انداز جغرافیایی پرتنش

در سال ۲۰۲۰ میلادی چین، هند را در ۶ نقطه محاصره کرد. در این مناطق، دو طرف مناطق حائل با عمق متفاوت از ۳ تا ۱۰ کیلومتر ایجاد کردند که در آن هیچ‌یک از طرفین نتوانستند نیروی برای گشت‌زنی بفرستند، اما توافق فعلی هم شامل خلع سلاح و هم گشت‌زنی است.

بیشتر بخوانید:رونمایی از جنگنده جدید چین

این جزئیات فراتر از اقدامات در سایر نقاط است که در حال حاضر به‌عنوان مناطق حائل "بدون گشت" باقی خواهند ماند. در طول دوره رایزنی‌های دیپلماتیک، هند اصرار داشت که این روند دنباله‌ای از «رهایی» و پس از آن «کاهش تنش» و سپس «عدم افزودن» نیرو‌های اضافی به منطقه باشد؛ بنابراین اگر بتوان روند مشابهی را برای سایر مناطق مورد نظر اجرا کرد، هند و چین می‌توانند مدیریت عادی مناطق مورد مناقشه را از سر بگیرند.

با این حال، به این راحتی نمی‌توان ساعت را به عقب برگرداند. هند و چین به‌طور گسترده توانستند صلح و آرامش را در امتداد مرز با کمک مجموعه‌ای از موافقت‌نامه‌های اعتمادسازی در سال‌های ۱۹۹۳، ۱۹۹۶، ۲۰۰۵ و ۲۰۱۲ حفظ کنند که عمدتاً رفتار نظامی آن‌ها را پوشش می‌دهد. نمونه‌ای از موفقیت آن این بود که درگیری گالوان با توسل به سلاح انجام نشد، بلکه طرفین با سنگ و چوب مقابل هم قرار گرفتند، زیرا استفاده از سلاح گرم در قرارداد طرفین در سال ۱۹۹۶ ممنوع شده بود. با این حال، چینی‌ها موضوعات مهم در توافق‌ها را نقض کرده بودند.

با این وجود در مقامات ۲ کشور نکاتی نیز وجود داشت؛ نخست آنکه موضوعات اصلی در توافق می‌تواند تا شرق نیز گسترش یابد تا مناطقی مانند «یانگ‌تسه» را پوشش دهد؛ جایی‌که نیرو‌های هندی و چینی در دسامبر ۲۰۲۲ درگیر شده بودند. علاوه بر این، نوآوری‌هایی مانند گشت‌زنی هماهنگ که برای اولین بار در بخش شرقی تعریف شد، اکنون می‌تواند در مناطق دیگری که هند و چین ادعا‌های هم‌پوشانی و اصرار دارند که در آن‌ها گشت‌زنی کنند، اعمال شود.

به ادعای ناظران کلید تحولات آینده در بازگرداندن اعتماد نهفته است. ژنرال اوپندرا دوویدی، فرمانده ارتش هند، در پی اعلام این توافق، گفت که نکته اصلی توافق، اهمیت بازگرداندن «اعتماد» بین ارتش‌هاست. او با اصرار به احیای وضعیت موجود از ماه آوریل ۲۰۲۰، گفت که هند باید بر موضوع "عدم تعامل، تنش‌زدایی و مدیریت عادی خط کنترل واقعی" متمرکز شود. این کار در چند مرحله و در زمان مشخص انجام خواهد شد. اما باید توجه کرد که بازگرداندن اعتماد به زمانی بیشتر از اجرای جداسازی و یا تنش‌زدایی نیاز دارد؛ پس ممکن است بازسازی و بازنویسی قرارداد‌های گذشته به امری ضروری تبدیل شود.

یکی از نتایج مهم نشست «نارندرا مودی»، نخست وزیر هند با «شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهوری چین در هفته گذشته در کازان دستوراتی بود که آن‌ها به نمایندگان ویژه خود در مورد مسئله مرزی چین و هند دادند و قرار شد «آجیت دووال» مشاور امنیت ملی هند و «وانگ یی» وزیر خارجه چین به‌زودی با یکدیگر دیدار کنند؛ ۲ دیپلماتی که در سال ۲۰۱۹ برای آخرین بار رو‌به‌روی یکدیگر نشسته بودند.

اوراسیا ریویو در پایان گزارش خود این‌گونه نتیجه می‌گیرد که اکنون انتظار می‌رود روند آشتی چین و هند هدایت‌شده به پیش رود؛ گزاره‌ای که می‌تواند زمینه‌ساز گرم‌شدن روابط محدود سیاسی، نظامی و اقتصادی طرفین در بلندمدت باشد