باج پوتین به اردوغان؛ ترکش‌های سوریه در قفقاز

اقتصاد۲۴-کاسپین پست با انتشار یادداشتی به نقل از تایمز آسیای مرکزی مدعی است، براساس یک نظریه، آسیای مرکزی می‌تواند به عنوان یک برنده در جدول امتیازات ژئوپلیتیک ظاهر شود. این در حالی است که از منظر سوری‌ها تعریف دولتی که بتواند زمینه را برای ثبات در این کشور هموار سازد، با اهمیت‌تر است.

برگ برنده آنکارا

به ادعای کاسپین پست، روسیه، ایران و حزب‌الله لبنان، حامیان اصلی اسد در طول سال‌ها جنگ داخلی، امروز تحت تاثیر جنگ در اوکراین و فعل و انفعال‌های خاورمیانه قرار گرفته‌اند. در چنین شرایطی ترکیه که از برخی گروه‌های شورشی حمایت می‌کند، نفوذ بیشتری در سوریه پیدا کرده است؛ جایی که رویاروی نیرو‌های کرد سوری قرار دارد.

به ادعای این نشریه اسرائیل از شرایط پیش آمده، سود برده، زیرا تصور می‌کند که به واسطه تحولات شام امکان انتقال کمک‌های لجستیکی به حزب‌الله که دشمن اصلی این بازیگر است، کم‌رنگ‌تر شده است.

کاسپین پست در ادامه ادعا کرد: به دور از مانور‌های میدانی در سوریه، تحولات شام دستاورد‌های اقتصادی برای آسیای مرکزی خواهد داشت. برخی از تحلیلگران مدعی‌اند که ترکیه به واسطه وقایع سوریه در قیاس با رقبای خود یعنی ایران و روسیه دست بالاتر را دارد. در چنین شرایطی یکی از مسائلی که ترکیه و متحدان تجاری‌اش در آسیای مرکزی خواهان آن هستند، گشایش یک مسیر زمینی، به اصطلاح کریدور زنگور-، در قفقاز جنوبی است و روسیه احتمالاً می‌تواند به تحقق آن کمک کند.

کریدور زنگزور به طول ۴۳ کیلومتر که انتظار می‌رود تجارت زمینی بین آسیای شرقی و اروپا را کارآمدتر کند، آذربایجان را به منطقه تحت محاصره‌اش -نخجوان- متصل می‌کند و از ارمنستان می‌گذرد و سپس به ترکیه و بازار‌های اروپایی می‌پیوندد. قرار است این مسیر حمل و نقل بر اساس توافقنامه آتش بس سال ۲۰۲۰ پس از موفقیت نظامی آذربایجان علیه ارمنستان با روسیه به عنوان ضامن امنیتی باز شود. اما آینده زنگزور به دلیل نگرانی ارمنستان در مورد مسائل حاکمیتی و توافق صلحی که هنوز نهایی نشده در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

اکنون، براساس برخی فرضیه‌های ادعایی، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه می‌تواند ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را برای کمک به بازگشایی زنگزور در ازای کمک به مسکو برای تخلیه نیرو‌ها از سوریه و ایجاد رابطه با رهبری جدید سوریه تحت فشار قرار دهد.

اردوغان از پوتین چه می‌خواهد؟

تیموتی اش، اقتصاددان، در تحلیلی مدعی شد: شاید شرایط بهتری برای تامین منابع کلیدی انرژی که اکنون در معرض تهدید تحریم‌های ایالات متحده قرار دارد، هموار شود. توافق با روسیه همچنین می‌تواند دسترسی باکو و آنکارا به نخجوان [از طریق]کریدور زنگزور و به آسیای مرکزی را هموار کند.

به ادعای این کارشناس، این گزاره‌ها همان چیز‌هایی است که اردوغان از پوتین طلب خواهد کرد. احمد وخشیته، استاد ارشد دانشگاه ملل در مسکو، استدلال مشابهی را مطرح کرد و در مصاحبه با رسانه آلمانی دویچه وله مدعی شد که ترکیه می‌تواند از اهرم سوریه برای پیشبرد اهداف ژئوپلیتیک گسترده‌تری مانند کریدور زنگزور استفاده کند.

بیشتر بخوانید:اظهارات عجیب اردوغان پس از سقوط بشار اسد

براساس توافق آتش‌بس ۲۰۲۰، گارد‌های مرزی روسیه حمل‌ونقل در این کریدور را کنترل می‌کنند که باز کردن آن می‌تواند برای ارتباطات تجاری روسیه نیز مفید باشد. اما نفوذ روسیه کاهش یافته، زیرا ارمنستان از یک پیمان امنیتی منطقه‌ای به رهبری روسیه خارج شده و به طور فزاینده‌ای به دنبال مشارکت با بازیگران غربی است. همچنین در مورد دور زدن ارمنستان و ایجاد یک کریدور (ادعایی) زمینی مجاور از طریق خاک ایران بحث‌هایی مطرح شده، اگرچه نحوه تحقق منافع تجاری و امنیتی ایران در این مسیر چالش برانگیز خواهد بود.

به ادعای این نشریه، اردوغان برای تعریف مسیر زمینی با پیامد‌های فرهنگی به عنوان پیوندی با گروه‌های قومی ترک در قفقاز و آسیای مرکزی خیز جدی داشته است. دفتر اردوغان روز شنبه اعلام کرد: رئیس جمهور ترکیه در چارچوب «دیپلماسی با سوریه» با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تلفنی گفت‌و‌گو کرد. اردوغان در اوایل سال جاری به خبرنگاران گفت که کریدور زنگزور برای علی‌اف «اهمیت زیادی» دارد و به گفته ریاست جمهوری ترکیه «به محض راه اندازی سیستم ریلی، آذربایجان در شرایط مطلوب‌تری قرار خواهد گرفت.

در حال حاضر ترکیه و آذربایجان از طریق یک مسیر زمینی از طریق گرجستان به یکدیگر متصل هستند. نرگیزا عمرووا برای سیاست کاسپین نوشت، با این حال، مسیر زنگزور، کوتاه‌ترین مسیر زمینی از آسیا به اروپاست و چشم‌انداز بزرگی برای توسعه حمل‌ونقل بین دریای خزر، که تقریباً تمام آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی را در بر می‌گیرد به مرکز ترسیم می‌کند.

به ادعای ناظران، کریدور زنگزور چیزی بیش از یک میانبر است – این کریدور تغییر دهنده بازی برای آسیای مرکزی است که یکپارچگی اقتصادی و اتصال بی‌سابقه بین آسیا و اروپا را هموار می‌کند. به ادعای این گروه: «برای پنچ بازیگر آسیای مرکزی، این مسیر می‌تواند چشم‌انداز ژئواکونومیکی را با تسهیل دسترسی سریع‌تر و ارزان‌تر به بازار‌های اروپایی بازتعریف کند، و به این کشور‌ها اجازه می‌دهد تا از موقعیت‌های استراتژیک خود مانند قبل استفاده کنند.»