طرح درست در زمان نادرست

طرح حذف صفر از پول ملی هر چند از یک منطق صحیح اقتصادی تبعیت می‌کند، اما لازم است اجرای آن در زمان درست خود و در شرایطی انجام شود که ثبات حداقلی بر فضای اقتصادی کشور حاکم شده باشد و اجرای آن بار روانی جدیدی در اقتصاد برجا نگذارد.

به نظر می‌رسد پیش‌شرط‌های لازم برای اجرای موفقیت‌آمیز این طرح، در گام اول دستیابی به ثبات اقتصادی و در گام دوم کنترل انتظارات تورمی و بار روانی حاصل از افزایش قیمت‌هاست. بنابراین هرچند ارزش پول ملی کشور به میزان زیادی کاهش یافته است اما تجربه عملکردی کشورهای جهان نشان می‌دهد که عموم آنها در شرایطی به اجرای این طرح پرداخته‌اند که ارزش پول ملی آنها تحت شرایط فشار اقتصادی، بیش از حد تصور کاهش یافته است.

به نظر می‌رسد اجرای این طرح در شرایط کنونی اقتصاد ایران نیز بیش از آنکه به مهار تورم و کنترل قیمت‌ها منجر شود، می‌تواند بار روانی به دنبال داشته باشد و حتی موجب بر هم زدن اندک آرامش اقتصادی نیز شود. در شرایط کنونی اقتصادی ایران هنوز اثرات روانی حاصل از افزایش نرخ ارز، بار روانی حاصل از افزایش نقدینگی و بار روانی حاصل از افزایش تورم تخلیه نشده است و این موضوع اجرای چنین طرحی را عملا به بن‌بست می‌رساند.

در حالی که هنوز جابه‌جایی و رفت و آمدهای شهری افراد در شهرستان‌ها و روستاها با مبالغی کمتر از هزار تومان هزینه می‌شود و هنوز سکه‌های خرد در مخارج این دست از جامعه کشوری نقش مهمی ایفا می‌کند، اجرای این طرح می‌تواند هزینه‌های مضاعفی را بر سیاستگذار تحمیل کند.

جمع‌آوری سکه‌های خرید و اسکناس‌های کمتر از هزار تومان و انتشار پول‌های جایگزین در شرایط کنونی نه تنها مثبت به نظر نمی‌رسد که حتی بار روانی نیز به همراه خواهد داشت و در مواردی حتی می‌تواند به افزایش تورم در قیمت کالاهای اساسی که با سکه‌های خرد خرید و فروش می‌شود نیز منجر شود.

بهتر آن بود که سیاستگذار بعد از گذشت بازه زمانی دو ساله‌ای که تعریف کرده و در شرایطی که اقتصاد را به ثبات نسبی رسانده دست به طرح و اجرای این مساله اقتصادی می‌زد، چه آنکه این سیاست برای اجرا نیازمند ثبات اقتصادی است و در شرایط بدی از سوی سیاستگذار مطرح شده است.

بنابراین در حالی که هنوز سایه تحریم‌های نفتی بر سر اقتصاد ایران سنگینی می‌کند و در حالی که اثرات روانی حاصل از افزایش نرخ ارز تخلیه نشده و بازار هنوز هم رفتار هیجانی از خود نشان می‌دهد، طرح این موضوع باید به آینده موکول می‌شد.

* اقتصاددان

منبع: جهان صنعت