تاریخ انتشار: ۰۸:۰۰ - ۲۵ اسفند ۱۴۰۳
اقتصاد ۲۴ در گفت‌و‌گو با یک کارشناس مسائل اقتصادی بررسی می‌کند؛

پدیده شاغلان فقیر چگونه ظهور کرد؟/ دستمزدی که شورای عالی کار مصوب می‌کند، در نهایت فقر تولید می‌کند

نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری می‌گوید: هر سال استراتژی شورای عالی کار این است که بر مداخل این تورم را محاسبه می‌کنند که اثر آن بخشی از مخارجی که تحمیل شده است را جبران می‌کند نه تمامش را. به همین دلیل زمانی که نرخ تورم افزایشی باشد، شکاف تورم و درآمد شدت پیدا می‌کند. این نوع ترمیم دستمزد، هرسال باعث افزایش شکاف حداقل معیشت و دستمزد می‌شود. از این رو گروهی از مزدبگیران را به طبقات پایین‌تر جامعه تنزل می‌دهد و در حقیقت شاغلین فقیر تولید می‌کند.

شاغلان فقیر

اقتصاد۲۴- اگر در گذشته افراد بیکار در دام تله فقر گیر می‌کردند حال گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس ظهور پدیده «شاغلان فقیر» را نشان می‌دهد. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش مذکور به بررسی رابطه حداقل دستمزد با خط فقر پرداخته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ حداقل دستمزد کمتر از خط فقر خانوار ۳ نفره بوده است و از این رو شاهد پدید آمدن شاغلان فقیر هستیم؛ یعنی افرادی که با وجود داشتن شغل و کار رسمی، همچنان در فقر به سر می‌برند.

بررسی‌های این پژوهش حاکی از آن است که اشتغال رسمی سرپرستان خانوار دیگر تفاوت چندانی میان خانوار فقیر و غیرفقیر ایجاد نمی‌کند. بنابر آنچه روزنامه دنیای اقتصاد روایت کرده است، شرایط نامطلوب اقتصادی در نیمه دوم دهه ۹۰ باعث شد که رشد اقتصادی به‌شدت محدود شود و حداقل دستمزد نیز از تورم عقب ماند. در نیمه ابتدایی این دهه داشتن سرپرست شاغل معمولا تضمین می‌کرد که خانوار از فقر در امان باشد. اما از سال ۱۳۹۷، نقش اشتغال در کاهش فقر کم‌رنگ شد و درنهایت در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، نسبت سرپرستان شاغل در خانوار‌های فقیر و غیرفقیر تقریبا برابر بوده است. علاوه بر این، در سال ۱۴۰۳، نسبت حداقل دستمزد به خطر فقر به حدود ۹۴درصد رسیده است. این بدان معناست که حداقل دستمزد دیگر حتی هزینه‌های حداقلی زندگی را پوشش نمی‌دهد و کارگران با وجود شاغل بودن، در فقر باقی می‌مانند.

نگاهی به آمار‌ها نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۷ تقریبا نرخ رشد حداقل دستمزد در سطح پایین‌تر از تورم بوده و این شاهدی برای عقب‌ماندگی دستمزد در ایران است. به‌استثنای سال ۱۴۰۱ که حداقل دستمزد با پیشی گرفتن از تورم، رشدی نزدیک به ۵۷ درصدی را داشته، در سایر سال‌ها با توجه به جهش فقر و شرایط نامطلوب اقتصادی، روندی معکوس تجربه شده است. با‌این‌حال، این عدد در سال ۱۴۰۳ تا حدی به هم نزدیک شده، اما همچنان برای جمع‌بندی نرخ تورم در سال جاری باید تورم کل سال را ملاک عمل قرار داد.

یکی از دلایل اصلی کاهش اهمیت اشتغال برای توضیح‌دهندگی فقر، این است که در دهه ۹۰ عمده مشاغل ایجاد شده، خوداشتغالی با ماهیت کارکن مستقل بوده است، به عبارت دیگر، مشاغلی کم‌کیفیت و با درآمد ناپایدار؛ بنابراین سطح درآمدی پایین باعث می‌شود که خانوار‌ها حتی در صورت داشتن سرپرست شاغل نتوانند هزینه‌های حداقلی زندگی را تامین کنند، در نتیجه فقیر به حساب می‌آیند. در حقیقت با کاهش اهمیت اشتغال در توضیح‌دهندگی میزان خروج خانوار از فقر، برخی از خانوار‌های فقیر حتی در صورت داشتن سرپرست شاغل و درآمد حاصل از شغل نمی‌توانند خود را از ورطه فقر نجات دهند که اصطلاحا باعث شکل‌گیری جمعیتی از شاغلان موسوم به شاغلان فقیر در کشور شده است.

شاغلان فقیر

علیرضا حیدری، نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه باتوجه به متغیر بودن نرخ تورم در سال، شیوه ترمیم دستمزد‌ها باید به چه صورت باشد؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «یک استراتژی در شورای عالی کار است که برای ترمیم دستمزد‌ها میزان تورم را در مداخل محاسبه می‌کنند. به عنوان مثال اگر امسال حداقل دستمزد ۱۰ میلیون تومان و حداقل معیشت ۲۴ میلیون تومان باشد، وقتی بخواهید اثر تورم را بررسی کنید، اگر تورم را بر مداخل بزنید یعنی ۳۵ درصد را در ۱۰ میلیون تومان ضرب کنید عدد ۳ و نیم حاصل می‌شود. ولی اگر تورم را بر مخارج ضرب کنید، یعنی ۳۵ درصد روی ۲۴ میلیون تومان، حدود ۸ و نیم میلیون تومان حاصل می‌شود. به عبارتی دیگر اگر ترمیم دستمزد‌ها را بر اساس اثر تورم روی سبد معیشت محاسبه کنید یک عددی به دست می‌آید و اگر اثر تورم را روی دستمزدی که شورای عالی کار تعیین کرده است حساب کنید، عدد دیگری را نشان می‌دهد.»

وی با اشاره به روند تولید پدیده شاغلین فقیر بیان کرد: «هر سال استراتژی شورای عالی کار این است که بر مداخل این تورم را محاسبه می‌کنند. یعنی ۳۵ درصد را روی حداقل دستمزد سال گذشته یعنی ۷ تومان حساب می‌کنند که اثر آن بخشی از مخارجی که تحمیل شده است را جبران می‌کند نه تمامش را. به همین دلیل زمانی که نرخ تورم افزایشی باشد، شکاف تورم و درآمد شدت پیدا می‌کند. به فرض اگر نرخ تورم ۱۰، ۱۲ درصد باشد این شکاف را می‌توان تحمل کرد ولی وقتی سالیان سال نرخ تورم بالای ۴۰ درصد باشد این نوع ترمیم دستمزد، هرسال باعث افزایش شکاف حداقل معیشت و دستمزد می‌شود. از این رو گروهی از مزدبگیران را به طبقات پایین‌تر جامعه تنزل می‌دهد و در حقیقت شاغلین فقیر تولید می‌کند.»


بیشتر بخوانید: دستمزد کارگران برای سال ۱۴۰۴ چقدر افزایش می‌یابد؛ ۷۰ درصد یا ۴۰ درصد؟


این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «درآمدی که شورای عالی کار مصوب می‌کند، روی دامنه‌ای می‌افتد که فقر تولید می‌کند و این اثر نرخ تورم فزاینده است که هر سال رخ می‌دهد. اگر نرخ تورم کاهشی یا تک رقمی بود شاید این اتفاق نمی‌افتاد یا دست‌کم با فاصله زمانی طولانی رخ می‌داد، اما وقتی از سال ۱۳۹۷ به بعد با تورم بالای ۳۰ و ۴۰ درصد دست و پنجه نرم می‌کنید، طبیعتا این اتفاق تشدید می‌شود.»

حیدری درباره لزوم تغییر روند تعیین دستمزد‌ها به اقتصاد ۲۴ گفت: «اگر ریل قطار را عوض کنید یعنی به جای اینکه اثر تورم را روی مداخل کارگر که همان حداقل دستمزد است بگذارید، این اثر تورم را روی مخارج کارگر و سبد معیشت بگذارید و آن عدد را به درآمد کارگر اضافه کنید، آثار تورم کاهشی خواهد بود ولی اگر قرار بر ادامه همان مسیر قبلی باشد، از آنجایی که نرخ تورم فزاینده است، کاهش ارزش پول ملی به شکل معناداری در سال آینده تکرار می‌شود و آثار تحریم هم به شدت ادامه خواهد داشت، منجر به آن می‌شود که فشار تورم بیشتر از آنچه قابل تحمل است بر کارگران اضافه شود و یکی از آثار آن می‎‌تواند تشدید وضعیت کنونی باشد.»

وی افزود: «سال گذشته معیشت حدود ۱۴ میلیون تومان و امسال آن را ۲۴ میلیون تومان در نظر گرفته‌اند یعنی تفاوت میان معیشت سال گذشته و امسال حدود ۱۰ میلیون تومان است. اگر قرار باشد شما زندگی سال گذشته را هم برای طبقه کارگر تعریف کنید باید تفاوت را روی دستمزدش بگذارید تا بتواند زندگی سال گذشته را تامین کند که با اعمال ۲۵ درصد بر حداقل دستمزد اصلا امکان‌پذیر نیست. این ۱۰ میلیون تومان تفاوت میان معیشت، شکاف ایجاد کرده و از آن طرف می‌خواهند یک سوم اثر تورم بر سبد معیشت را تامین کنند. طبیعتا در چنین وضعیتی میزان شکاف و تعداد کسانی که در تله فقر گرفتار می‌شوند نیز بیشتر می‌شود. البته باید تاکید کنیم که درصورتی که مسیر ترمیم حقوق برای سال آینده تغییر پیدا کند، در حقیقت آثار تورمی را با این کار خنثی می‌کنید نه اینکه منجر به بهبود وضعیت جمعیت زیر خط فقر شوید. درواقع عملش بازدارندگی دارد و اجازه نمی‌دهد وضعیت این قشر از جامعه بدتر شود.»

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

عکس/ استایل تابستانی رامسین کبریتی با لباس هاوایی

پیش بینی قیمت طلا و سکه امروز ۲۴ تیر ۱۴۰۴/ سیگنال جدید به قیمت طلا

پیش بینی قیمت دلار امروز ۲۴ تیر ۱۴۰۴/ قیمت دلار از مرز ۹۰ هزار تومان عبور می‌کند؟

دانگ فنگ -۴۱؛ موشک بالستیک قاره پیما چین

مشکل ایران در پدافند هوایی نتیجه نامردی روسیه است

فیلم/ آواز خوانی خواننده عراقی حین انجام جراحی سنگین مغز

خبر بد هواشناسی برای اصفهان

درویش نقش فردوسی‌پور در کاهش مصرف برق را ستود و از اثرگذاری اجتماعی گفت

فیلم/ موزیک ویدیو ایران با صدای فرزاد فرزین

عکس/ نخستین تصویر از بازیگر نقش هری پاتر

فیلم/ حمله تند عضو شورای شهر به آب و فاضلاب در پی صدور قبض‌های نجومی

خبر مهم درباره وام بلاعوض به یارانه‌بگیران

فیلم/ اعزام تانک‌های عناصر جولانی به سویداء

حذف ویدیوی شادی دختران بسکتبالیست ایران از صفحه آسیاکاپ

بازار سرمایه چه ساختاری دارند؟

فیلم/ ترامپ: سی‌ان‌ان داشت زمان حمله به ایران را لو می داد

ایران همکاری با آژانس را به تغییر رفتار دوگانه آن مشروط کرد

وزیر دفاع: به آتش‌بس اعتماد نداریم

هشدار سردار رادان درباره پاسخ شدیدتر به حمله احتمالی دشمن

فیلم/ ترامپ بار دیگر پوتین را تهدید کرد

نخست‌وزیر عراق: ایران به دنبال توافق است نه سلاح هسته‌ای

کاسبان تحریم می گویند مکانیسم ماشه بی اثر است

فیلم/ درآمد هنگفت دست‌فروشان در پایتخت: شبی چند میلیون تومان؟

صندوق توسعه ملی چیست و چه کارکردی دارد؟

حمایت جواد خیابانی از امیر قلعه‌نویی

خداحافظی با کارت سوخت از مرداد؟

بحران امنیتی در سویدا با دست‌کم ۸۹ کشته

علم‌الهدی: هدف دشمن دین‌زداییست

هشدار محقق داماد و درویش‌زاده درباره جهل مقدس و پیامد‌های آن

از سرگیری پروازهای هواپیمایی عراق به ایران

عکس/ صدام حسین در حال روشن‌کردن سیگار برگ در سالن اجلاس سران عرب

رشد چشمگیر واردات نفت چین از ایران

جدایی مدافع استقلال قطعی شد

معرفی موشک بالستیک ATACMS MGM-۱۴۰ آمریکا

فیلم/ نماینده قم: حتی یک جاسوس افغانستانی هم نداشتیم

فیلم/ عراقچی وارد چین شد

عکس/ تغییر چهره ویژه هازل کایا سریال عشق ممنوع

پزشکیان: ما طرفدار دیپلماسی و تعامل سازنده و مخالف جنگیم

فیلم/ تیکه امیرحسین قیاسی به رشیدپور: شما نباید با ترامپ مصاحبه کنید

Beidou چینی جایگزین GPS می‌شود

فیلم/ هوشدن ترامپ در فینال جام‌جهانی باشگاه‌های فیفا

فیلم/ ظهره‌وند جنگنده‌های B۲ آمریکا را قارقارک خواند

عکس/ واکنش رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس به احتمال فعال سازی مکانیزم ماشه

فیلم/ حضور سردار قاآنی در مراسم بزرگداشت شهدای نیروی قدس سپاه

آمار پلیس از مرگ‌ومیر تصادفات جاده‌ای در تهران

قیمت تبلت اپل امروز + جدول

قیمت آجیل و خشکبار امروز + جدول

قیمت فولکس واگن در بازار ایران + جدول

ولایتی شرط توقف غنی‌سازی را برای مذاکره رد کرد

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات