پیچیدگی‌های مذاکره‌ای به وقت مسقط؛ چرا مذاکره ایران و آمریکا سریع و فوری به نتیجه نخواهد رسید؟

اقتصاد۲۴- با وجود این که هنوز درباره نحوه گفتگوی ایران و آمریکا که قرار است روز شنبه در عمان آغاز شود، ابهاماتی وجود دارد، اما دو نگرش خوش بینانه و بدبینانه نسبت به نتایج اقتصادی این مذاکرات نیز روندی رو به رشد را طی می‌کند. 

به گزارش فرارو، کاهش هر چند اندک قیمت دلار از یک سو و امید‌ها به نتیجه مذاکرات از سوی دیگر باعث شده پرسش‌هایی درباره پیچیدگی مذاکرات و زمانی که می‌توان انتظار داشت مذاکرات (در صورت ادامه یافتن) به نتیجه برسد مطرح است. عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و علی قنبری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با فرارو به تحلیل این وضعیت پرداخته‌اند:

عبدالرضا فرجی راد:مذاکرات شنبه نمی‌تواند فورا منتهی به باز شدن اقتصاد شود

عبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: «ایران و آمریکا مذاکرات پیچیده‌ای خواهند داشت و هنوز هم جلسه نخست مذاکرات، برگزار و آزموده نشده که طرفین بدانند خواسته طرف مقابل چیست. باید دید آمریکایی‌ها چه توقعاتی دارند. اگر توقعات را در حد نگرانی از تولید سلاح هسته‌ای باشد، ایران نیز اعلام کرده که آماده است و مذاکرات می‌تواند به خوبی پیش برود. اگر خواسته‌هایی داشته باشند که سخنان نتانیاهو یا مسائل موشکی را شامل شود، نمی‌توان نسبت به ادامه کار امیدوار بود. البته من تا بیش از ۵۰ درصد امیدوارم که طرفین می‌توانند مذاکرات را ادامه دهند، درواقع بعید است در طول یک جلسه، طرفین به حدی فاصله بگیرند که مذاکرات قطع شود. اعتقاد دارم که مذاکرات به نحوی ادامه پیدا می‌کند و اگر یکی، دو جلسه غیر مستقیم است، امکان بالایی وجود دارد که به مذاکرات مستقیم تبدیل شود. اما باید ۲ مسئله را مدنظر قرار داد. یکی این که ما به مدت زمان مرتبط با اسنپ بک نزدیک می‌شویم؛ بنابراین ما در گفت‌و‌گو با آمریکا، وقت زیادی نداریم. با اروپا نیز نمی‌توانیم کار را پیش ببریم، مگر این که تکلیف مذاکره با آمریکا مشخص شود. حداقل باید اروپایی‌ها مطمئن باشند و یا پیامی از آمریکایی‌ها بگیرند که کار، خوب پیش می‌رود.»

وی افزود: «خود اروپایی‌ها در دور دوم مذاکراتی که با طرفین ایرانی داشتند، اعلام کردند تا زمانی که ایران و آمریکا شروع به مذاکره نکنند و کار پیش نرود، اروپا نمی‌تواند اقدام خاصی انجام دهد. همه اینها را که کنار هم می‌گذاریم، متوجه می‌شویم که اول باید روی بهبود سیاست خارجی کشور متمرکز شویم و بعد از آن که این مشکلات حل شد می‌توانیم به رفع تحریم‌ها فکر کنیم. نمی‌توان اینطور تصور کرد که فقط با چند دور مذاکره مشکلات اقتصادی کشور حل می‌شود یا امیدواری‌های بیهوده به مردم داد. واقعیت این است که تحریم‌های طولانی مدت، رمق کشور را کشیده و کشور مشکلات متعددی دارد و با یک دور مذاکره، خواه با آمریکا و خواه با اروپا، شاید حداقل ۶ ماه تا یک سال زمان لازم باشد تا اثرات اقتصادی آن را شاهد باشیم، بنابراین، نباید امیدواری سریع السیر به مردم داد که مبادا در صورت پیش نرفتن انتظارات، یک ناامیدی گسترده در مردم ایجاد کند.»

بیشتر بخوانید: مذاکره مستقیم و غیرمستقیم ایران و آمریکا و گزینه‌های پیش رو/ چرا توافق با تهران از هیچ جهت شبیه توافق لیبی نیست؟

این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: «مذاکرات منتهی به برجام، نزدیک به ۲ سال طول کشید ولی اکنون به علت مکانیسم ماشه یا اسنپ بک، تکلیف مذاکرات طی ۲ الی ۳ ماه مشخص می‌شود و طرفین بعد از این مدت به نتیجه می‌رسند که قرار است چه اقدامی انجام دهند و اگر تا آن زمان چیزی امضا نشده باشد، باید سر جزئیات بحث کنند. یک نکته مهم این است که اگر اروپا بخواهد مکانیسم ماشه را فعال کند، باید احساس کند که کار آمریکا و ایران، پیش رفته است. در غیر این صورت، مهرماه تمام تحریم‌های ایران به شکل اتوماتیک بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ برداشته می‌شود و آنها نمی‌خواهند این اتفاق تا زمانی که اطمینانی نسبی نسبت به آینده پیدا کنند، رخ دهد. اکنون پس از ناکامی در آتش بس غزه، ترامپ به این موضوع امید بسته که بتواند با ایران به یک توافق دست پیدا کند و شاید حتی این موضوع برای آمریکا از مسائل خاورمیانه، روسیه و اوکراین ساده‌تر باشد. اما این شرایط برای ما هم امتیاز است و باید سعی کنیم از این شرایط برای خودمان امتیازی کسب کنیم. درست است که در مذاکرات مستقیم طرفین می‌توانند سریعتر به هم اعتماد کنند ولی همه چیز را باید منطقی دید. با وجود همه اینها اگر شرایط دلار و بازار را با هفته پیش مقایسه کنیم متوجه می‌شویم حق این مردم است که کمی امیدوار شوند، اما مذاکرات شنبه نمی‌تواند فورا منتهی به باز شدن اقتصاد شود. در داخل کشور نیز برخی سنگ اندازی‌ها را زودتر از اسرائیل آغاز کرده‌اند و مقامات کشور باید مراقب سنگ اندازی‌ها باشند.»

علی قنبری: نباید درگیر اشتباه محاسباتی در خصوص نرخ دلار شویم

علی قنبری به فرارو گفت: «شاید یکی از عللی که مردم، ناگهان خوشبینی اقتصادی پیدا کرده‌اند کاهش قیمت دلار و امید‌ها در خصوص پیشبرد مذاکرات باشد. بعد از نشست خبری نتانیاهو و ترامپ و برخورد‌های ترامپ عده‌ای اینطور استنباط کردند که تحولات اقتصادی گسترده، در پی توافق در راه است. اگرچه همه ما نیز چنین امیدی داریم، اما حقیقت این است که حداقل ۶ ماه طول می‌کشد تا مذاکرات به نتیجه برسد یا حداقل نتایج اولیه مذاکرات مشخص شود. شرایط کنونی، وضعیتی ناپایدار ایجاد می‌کند و زمان لازم است تا به جایی مشخص و معین برسیم.»

بیشتر بخوانید: ایران و آمریکا و دوگانه‌های روی میز مذاکره/ توافق تهران و واشنگتن تا چه حد در دسترس است؟

وی افزود: «بسیار خوشبینانه است اگر بگوییم رفع تحریم ها، به زودی و به سرعت انجام می‌شود. حقیقت این است که طی ۴۵ سال گذشته، مدام با غرب درگیری داشتیم و به طور ویژه تنش‌هایی جدی با ایالات متحده داریم. بخش مهمی از عدم تمایل‌ها برای سرمایه گذاری در ایران از سوی کشور‌های مختلف، ناشی از همین وضعیت است. این وضعیت به راحتی حل نمی‌شود، اما اگر حل شود، بسیار مثبت خواهد بود. وضعیت امید به جذب سریع سرمایه‌های خارجی در کشور، مثل آن مثالی است که فردی داخل دریا یک کاسه ماست می‌ریخت و در جواب افرادی که می‌پرسیدند چرا در دریا ماست می‌ریزی، گفت ماست می‌ریزم تا دوغ تحویل بگیرم. می‌دانم که نمی‌شود، اما اگر بشود چه خوب می‌شود. بله همه ما می‌خواهیم تحریم‌ها سریع رفع شود و سرمایه به سمت کشور ما سرازیر شود. اما تا این اتفاق رخ دهد، زمان لازم است.»

این اقتصاددان در ادامه گفت: «آن چه در خصوص نرخ دلار رخ داده، کوتاه مدت است و نمی‌توان در بلند مدت، بدون شکل گیری توافق، روی کاهش پایدار نرخ دلار، حساب باز کرد. اگر مذاکرات مسیر روشنی را طی کند، طبیعتا می‌توانیم انتظار داشته باشیم گشایش‌های اقتصادی رخ دهد. درست است که این تغییرات مقطعی به واسطه پالس‌های آغاز مذاکره مثبت است، اما نباید به هیچ وجه درگیر اشتباه محاسباتی در خصوص نرخ دلار شویم.»