بزرگ‌ترین پرونده فساد مالی اروپا؛ ماجرای بازداشت موگرینی چیست؟

اقتصاد۲۴- بروکسل صبح سه‌شنبه شاهد یکی از بحث‌برانگیزترین عملیات‌های پلیس در سال‌های اخیر بود؛ عملیاتی که نه فقط دفاتر رسمی اتحادیه اروپا، بلکه یکی از چهره‌های شناخته‌شده دیپلماسی اروپایی را هم درگیر کرد. پلیس بلژیک در یورش هم‌زمان به مقر سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا (EEAS) و کالج اروپا، چند نفر را در پرونده سوءاستفاده از بودجه‌های اتحادیه بازداشت کرد که نام فدریکا موگرینی نیز در میان آنها دیده می‌شود؛ کسی که در سال‌های برجام، نقشی محوری در سیاست خارجی اروپا داشت و اکنون ریاست کالج اروپا را برعهده دارد.

ماجرای بازداشت موگرینی از چه قرار است؟

این عملیات در چارچوب تحقیقاتی انجام شده که برچسب «تقلب مالی»، «فساد» و «تعارض منافع» بر پیشانی آن خورده است. ماجرا از بررسی چگونگی تخصیص برخی بودجه‌های اروپایی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ آغاز شد؛ جایی که به‌نظر می‌رسد روند انتخاب پیمانکاران و مزایده‌ها در کالج اروپا با استاندارد‌های اتحادیه همخوان نبوده است.

یکی از نقاط کانونی پرونده، پروژه‌ای مربوط به «آکادمی دیپلماتیک اتحادیه اروپا» است؛ برنامه‌ای آموزشی که کالج اروپا میزبان آن بود. گفته می‌شود ساختمان چندمیلیونی خریداری‌شده برای این پروژه و نحوه واگذاری برخی قرارداد‌ها در فهرست تحقیقات قرار گرفته است. پلیس طی یورش‌های هم‌زمان، اسناد مالی، تجهیزات الکترونیکی و مکاتبات رسمی را ضبط کرده و سه نفر از جمله موگرینی بازداشت شده‌اند.

دفتر مبارزه با تقلب اتحادیه اروپا (OLAF) و دادستانی عمومی اروپا هماهنگی این عملیات را بر عهده داشته‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد تحقیقات، صرفاً یک بررسی اداری نیست و ابعاد قضایی جدی دارد. با این حال، هنوز هیچ اتهام رسمی به افراد بازداشت‌شده وارد نشده است.

چرا این پرونده و بازداشت موگرینی اهمیت دارد؟

کالج اروپا نهادی معمولی نیست؛ از آن به‌عنوان «مدرسه کادر دیپلماتیک اروپا» یاد می‌شود. بسیاری از مدیران، دیپلمات‌ها و سیاستمداران اروپایی از همین مؤسسه فارغ‌التحصیل شده‌اند. در رأس این مجموعه، موگرینی -یکی از معتبرترین چهره‌های سیاست خارجی اروپا - قرار دارد؛ کسی که برخی او را معمار اروپایی برجام می‌دانند.

از این رو بازداشت او، نه‌فقط یک پرونده مالی بلکه یک بحران اعتباری برای اتحادیه اروپا محسوب می‌شود. اتحادیه‌ای که همواره خود را الگوی شفافیت مالی معرفی می‌کرد، حالا باید پاسخ بدهد که چگونه یکی از نهاد‌های آموزشی‌اش در صدر تحقیقات مربوط به فساد قرار گرفته است.

واکنش رسانه‌ها به بازداشت موگرینی؛ از شوک تا هشدار

رسانه‌های اروپایی به سرعت به این خبر واکنش نشان دادند. رویترز این رویداد را «عملیاتی بی‌سابقه علیه نهاد‌های دیپلماتیک اتحادیه» توصیف کرد و نوشت که پرونده می‌تواند به یک بحران ساختاری در بروکسل منجر شود.

فایننشال‌تایمز نیز در تحلیلی کوتاه اشاره کرد که بازداشت موگرینی «فراتر از یک پرونده فساد» است و می‌تواند اعتماد به دستگاه سیاست خارجی اروپا را به چالش بکشد.

برخی رسانه‌های ایتالیایی نیز این ماجرا را «ضربه‌ای حیثیتی» برای سیاستمداری دانستند که سال‌ها یکی از چهره‌های اصلی اتحادیه اروپا بوده است. در شبکه‌های اجتماعی نیز پرسش‌های زیادی درباره آینده کالج اروپا و سرنوشت پروژه‌های مرتبط با آن مطرح شده است.

چه چیزی در انتظار اتحادیه اروپاست؟

پرونده هنوز در مرحله اولیه است، اما پیامد‌های آن از هم‌اکنون قابل پیش‌بینی است. اگر تحقیقات به احکام قضایی منتهی شود، احتمالاً اتحادیه اروپا مجبور خواهد شد قوانین نظارت مالی خود را بازنگری کند و سازوکار تخصیص بودجه‌ها را تغییر دهد. حتی اگر اتهامی ثابت نشود، سایه بی‌اعتمادی تا مدت‌ها بر سر نهاد‌های دیپلماتیک و آموزشی اروپا باقی خواهد ماند.

فدریکا موگرینی اکنون در سخت‌ترین آزمون دوران سیاسی خود قرار گرفته؛ آزمونی که نتیجه‌اش می‌تواند نه‌فقط آینده او، بلکه اعتبار یکی از قدیمی‌ترین نهاد‌های اتحادیه اروپا را تغییر دهد.