رابرت شیلر کیست؟/ نگاه نوین به رفتار سرمایه‌گذاران و حباب‌ها

اقتصاد۲۴- رابرت شیلر یک اقتصاددان آمریکایی است که در دانشگاه ییل فعالیت می‌کند و به دلیل تحقیقات پیشگامانه‌اش در زمینه اقتصاد و بازار‌های مالی شناخته شده است. او که یکی از نامزد‌های احتمالی دریافت جایزه نوبل در سال‌های گذشته بود، سرانجام در سال ۲۰۱۳، به همراه دو اقتصاددان آمریکایی دیگر، یعنی یوجین فاما و لارس پیتر هانسن، به دلیل پژوهش‌هایشان در زمینه "تجزیه و تحلیل تجربی قیمت‌گذاری دارایی‌ها"، برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. خبر برنده شدن شیلر برای اکثر صاحب‌نظران اقتصادی غافلگیرکننده نبود. او به دلیل تحقیقاتش در مورد پیش‌بینی قیمت‌های دارایی‌ها، شایسته دریافت این جایزه شناخته شد. شیلر که متولد ۲۹ مارس ۱۹۴۶ میلادی در دیترویت، میشیگان است، تابعیت آمریکا را دارد و به مکتب فکری اقتصاد کینزی نو تعلق دارد.

زندگینامه رابرت شیلر

رابرت شیلر دوره دبیرستان خود را در کالج کالامازو گذراند. او مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۹۶۷ از دانشگاه میشیگان دریافت کرد. در سال ۱۹۶۸، توانست از مؤسسه تکنولوژی ماساچوست (MIT)، مدرک کارشناسی ارشد خود را کسب کند. شیلر سرانجام در سال ۱۹۷۲، مدرک دکترای خود را دریافت کرد؛ او رساله خود با نام «انتظارات عقلایی و ساختار نرخ بهره» را زیر نظر دکتر مودیگلیانی در دانشگاه MIT دفاع کرد.

شیلر فعالیت تدریس خود را در سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۴ در دانشکده وارتون دانشگاه پنسیلوانیا و دانشگاه مینه سوتا آغاز کرد. با این حال، او از سال ۱۹۸۲ فعالیت خود را به عنوان استاد در دانشگاه ییل شروع کرد و تاکنون نیز در آنجا مشغول به کار بوده است. همچنین، او سخنرانی‌های مکرری در مدرسه اقتصاد لندن انجام داده است. شیلر در اداره ملی تحقیقات اقتصادی از سال ۱۹۸۰ میلادی، به عنوان دانشیار پژوهشی فعالیت کرده است. حوزه‌های پژوهشی شیلر بسیار گسترده است و شامل بازار‌های مالی، اقتصاد رفتاری، نوآوری مالی، املاک و مستغلات، اقتصاد کلان، و روش‌های آماری می‌شود. او همچنین در زمینه قضاوت‌های اخلاقی برای بازار‌های ثبت‌شده مطالبی را شرح داده است. شیلر یکی از صد اقتصاددان بانفوذ دنیا محسوب می‌شود. از سال ۱۹۹۱، او همکاری‌هایی در زمینه اقتصاد رفتاری با ریچارد تالر داشت و از سال ۱۹۹۴ با همراهی جرج آکرلوف، بر روی اقتصاد کلان و تصمیم‌گیری‌های فردی متمرکز شد.

نظریه نوسانات بازار رابرت شیلر و نوبل اقتصاد

رابرت شیلر در سال ۱۹۸۱ مقاله‌ای مهم منتشر کرد که در آن فرضیه بازار کارا را که در آن زمان دیدگاهی غالب در اقتصاد حرفه‌ای بود، به چالش کشید. او استدلال کرد که سرمایه‌گذاران در یک بازار سهام معقول، قیمت سهام را بر اساس سود سهام انتظاری آتی که تنزیل شده است، پایه گذاری می‌کنند. اما مطالعه عملکرد بازار سهام ایالات متحده توسط او پس از سال ۱۹۲۰ نشان داد که نوسانات بازار سهام فراتر از آن چیزی است که بتواند توسط هر دیدگاه منطقی نسبت به آینده توضیح داده شود. شیلر دریافت که اگرچه قیمت دارایی‌ها نمادی از کل تغییرات مورد انتظار در سود سهام‌ها است، اما تغییرات سود سهام پرداختی نسبت به قیمت‌های سهام، کمتر است. این یافته‌های بنیادی، پیش‌بینی نوسانات آتی قیمت‌های سهام را آسان‌تر می‌کند. در حالی که یوگن فاما در دهه ۱۹۶۰ نشان داده بود که پیش‌بینی روند تغییرات شاخص‌های قیمت سهام در کوتاه مدت بسیار سخت است، شیلر نشان داد که آنچه در افق‌های کوتاه مدت صحیح است، لزوماً در دوره‌های بلند مدت‌تر صحیح نیست.

بیشتر بخوانید: میتشا کالکی کیست؟/ روایت یک اقتصاددان که پیش از کینز انقلاب کرده بود

شیلر، هانسن و فاما جایزه نوبل سال ۲۰۱۳ را به خاطر کار مجدانه بر روی روند‌های نقطه‌ای در بازار‌ها دریافت کردند. هیئت داوری نوبل اعلام کرد که این سه نفر پایه کار خود را بر روی درک کنونی از ارزش دارایی‌ها گذاشتند، که متکی بر بخش نوسانات در ریسک و نگرش ریسکی، تعصبات رفتاری، و اصطکاک بازار است. پس از دریافت جایزه، شیلر در سخنرانی کوتاهی بیان کرد که بحران به وجود آمده در اقتصاد جهان به دلیل اشتباهات و عیوب سیستم‌های مالی ما است که در حال حاضر تلاش برای اصلاح آنها در جریان است. او همچنین سرمایه را پیکره‌ای از دانش در نظر گرفت که برای جامعه مفید است.

معیار‌ها و پیش‌بینی‌های برجسته رابرت شیلر

رابرت شیلر به دلیل ارائه «نسبت قیمت/سود شیلر» که به نام «نسبت قیمت تعدیل‌شده ادواری به سود (CAPE)» نیز شناخته می‌شود، در بازار‌های سرمایه‌گذاری فردی شناخته شده است. این نسبت از تقسیم شاخص S&P بر میانگین ارزش ده ساله سود‌ها به دست می‌آید. شیلر معتقد است در صورتی که این شاخص بالاتر از میانگین بلند مدت آن، یعنی در حدود ۱۶ باشد، قیمت سهام گران‌تر از ارزش واقعی آن است و این شاخص برای پیش‌بینی سود‌ها در بازه‌های زمانی مختلف مناسب است. شیلر در کتاب خود با نام «غیرعقلانی بودن افراطی» که در مارس سال ۲۰۰۰ منتشر شد، وقوع دو حباب بزرگ را پیش‌بینی کرده بود. وی وقوع حباب در بازار مسکن و همچنین سهام شرکت‌های آنلاین (حباب دات‌کام) را پیش‌بینی کرد. او در این کتاب مطرح می‌کند که شاخص CAPE، تشکیل حباب در بازار سهام را به خوبی نشان می‌دهد و بلافاصله پس از انتشار این کتاب، حباب سهام شرکت‌های آنلاین در بازار‌های سهام آمریکا ترکید. همچنین، او در ویرایش دوم این کتاب اعلام کرد که افزایش غیرعقلانی قیمت‌های مسکن در آمریکا، یک حباب دیگر است که پایان بدی خواهد داشت.

شاخص مسکن و دیدگاه رابرت شیلر درباره سرمایه‌گذاری در ملک

رابرت شیلر با همکاری اقتصاددان دیگری به نام کارل کیس، شاخص ماهیانه‌ای را با عنوان «شیلر-کیس» ارائه کرد که امروزه بسیاری از مدیران دارایی‌ها از آن به عنوان یک ابزار ضروری برای تعیین قیمت‌های مسکن در شهر‌های آمریکا استفاده می‌کنند. شیلر همچنین چشم‌انداز بلند مدتی از قیمت‌های مسکن تعدیل‌شده بر حسب تورم (قیمت‌های واقعی مسکن) ارائه داد. او پیش‌بینی کرد که در زمانی که افراد فکر می‌کنند قیمت‌ها افزایش خواهند یافت، بازار مسکن آمریکا در شرایط حبابی قرار دارد. بر اساس شاخص شیلر-کیس، افزایش قیمت‌های مسکن در آمریکا ادامه نیافت و قیمت‌ها دوباره به سطوح قیمتی سال ۲۰۰۳ بازگشت.

شیلر در سال ۲۰۱۳ اظهار داشت که مسکن به صورت سنتی به عنوان یک سرمایه‌گذاری بزرگ محسوب نمی‌شود، زیرا نیاز به سرمایه اولیه دارد و در طی زمان مستهلک می‌شود، ضمن اینکه فرآیند ساخت مسکن همواره با پیشرفت‌های فنی جدید همراه است که باعث می‌شود واحد‌های مسکونی جدیدتر، بهتر باشند. او این روند که مسکن به عنوان یک کالای سرمایه‌گذاری مصرف می‌شود را تنها یک احساس زودگذر و رواج ایده‌ای در ابتدای دهه ۲۰۰۰ دانست و پیش‌بینی کرد که ایده سرمایه‌گذاری در مسکن دوباره با همان محبوبیت قبلی به ذهن سرمایه‌گذاران بازنخواهد گشت. او توصیه کرد که افراد باید تصمیم عاقلانه بگیرند و سبد دارایی‌های خود را تغییر دهند و در یک مسکن اجاره‌ای زندگی کنند. با این حال، با وجود در نظر گرفتن ریسک‌ها، شیلر معتقد است که بازار بورس جذاب‌تر از اوراق قرضه و مسکن است.

اقتصاد روایی رابرت شیلر

در یکی از آثار متأخر خود، رابرت جی. شیلر در کتاب «اقتصاد روایی» به این موضوع اشاره کرده است که چگونه داستان‌های ویروسی رخداد‌های بزرگ اقتصادی ساخته می‌شوند. این کتاب از زاویه‌ای جدید به شرح تحولات اقتصادی می‌پردازد و بیانگر آن است که روایت نشان‌دهنده یک ویروس است که تأثیر بسزایی در اذهان و رفتار‌های اقتصادی دارد. شیلر در این کتاب مطرح می‌کند که شایعات، روایات، و قصه‌پردازی‌های مردم و عوام، بر خلاف انتظار، بر روی اقتصاد و رفتار‌های اقتصادی اثرگذار هستند و این رابطه به صورت دوسویه عمل می‌کند. این کتاب تأکید می‌کند که عوامل به ظاهر جزئی و یا بی‌اهمیت، مانند یک ویروس جهش‌یافته، بر روی تمام عوامل اقتصادی یک کشور، یک منطقه و یا حتی کل جهان اثر مستقیم دارد.