پیشروی آلودگی‌ های نفتی در خلیج‌ فارس

از دهه سوم شهریورماه وقوع آلودگی نفتی و ریزش نفت به دریا در حوالی جزیره خارگ در اثر نشتی خطوط لوله نفتی اتفاق افتاد که آلودگی ناشی از این لکه ها به سواحل گناوه، ریگ تا قلعه سفید پیشروی کرد که سطح گسترده ای از سواحل خلیج فارس را در بر می‌گیرد.

اقتصاد24- این لکه های نفتی گسترش یافته و در سطح و زیر آب شناور شده اند که موجب آلودگی‌ های نفتی در خلیج فارش شده اند. با گذشت زمان ضخامت این لایه‌های نفتی بیشتر شده و به اکوسیستم دریا نفوذ می‌کند. آلودگی‌های سطحی و عمقی زیادی در سطح خلیج‌فارس وجود دارد که با باقی ماندن در دریا دیگر جزیی از این اکوسیستم شده و به نوعی با محیط عجین شده اند.

طبق اطلاعات دریافتی از منابع محلی و کارشناسان لایه سیاهی اطراف جزیره خارگ به وجود آمد و در هفته آخر شهریور و پس از گسترش آلودگی، بخش وسیعی از خلیج فارس درگیر این پدیده شده است که شاید نتوان برای آن چاره فوری پیدا کرد اما با به کار بردن تدابیری می‌توان از وقوع اتفاقات این چنینی در آینده پیشگیری کرد.

نفت هایی که به دریا ریخته می‌شود

احسان گلستانی، رییس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر در خصوص آخرین وضعیت لکه‌های نفتی در خلیج‌فارس عنوان کرد: در ساحل و نقاطی که پلاژ هست امنکان پاکسازی وجود دارد اما در نقاطی که سنگ است کار سخت می شود. در حال حاضر دو حالت وجود دارد، یا با استفاده از دستگاه شستشوی فشار قوی برای جدا کردن نفت با امکان جمع آوری آن و یا با استفاده از بوم جاذب اقدام به برداشتن لکه های نفتی می شود که پَد جاذب با جذب لکه ها از پیشروی آن جلوگیری می کند.

وی افزود: با این حال در سراسر ساحل امکان این کار وجود ندارد، و لکه های نفت نیز با این دستگاه ها به طور کامل جدا نمی شود. لذا روش دیگری که به کار می رود استفاده از مواد خورنده بیولوژیک است، اما به دلیل گران بودن آن و اینکه ساحل در معرض استفاده مردم است نباید کل ساحل را با آن شستشو داد. خورنده مواد نفتی به شکل مایع در مخزن ریخته می شود و برای شستشوی نفت در مناطق آلوده استفاده می شود که ترکیب هیدروکربنی نفت را شکسته و به دی اکسید کربن و آب تبدیل می کند که ضرری برای موجودات ندارد.

این مسئول خاطرنشان کرد: در بعضی از قسمت‌های ساحل امکان این کار وجود ندارد، برای نمونه لابلای سنگ‌هایی که در فرودگاه خارگ ریخته شده پر از نفت است و شما نمی توانید هیچ دسترسی به آن داشته باشید، و یا در اسکله‌های فلات قاره و شرکت نفت سنگ ها روی هم ریخته است که اگر نفت لابلای این سنگ ها نفوذ کند دیگر امکان پاکسازی آن وجود ندارد و در صورت جدا شدن آن نیز به دریا ریخته می شود.

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر تصریح کرد: ما اعلام کردیم و نامه زدیم که عملیات پاکسازی ادامه یابد. به بخشداری خارگ هم نامه فرستادیم که این داستان تمام نشود. اما همچنان نفت‌های شناور روی ساحل غلطیده و با سنگ ترکیب شده و به سنگ نفت (قیر) تبدیل می‌شود. در این شرایط یا باید سنگ تراشیده شود که سخت است و یا اینکه مجسمه‌سازی انجام شود که نیاز به نیروی زیادی دارد.

تبخیر مواد نفتی و تبدیل به گلوله‌های قیری

احسان گلستانی تاکید کرد: من در مصاحبه رادیویی هم اعلام کردم کاری که باید در ابتدا انجام میشد این بود که می‌تواند خیلی کمک کند به محض به وجود آمدن نشتی سریعا اقدام شود. بوم ساخته و جمع‌آوری حداکثری انجام شود، و اگر زمان اطلاع رسانی و اقدام عقب بیفتد نفتی که جمع نشده و لایه نفتی به ضخامت ۴ یا ۵ سانتی متر به طور متمرکز بر روی آب شناور است شروع به گسترش و پهن شدن کرده و می بینید لایه ای که در یک مایل بود، به یکباره ۳۰۰ کیلومتر مربع را با لایه یک میکرونی آلوده می کند که ماهواره این را نشان می‌دهد و دیگر قابل جمع آوری نیست. چون وسعت زیاد است و دستگاهی وجود ندارد که این کار را انجام دهد، علاوه بر این با گذشت زمان مواد نفتی تبخیر شده و در مجاورت آب حالت اَرده مانند پیدا می کند که دیگر دستگاه ها قدرت مکندگی آن را از دست می دهند.

وی ادامه داد: در مراحل بعدی مواد نفتی در مجاورت گرمایی چون منطقه ما تبخیر و به تاربال یا گلوله های قیری تبدیل می شود، که یا در کف دریا می نشیند و امکان هیچ کاری نیست. و اگر در روی دریا نیز باشد که یا از لابلای سنگ ها بیرون آمده و یا در عمق ۳۰ سانتیمتری شناور و نیمه شناور بوده و در اثر موج‌ها و جریان و تلاطم آب حرکت می کنند، البته اگر به کف نچسبیده باشند.

نیاز به بهسازی تاسیسات میادین نفتی

رئیس ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی بوشهر تصریح کرد: در حال حاضر تصاویر ماهواره‌ای هیچ آلودگی در دریا را نشان نمی دهد و نفتی در دریا نیست بلکه به ساحل و یا کف دریا نشسته‌اند.

گلستانی خاطرنشان کرد: این موضوع تلنگری شد تا درخواست تجهیزات بیشتری برای مقابله با شرایط بحرانی داشته باشیم و توانایی خود را بالا ببریم. ضمن اینکه تاسیسات نفتی نیاز به تجهیزات مقابله با آلودگی متناسب با ریسک دارند و قرار است بازرسی هایی هم برای پیگیری و رسیدگی به این موضوع انجام شود.

از نگاهی دیگر سنگ‌های نفتی ایجاد شده در سواحل دریا می تواند در دسترس آبزیان و ماهی‌ها قرار گرفته و در اثر نوک زدن به سنگ‌های آلوده و تغذیه از آن، وارد زنجیره‌ی غذایی می‌شود که این تنها یکی از اثرات منفی و عوارض آلودگی‌ها است که به سلامت انسان ها نیز ارتباط پیدا می کند. رشد موجودات در زیستگاه‌های آلوده مناطق درگیر آلودگی و از بین رفتن مرجان ها نیز از دیگر آسیب‌های وقوع آلودگی‌ها است.

به گفته رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس معمولا اتفاق می‌افتد و پاکسازی نیز صورت می‌گیرد؛ در واقع مواد نفتی در محیط ماندگار شده اند.

گلستانی پیش از این نیز گفته بود که علّت عمده آلودگی‌ها در محدوده حوالی خارگ و فراساحل این جزیره از خطوط لوله و تاسیسات میادین نفتی این منطقه است که به صورت مکرر رخ می‌دهد و نیاز به بهسازی دارد.

منبع: ایسنا