انگلیس، فرانسه و آلمان مکانیسم حل اختلاف برجام را فعال کردند

اقتصاد24- آلمان، انگلیس و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال کردند.

خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد که «تروئیکای اروپایی پروسه حل اختلاف در زمینه نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران را آغاز کردند.»

در این بیانیه آمده است، «ما وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در منافع امنیتی مشترک و بنیادین با دیگر شرکای اروپایی مشترک هستیم. یکی از انها حمایت از رژیم منع تکثیر سلاحهای اتمی است و اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح اتمی دست نخواهد یافت. برحام یک نقش کلیدی در این مقوله ایفا میکند، همانطور که رهبران ما نیز بر آن تاکید کرده اند. برجام یک دستاورد کلیدی با دیپلماسی چند جانبه است. ما در برجام مذاکره کردیم و مطمئن شدیم که برنامه هسته ای ایران منحصرا صلح آمیز است و باعث ایجاد صلح و ثبات بین المللی خواهد شد.»

«همچنین ما با یکدیگر نگرانی و تاسف خود را از خروج آمریکا از برجام و بازگرداندن تحریمها علیه ایران بیان کردیم. از مه 2018 ما با یکدیگر کار کردیم تا توافق را حفظ کنیم. بر تعهدات برجامی خود از جمله لغو تحریمها همانطور که در برجام پیش بینی شده بود تاکید کردیم.علاوه بر آن برای برداشتن همه تحریمها، براساس تعهد ما در این توافق، ما بی وقفه کار و تلاش کردیم تا از تجارت مشروع با ایران حمایت کنیم از جمله از طریق سازو کار اینستکس.»

«به دنبال بیانیه مه 2019 ایران که که براساس آن برخی از تعهداتش تحت برجام را تعلیق می‌کرد، ما تلاش کردیم ایران را متقاعد به تغییر مسیرش کنیم. سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا سخت کار کردند تا با به رسمیت شناختن نگرانیهای ایران آن را به تعهداتش بازگردانیم. ما حتی از تلاشهای دیپلماتیک نیز حمایت کردیم و آن را به کار گرفتیم از جمله ابتکارات فرانسه، تا تنشها را کاهش دهیم و ایران و آمریکا را به میز مذاکره بیاوریم تا بر سر یک راه حل جامع مذاکره کنیم. اروپا به مسیر دیپلماتیک کاملا پایبند است و در صورت مهیا بودن شرایط خواستار آغاز آن در اسرع وقت است.»

«به هر حال در این لحظه ایران در حال نقض کلیدی محدودیتهای درج شده در برجام است. اقدامات ایران با مفاد توافق هسته‌ای و معیارهای غیرقابل بازگشت منع گسترش تسلیحات اتمی ناسازگار است.»

در ادامه این بیانیه طولانی آمده است؛ «ما این استدلال که ایران حق دارد تعهداتش را کاهش دهد را نمی‌پذیریم. برخلاف اظهاراتش، ایران هرگز مکانیسم حل اختلاف را فعال نکرده است و هیچ دلیل قانونی برای توقف اجرای مفاد این توافق ندارد.»

«ما صراحتا نگرانیهای خود را به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روز 11 نوامبر 2019 اعلام کرده‌ایم. در کمیسیون مشترک در روز 6 دسامبر، ما شفاف به ایران گفتیم که اگر به تعهداتش برنگردد ما چاره ای جز اقدام در چارچوب برجام، از جمله شروع مکانیسم حل اختلاف، نداریم.»

«به جای معکوس کردن شرایط، ایران کاهش بیشتر همراهی با برجام را انتخاب کرد و در روز 5 ژانویه اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین محدودیتهای خود را هم برخواهد داشت که محدودیت در تعداد سانتریفیوژها است و اینکه جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیت عملیاتی، از جمله در زمینه غنی سازی و مسائل مربوط به این موضوع، مواجه نیست.»

«با توجه به اقدامات ایران، هیچ انتخاب دیگری نداشتیم، برای ثبت نگرانیهایمان و اینکه ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم که در پاراگراف 36 توافق جامع هسته‌ای آمده است.»

«ما این (شروع مکانیسم حل اختلاف) را با حسن نیت و با هدف حفط برجام انجام می‌دهیم و امیدواریم یک راهی برای برون رفت از بن بست از طریق یک گفت‌وگوی دیپلماتیک سازنده پیدا کنیم. برای انجام این کار، ما سه کشور اروپایی به کمپین فشار حداکثری(آمریکا) علیه ایران نمی‌پیوندیم. امید ما بازگشت ایران به همراهی کامل با تعهداتش ذیل برجام است.»

در پایان این بیانیه آمده است، «ما سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان بار دیگر بر تعهدات خودمان در برجام و بر همکاری با همه طرفها برای حفظ آن تاکید می‌کنیم.»

«ما از روسیه و چین که در مشورت نزدیک با آنها هستیم برای پیوستن به ما برای حفظ برجام قدردانی می‌کنیم. ما همچنین از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به خاطر تلاشهایش تشکر می‌کنیم. در شرایط فعلی خیلی مهم است که ما یک بحران هسته‌ای را به تنشهای کنونی که در کل منطقه گسترده است، اضافه نکنیم.»

این مکانیسم روندی است که در صورت طی کردن کامل مراحل، به بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران منتهی خواهد شد.

دیپلماتهای اروپایی مدعی هستند که هدف این تصمیم حفظ توافق هسته‌ای از طریق بحث و رایزنی با ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام است، نه بازاعمال تحریمهای سازمان ملل.

در برجام دو بند به ساز و کار حل و فصل اختلافات در توافق اختصاص یافته است، بندهای 36 و 37.

در بند ۳۶ آمده است: «چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت نکرده‌اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع کند؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱+۵ می تواند اقدام مشابه به عمل آورد. کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. پس از بررسی کمیسیون مشترک - همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران - خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیفش موضوع بوده است می‌تواند درخواست کند که موضوع توسط یک هیأت مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود. هیأت مشورتی می‌بایست نظریه غیر الزام‌آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه کند. چنانچه، متعاقب این فرآیند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیأت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزیی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ کند که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» به شمار می‌آید.»

بند ۳۷ برجام عنوان می‌کند: «متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی، به نحو مشروح در فوق، به همراه توضیحی از تلاش‌های توأم با حسن نیت آن طرف برای طی فرآیند حل و فصل اختلاف پیش بینی شده در برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌بایست منطبق با رویه‌های خود در خصوص قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها رای گیری کند. چنانچه قطعنامه فوق‌الذکر ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجدداً اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری کند. در چنین صورتی، این مفاد در خصوص قراردادهایی که بین هر طرف و ایران یا افراد و نهادهای ایرانی قبل از تاریخ اعمال آنها امضا شده باشد، دارای اثر عطف به ما سبق ندارد مشروط به اینکه فعالیت‌های صورت گرفته وفق اجرای این قراردادها منطبق با برجام و قطعنامه‌های قبلی و فعلی شورای امنیت باشد. شورای امنیت سازمان ملل متحد، با ابراز نیت خود برای تصمیم ‏گیری مبتنی بر ممانعت از اجرای دوباره و خودکار تدابیر در صورتی که ظرف این مدت موضوعی که موجب ابلاغ فوق شده است حل و فصل شده باشد، دیدگاه‌های طرف‌های اختلاف و هرگونه نظریه صادره توسط هیأت مشورتی را ملحوظ خواهد داشت. ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزیی یا کلی مجددا اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزیی تعهدات خود وفق برجام قلمداد خواهد کرد.»(اینجا بخوانید)

در حقیقت منظور از مکانیسم ماشه همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در برجام است. این ۲ بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بینجامد، به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌ است.