سرانجام خودرو‌های ناقص کف کارخانه‌ها چه شد؟

اقتصاد۲۴ - ۸۰ هزار دستگاه خودرو‌های ناقص، در کف کارخانه خودروسازان است" این خبری بود که دبیر انجمن قطعه سازان اعلام کرده است و این سوال را در ذهن مخاطب ایجاد می کند که با وجود خودروهای ناقص چطور خودروسازان تعهدات خود را تحویل می دهند.
امسال سالی است که با تصمیم وزارت صمت، سازمان حمایت و شورای رقابت، شرکت‌های خودروسازی موظف به پیش فروش خودرو‌های خود هستند! تا قبل از تحریم ها، خودروسازان کشور به بالاترین تیراژ تولید رسیده بودند و به خوبی کار را انجام می دادند اما بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها ، صنعت خودروسازی ایران روز‌های پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشت.

تحریم هایی که ادامه دار بود و بعد از آن بسیاری از خودروسازان خارجی از بازار کشور رفتند. آغاز مجدد دور جدیدی از تحریم‌ها سبب شد تا بازار خودرو وارد شوک بزرگی شود و قیمت خودرو‌های داخلی افزایشی بیش از ۱۰۰ درصد را تجربه کند. در این شرایط برای کنترل بازار خودرو موضوع پیش فروش محصولات مطرح شد اما این صحبت ها درحالی بود که خودروسازان با مشکل کاهش واردات قطعه مواجه بودند.
قبل از شروع پیش فروش خودرو، مشکل عدم تحویل به موقع خودرو از طرف خودروسازان وجود داشت و قطعه سازان نیز در این بین وضعیتی به مراتب سخت‌تر از خودروسازان داشتند.با شروع دور جدید پیش فروش ها  و افزایش تعهدات خودروسازان، باید دید چه تعداد از محصولات را می توانند  به موقع تحویل دهند.
حال برای پیگیری تحویل خودروهای ناقص به سراغ مسئولان ذی‌ربط رفته ایم تا بدانیم سرانجام این خودروها چه شده است؟

---

بیشتر بخوانید: افزایش ۳۹ درصدی تولید در ایران خودرو

فرشاد مقیمی مدیرعامل ایران خودرو، گفت: با برنامه ریزی‌هایی که انجام شده اقداماتی را در راستای تحویل خودرو‌های ناقصی که کف کارخانه است انجام داده ایم. در  تعطیلات تابستانی این گروه خودروسازی، توانستیم بیش از ۷ هزار خودرو را تجاری سازی کنیم و این رقم در مرداد به ۴۱ هزار خودرو رسید.
او بیان کرد: این مسیر را ادامه می‌دهیم که میزان خودرو‌های معوق را به صفر برسانیم. در کنار این موضوع، بحث جهش تولید مطرح است که نمی‌توانیم شتاب تولید را با توجه به اینکه با مشکل هم برخورد کرده ایم پایین بیاوریم.
این مقام مسئول ادامه داد: در این جهت توانستیم با همکاری نهاد‌های دیگر همچون بانک مرکزی، وزارت صنعت معدن و تجارت و گمرک میزان تولید را افزایش دهیم و خوشبختانه تعداد  تعهدات معوق را به ۳۷ هزار خودرو رساندیم.
مقیمی گفت: در بحث فروش فوق العاده اول کل تعهدات انجام شد و در بحث فروش فوق العاده دوم بیش از ۷۰ درصد محصولات تولید و عرضه شده است.

مازیار بیگلو دبیر انجمن قطعه سازان ایران، در خصوص تکمیل خودروهای ناقص کف کارخانه، گفت: برای تکمیل خودروهای ناقص کف کارخانه تمام قطعات را نداریم و  برخی از خودروها با مشکل عدم تحویل برخورد کرده اند.
دبیر انجمن قطعه سازان ایران بیان کرد: ۸۰ درصد قطعات خودرو را از صفر تا صد می‌توانیم در کشور تولید کنیم، اما ۲۰ درصد قطعات وارداتی است که اکنون این قطعات در گمرکات مانده اند. در هیچ کجای دنیا صفر تا صد یک خودرو در همان کشور ساخته نمی‌شود به طور مثال ۶۰ درصد قطعات BMW آلمان در کشوری جز آلمان تولید می‌شود.
بیگلو ادامه داد: به دلیل اینکه مشکل تحریم داریم، ناچار بودیم عمق ساخت داخل را افزایش دهیم. در کشور ضعف زیرساختی در ساخت برخی قطعات و مواد داریم. زیر ساخت صنایع الکترونیک در کشور ضعیف است و همین امر باعث افزایش تعداد خودروهای ناقص کف کارخانه می شود.

او تصریح کرد: نباید انتظار داشت که خودروساز، صنایع الکترونیک تولید کند. در کشور IC و پلی آمین نداریم. تولید کاتالیست مشکل است چرا که مواد اولیه آن را نداریم که همین امر مشکلاتی را ایجاد کرده است.
دبیر انجمن قطعه سازان ایران بیان کرد: مشکل اصلی در تکمیل خودروهای ناقص، کمبود قطعات الکترونیکی است، به طور مثال پشت چراغ خودرو یک آی سی وجود دارد که الکترونیکی است، چراغ را می توانیم تولید کنیم اما آن قطعه الکترونیکی پشت چراغ را نمی توانیم تولید کنیم و وارداتی است و اکنون به دلیل مشکلات واردات این خودروها ناقص مانده اند.

بیگلو گفت: تامین مواد اولیه برای تولید کاتالیست در ایران هزینه گزافی را می‌طلبد و بسیاری از قطعه‌سازان قادر به تامین مواد اولیه آن نیستند و به ناچار باید به واردات آن روی آورند که واردات آن نیز با توجه به نوسانات نرخ ارز کار آسان و ساده‌ای نیست.
او با تاکید بر اینکه برای تامین مواد اولیه و تولید قطعات مورد نیاز با مشکلات جدی رو‌ به‌ رو‌ شده ایم ، گفت: واردات این قطعات نیز هزینه سنگینی را دارد که  این مسائل سبب شده که هر روز بر تعداد خودرو‌های ناقص داخلی افزوده شود.

آرش محبی نژاد دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان کشور، گفت: برخی از خودروها نیاز به قطعات وارداتی دارند و برای واردات آنها با مشکلاتی برخورد کرده ایم. اگر این مشکلات کنونی رفع شود می توانیم خودروهای ناقص را تکمیل کنیم تا خودروسازان آن را عرضه کنند.

او بیان کرد: آن چیزی که قطعه ساز ایرانی می تواند بسازد را می سازد اما قسمت عمده ناقصی ها مربوط به مواد وارداتی می شود که اکنون در گمرکات هستند و برخی مشکلات به نقدینگی بر می گردد.
دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان کشور با تاکید بر اینکه وضعیت صنعت قطعه‌سازی هم اکنون مناسب نیست چرا که نه قیمت قطعات اصلاح شده و نه خودروسازان مطالبات قطعه‌سازان را پرداخت می‌کنند،گفت:  قیمت مواد اولیه قطعه‌سازان، ۱۰۰ درصد افزایش یافته و ۴۴ درصد هم هزینه دستمزد گران شده است و این موارد  باعث می‌شود که قیمت قطعات هم گران شود.

محبی نژاد در پاسخ به این پرسش که چرا هنوز قیمت قطعات گران نشده است؟ گفت: خودروسازان می‌گویند پولی نداریم که افزایش هزینه‌ها را پوشش دهیم. در حقیقت، چون اصلاح قیمت واقعی برای خودروسازان لحاظ نشده است، به همین دلیل پولی برای تامین هزینه‌های خود (یعنی خرید قطعات با قیمت واقعی) را ندارند.

او گفت: قطعه سازان امسال به سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار ارز نیاز دارند که اگر برنامه‌های داخلی‌سازی اجرایی شود به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار نیاز دارند.

مسعود پروین، معاون برنامه‌ریزی جامع تولید سایپا نیز در این خصوص اظهار کرد: ۹۲ درصد کمبود قطعات خودرو‌هایی که در پارکینگ‌های سایپا پارک شده اند، مربوط به کاتالیست خودرو و مباحث زیست محیطی است. مواد معدنی و فلزات گران‌بهای مورد نیاز برای ساخت کاتالیست در کشور نیست؛ بنابراین امکان تجاری‌سازی و تحویل به موقع آن‌ها به مشتریان وجود ندارد. در این موضوع علاوه بر نقص در خودرو، سازمان‌های ذی‌ربط نیز مجوز تحویل این خودرو‌ها را صادر نمی‌کنند.
به گفته او، از اواخر سال گذشته و بر اثر شیوع ویروس کرونا در دنیا، تامین مواد اولیه برای همه قطعه‌سازان و به تبع آن تامین همه قطعات برای خودروسازان با مشکل روبه‌رو شده  و به همین دلیل در ابتدای امسال، تیراژ روزانه تولید خودرو با کاهش مواجه شده است.

او با بیان اینکه خودروسازان، تولیدکننده کاتالیست نیستند، اما دانش مهندسی و توان تولید کاتالیست در داخل کشور وجود دارد گفت: البته قطعه‌سازان توانمندی در کشور داریم، اما برای تولید داخلی قطعه و تولید آن، به مواد اولیه آلی و معدنی و برخی فلزات گرانبها نیاز است که در کشور وجود ندارد و زنجیره تامین صنعت خودرو ناگزیر از واردات این مواد معدنی خاص است؛ لذا هر زمان که شرایط واردات سخت می‌شود یا قیمت جهانی این مواد افزایش می‌یابد، با کمبود شدید این قطعه در کشور مواجه می‌شویم.

بر اساس این گزارش ثبت‌نام پیش فروش دو شرکت سایپا و ایران خودرو امسال نیز مانند هرسال روی سایت این دو شرکت فعال بوده است. این در حالی است که بسیاری از مشتریان این دو شرکت از تاخیر در تحویل خودرو‌ها ناراضی‌اند و برخی نیز پس از مدت‌ها همچنان خودرو‌های خود را تحویل نگرفته‌اند.
با توجه به اینکه در حال حاضر ۸۰ هزار دستگاه خودروی ناقص در کف کارخانه‌های این شرکت‌ها (انبار و پارکینگ) وجود دارد و خودروسازان همچنان برای تامین مواد اولیه و قطعات تولید با مشکل مواجه‌اند این امکان وجود دارد که مشتریان نتوانند خودروی خود را در زمان مقرر، با امکانات و کیفیت لازم تحویل بگیرند.
از سویی دیگر عدم پرداخت معوقات قطعه سازان از سوی خودروسازان باعث شده تا تولید قطعات به کندی انجام شود. حال به نظر می‌رسد باتوجه به کمبود قطعات خودرو‌، سرنوشت خودرو‌های ناقص کف کارخانه‌ها نیز با ابهام در زمان تحویل به مشتریان همراه شود.