تاریخ انتشار: ۱۴:۴۸ - ۲۵ دی ۱۳۹۹

ملاحظات رسانه‌ای واکسن ایرانی

طراحی و تولید واکسن یک فرآیند پیچیده علمی است. از سوی دیگر، اجرای برنامه‌های واکسیناسیون فراگیر، منوط به مشارکت اکثریت مردم و از این جهت، مستلزم اعتماد عمومی بالاست. برای اینکه اعتماد عمومی به یک پروژه علمی جلب شود، اقناع ضرورت دارد و اقناع جز با شفافیت و اطلاع رسانی وسیع بدست نمی‌آید.

واکسن ایرانی کرونا

اقتصاد۲۴ - در کشور ما که طی سال‌های گذشته، مرجعیت رسانه‌های جریان اصلی، دچار خدشه شده، اساساً جلب اعتماد مردم به کمک این رسانه‌ها کار دشواری است. این دشواری وقتی بیشتر می‌شود که قرار باشد، اعتماد مردم به کار، فرآیند یا پروژه‌ای جلب شود که یک طرف آن دولت – به معنای اعم آن- است. طراحی و تولید انبوه واکسن ایرانی، به یک معنا شاید مهم‌ترین پروژه‌ای است که امروز در کشور در حال انجام است. ثمردهی این پروژه علاوه بر موفقیت در آزمایشات علمی، به دلیل اینکه عمیقاً با اعتماد عمومی گره خورده، در گروی اتخاذ استراتژی رسانه‌ای مناسب هم هست. در سطور پیش رو، به برخی باید‌ها و نباید‌های مهم در این حوزه پرداخته‌ام.
یک- اولین مسأله مهم این است که نباید اطلاع رسانی درباره واکسن ایرانی کرونا به کانال رسانه‌های رسمی محدود شود. هر گونه طرح و برنامه در زمینه اطلاع‌رسانی در شرایط رسانه‌ای امروز، بدون توجه به نقش رسانه‌های اجتماعی ابتر خواهد ماند. جلب اعتماد عمومی به واکسن ایرانی، مستلزم انگاره‌سازی اصولی از این واکسن و این مهم در گروی داشتن استراتژی دقیق برای همه پلتفرم‌هاست. مع‌الاسف تا امروز حتی نشانه‌ای از وجود این استراتژی، مشاهده نشده. داشتن استراتژی برای رسانه‌های اجتماعی البته به معنای استخدام کاربر انبوه یا بکارگیری ربات‌ها یا پول‌پاشی به کانال‌های تلگرامی نیست. توفیق در رسانه‌های اجتماعی بیش از همه چیز مشروط به تولید محتوای موثر و موردِ پسند کاربران این رسانه‌هاست؛ محتوای خوب معمولاً راه خودش را پیدا و شما را از سرمایه‌گذاری آنچنانی در فاز توزیع بی‌نیاز می‌کند.
دو- واکسن‌سازی چنانکه اشاره شد یک پروژه علمی است و باید اطلاع‌رسانی درباره آن به اهل علم و دانش سپرده شود. اگر نگران پیچیدگی‌های زبان علم هستید، باید بگویم که کارِ روزنامه‌نگاری علم دقیقاً همین است که مفاهیم پیچیده علمی را برای مخاطب عام رسانه‌ها قابل فهم کند. محوریت سیاسیون در اطلاع‌رسانی واکسن ایرانی، به فرآیند اعتمادسازی صدمه می‌زند. تجربه دنیا در طراحی و تولید واکسن کووید ۱۹، مبتنی بر عاملیت دانشمندان و شرکت‌های دانش‌بنیان و البته حمایت‌های کلان دولتی است. اصرار به برجسته‌سازی عاملیت یا تصدی‌گری دولتی یا حاکمیتی در بازنمایی رسانه‌ای، به ضرر کووایران و دانشمندانی است که آن را ساخته‌اند.
سه- حافظه جمعی ایرانیان، مشحون از انبوه پروژه‌های شبه‌علمی ناموفقی است که با عناوینی مثل بومی‌سازی و داخلی‌سازی و ... صرفاً بودجه عمومی را مکیده و کارکردی جز پروپاگاندا نداشته‌اند. موتور‌های جست‌وجوی ملی را یادتان هست که در زمان قطع اینترنت بین‌المللی معلوم شد، چیزی جز یک پوسته نبوده‌اند و عملیات جست‌وجو در آن‌ها متکی به موتور‌های خارجی بوده است؟ واکسن ایرانی کرونا البته به اعتقاد نگارنده، به دلیل جایگاه قابل قبول ایران در علم پزشکی و سابقه دیرین کشور در تولید واکسن، پروژه‌ای از این جنس نیست. با این حال هر گونه کم‌دقتی در طراحی استراتژی رسانه‌ای، به راحتی می‌تواند «کووایران» را هم در اذهان عمومی در کنار آن پروژه‌های کم‌ثمر ناموفق بنشاند. استراتژی رسانه‌ای در صورتی موفق است که نام کووایران در اذهان عمومی به عنوان یک تلاش علمی جسورانه، شفاف و آزمون‌پذیر تداعی شود، نه واکسنی که تنها گزینه در دسترس مردم و دولت است و آن را از روی ناچاری و تحریم و عدم دسترسی به نمونه‌های خارجی انتخاب کرده‌اند. امروز اگر تصویر عمومی از کووایران، واجد چنین ویژگی‌هایی است یعنی راه به درستی طی شده، اما اگر نیست، معنایش این است که نیازمند بازنگری در طراحی رسانه‌ای و تاکتیک‌های اطلاع‌رسانی هستیم.
چهار- پروژه واکسن ایرانی قطعاً جزء افتخارات جامعه علمی کشور و مسئولان و نهاد‌هایی است که حامی یا متولی آن بوده‌اند. بدون تردید مجموعه سازنده و سرمایه‌گذار این واکسن، حق دارد از انتفاع مادی و معنوی کار بدیع و بزرگی که به ثمر رسانده بهره ببرد، اما باید توجه کرد که هر گونه شتابزدگی برای بهره‌برداری تبلیغی، ممکن است سبب بدبینی و شکاکیت مردم شود. این بدبینی اقناع عمومی را دشوار می‌کند و بدون اقناع، واکسن ایرانی، هر چقدر هم درخشان و کارآمد باشد- رَه به جایی نخواهد برد. این مسأله، از قضا در دراز مدت انتفاع مادی و حسن شهرت برآمده از واکسن را هم به محاق می‌برد. شتابزدگی، کارکرد منفی دیگری هم دارد و آن این است که تلقی نوعی آسان‌گیری را در آزمایشات علمی مربوطه بوجود می‌آورد. این تلقی، اعتبار تلاش‌های ارزشمند دانشمندان ایرانی سازنده واکسن را خدشه‌دار می‌کند و لازم است از آن پیشگیری شود.
پنج- اعتماد عمومی به واکسن ایرانی، از رهگذر پمپاژ اخبار منفی درباره واکسن‌ها و واکسن‌ساز‌های خارجی نمی‌گذرد. اساساً مدل‌های نفوذ و تأثیر در افکار عمومی امروزه دیگر اینقدر ساده و خطی نیست. این گونه اخبار، با در نظر گرفتن سطح متوسطی از سواد رسانه‌ای برای عموم مردم، بیش از اینکه سبب جلب اعتماد به واکسن ایرانی شود، مردم را عصبانی می‌کند. عصبانیت، آدم‌ها را به ورطه لجاجت می‌کشاند و لجاجت امکان اقناع را از میان می‌برد. راه انداختن جنگ حیدری-نعمتی حول واکسن، اول از همه به ضرر واکسن ایرانی است، این کار عده‌ای از مردم را که اساساً دانش قضاوت درباره کارآمدی واکسن را ندارند، بیهوده به ورطه مخالفت با واکسن ایرانی هل می‌دهد. افزون بر این، بار‌ها گفته شده وارد کردن موضوعات مرتبط به سلامت عمومی، به دوقطبی‌های مبتنی بر تعصب و لجبازی، کار غلطی است. متخصصان می‌گویند برای قطع زنجیره واکسن کرونا باید حداقل ۷۰ درصد مردم را واکسینه کنیم، در عین حال این را هم می‌دانیم که واکسیناسیون امری اختیاری است. ماشین دوقطبی‌سازی، عده‌ای را طرفدار متعصب واکسن ایرانی و عده دیگری را هوادار متعصب واکسن خارجی می‌کند. چنین شرایطی، طبعاً هر برنامه واکسیناسیون فراگیر را -چه با واکسن ایرانی و چه با واکسن خارجی- به شکست می‌کشاند. چون به هر حال شمار قابل توجهی از مردم به واکسنی که در کشور استفاده می‌شود بدبین و بی‌اعتماد شده و به آن تن نخواهند داد. گذشته از این، فضای غبارآلوده منتج از نزاع‌های سیاسی، عرصه را برای سوءاستفاده گروه‌های مخالف اصل واکسیناسیون هم فراهم می‌کند. از این جهت، دوقطبی‌ساز‌ها باید بدانند نه تنها کمکی به واکسن ایرانی نمی‌کنند بلکه تیشه به ریشه سلامت عمومی می‌زنند.

نویسنده: عباس رضایی ثمرین

منبع: روزنامه ایران
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ مایکروسافت امروز + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ + جدول

اولین تصاویر از ۲ عضو برجسته نظامی گروهک کومله که کشته شدند

عکس/در مغازه‌های لاله‌زار ۹۰ سال پیش چه خبر بود؟

عکس/چهره باورنکردنی یانگوم سریال جواهری در قصر در ۵۳ سالگی

عکس/ حضور جنجالی رضا رشیدپور در کنسرت ابی در استانبول

عکس/ استایل دهه ۶۰ نوید محمدزاده و محسن تنابنده که تابحال ندیده اید

اینفوگرافی/ کدام کشور‌ها بیشترین درآمد را در جهان و خاورمیانه دارند؟

تصویری زیبا از عمارت هشت بهشت در اصفهان

عکس قدیمی از محمد جواد ظریف با لباس ویژه عربی

عکس/ نمایی زیبا از داخل مسجد گنجعلی خان کرمان

عکس/تغییر چهره محمدرضا حسینیان مجری تلویزیون در ۵۱ سالگی

اینفوگرافی/ باارزش‌ترین برند‌های مد ۲۰۲۴

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ + جدول

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

منظور از استاندارد زندگی چیست و تمایز آن با شاخص توسعه انسانی در چیست؟

این خوراکی بَدبو برای بدن بسیار مفید است

کاهش خطر مرگ ناشی از زوال عقل با یک روغن گیاهی

این افراد مستعد ابتلا به آلزایمرند

آیا یک فنجان قهوه خوب می‌تواند روز بد را تغییر دهد؟

رمزگشایی از خبر وزیر اقتصاد درباره آزادسازی واردات خودرو/ پالس آزادسازی واردات به بازار خودرو چه بود؟/ پیش بینی قیمت خودرو در پاییز

گاریدو: هدف ما بردن است و زمانی که می‌بریم شاد هستیم

فیلم/ کارشناسی داوری دیدار پرسپولیس و آلومینیوم اراک

عکس/ بازیگر سریال پایتخت در ایتالیا

فیلم/ غم‌انگیزترین مکالمه تاریخ در اورژانس

توضیح تاج درباره مصوبه کنفدراسیون فوتبال آسیا

برد ۲ گله پرسپولیس مقابل گربه‌سیاه

جدول لیگ برتر در پایان مسابقات امروز

انتقاد تند تارتار از تاج

نکونام: داور پنالتی صد درصد ما را نگرفت

عکس/ عیادت پزشکیان از لبنانی‌های بستری شده در تهران

علی دایی خواب هوادارش را تعبیر کرد + عکس

پاسخ جلیلی به سوالی درباره زمان پاسخ ایران به ترور هنیه

فیلم/ مسی کمپانی فیلمسازی تأسیس کرد

خانه‌های ۲۵ متری ابزاری تازه برای سوداگران بازار مسکن

ارتش اسراییل: ۱۰ فرمانده ارشد نیروی رضوان به همراه ابراهیم عقیل کشته شدند

فیلم/ بدترین خبر برای پرسپولیس پیش از دربی

فیلم/ ترافیک سنگین در جاده چالوس

کارشناسی داوری پنالتی‌های استقلال - نساجی

فیلم/ درگیری محمد نوازی با سرپرست باشگاه نساجی پس از پایان بازی

عکس/ کویرگردی بهنوش طباطبایی با ژست و تیپ خاص

فیلم/ انتقاد تند محمدرضا احمدی از حرف‌های گزارشگر پخش زنده نساجی و استقلال

وضعیت تلخ و ناراحت‌کننده چشم کوین یامگا + عکس

شایعه ترور جانشین فرمانده نیروی قدس کذب است

فیلم/ روزبه چشمی دربی را از دست داد

مغز متفکر نظامی حزب الله و رابط نیروهای مقاومت لبنان با سپاه قدس؛ ابراهیم عقیل کیست؟

توقف استقلال در قائم‌شهر

فیلم/ وضعیت نامناسب چمن ورزشگاه شهدای شهرقدس

اعلام ترکیب پرسپولیس مقابل آلومینیوم اراک

خبر وزیر اقتصاد درباره بازار سرمایه

فیلم/ حضور باباپنجعلی در پایتخت ۷ منتفی شد؟

فیلم/ ادای احترام هیئت طالبان به سرود ملی ایران

فیلم/ تصاویر اختصاصی از شبی که کی‌روش در پرتغال پروفسور شد

علم الهدی: نمی‌شود کشف حجاب آزاد شود

معاون سیدحسن نصرالله ترور شد؟

اینفوگرافی/ باارزش‌ترین برند‌های مد ۲۰۲۴

فیلم/ سبک جدید رژه نیروهای طالبان بر روی لاستیک کامیون

فیلم/ رونمایی صداوسیما از ربات چایی‌ریز به نام رعنا خانم

فیلم/ وحشت مژده لواسانی بعد از سقوط بخشی از دکور برنامه روی آنتن زنده

فیلم/ گزارش خبرنگار صداوسیما از شدت حملات اسرائیل به لبنان

آمادگی ایران برای ارسال دارو به لبنان

عراقچی عازم نیویورک شد

لغو میزبانی مشهد یا حضور زنان در استادیوم؟ + عکس

فیلم/ واکنش جالب کوین یامگا به ابراز احساسات هواداران استقلال

هشدار وقوع سیلاب در ۵ استان کشور