چرا همکاری با FATF مهم است؟/ ایران در آخرین فرصت 4 ماهه، به FATF می‌پیوندد؟

گروه ویژه اقدام مالی، FATF، در جلسه روز جمعه‌ خود اعلام کرد که اگر ایران تا فوریه ۲۰۲۰ میلادی (چهار ماه دیگر)، کنوانسیون پالرمو را اجرایی نکند، اقدامات تقابلی این نهاد بازخواهند گشت.

اقتصاد24- 198 کشور جهان به صورت مستقیم و یا از طریق گروه‌های 9 گانه منطقه‌ای در اف‌ای‌تی‌اف عضویت دارند. این در حالی است که سال هاست بر سر موضوع پیوستن ایران به FATF یا کارگروه اقدام مالی در کشور بحث های فراوانی مطرح است، اما چرا پیوستن ما به این کارگروه می تواند مهم باشد؟ چندی پیش عبدالرضا هاشم زایی نماینده مجلس گفته بود اگر لوایح مربوط به اف‌ای‌تی‌ِاف تصویب نشود،‌ دیگر تقریبا کره زمین با ما کار نمی‌کند.

این در شرایطی است که گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در اجلاس این هفته خود در پاریس، ضمن بررسی آخرین وضعیت ایران، با توجه به عدم تصویب نهایی دو کنوانسیون پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT)، دو دسته اقدام جدید مقابله‌ای علیه کشورمان وضع کرد که با توجه به تصویب یک اقدام مقابله‌ای دیگر در خرداد ماه گذشته، مجموعا سه اقدام علیه ایران وضع شده‌اند.

این نهاد بین‌المللی در یک بند جداگانه از بیانیه خود هشدار داده است که اگر تا قبل از بهمن ماه آینده این دو کنوانسیون نهایی نشوند، کلیه اقدامات مقابله‌ای علیه ایران وضع خواهند شد و عملا وضعیت ایران به پیش از خرداد سال ۱۳۹۵ باز خواهد گشت.

این نهاد بین المللی در بیانیه خود تایید کرده است که در مردادماه و دی ماه سال گذشته دو اصلاحیه قانونی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم به تصویب نهایی رسیدند و دو لایحه کنوانسیون‌های پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT) در مجلس ایران به تصویب رسیده اما مراحل لازم‌الاجرا شدن نهایی را طی نکرده‌اند.

چرا همکاری با FATF مسئله مهمی است؟

سید بهاءالدین حسینی هاشمی مدیرعامل اسبق بانک صادرات در گفت و گو با اقتصاد24 می‌گوید: قریب به اتفاق کشورهای جهان عضو این کنوانسیون هستند و تعهدات آن را ناقص یا کامل اجرا می‌کنند.

وی می افزاید: در ارتباط با مساله کمک به تروریسم و یا پولشویی معمولاً کشورها با این نهاد همکاری می‌کنند. هرچند در کشور ما هم قانونی جداگانه برای این منظور وجود دارد اما این قانون مورد قبول کامل کشورهای اروپایی نیست.

حسینی هاشمی تصریح می کند: امروز اکثر کشورها به قانونی که مبتنی بر 40 بند و توصیه است که توسط FATF وضع شده احترام می گذارند و عدم اجرای آن به معنای این است که بانک‌های دیگر، حتی بانک‌هایی که با ما رابطه خوبی دارند به طور قانونی نمی‌توانند با ما همکاری داشته باشند.

وی می افزاید: این مسئله تا جایی مهم است که حتی اگر بانکی که متعهد به این معاهده است با بانکی در کشور ما که تابع این معاهده نیست همکاری کند سایر بانک ها دیگر با آن کار نخواهند کرد. بنابراین عملیات بانکی ما در رده عملیات بانکی مشکوک قرار خواهد گرفت.

همکاری با FATF به معنای دادن همه اطلاعات نیست

این کارشناس مسائل بانکی در ادامه می گوید: بانک ها حتی در حد کارگزاری که قرار باشد پول کشور خود را مبادله کنند در همکاری معذوریت پیدا خواهند کرد حتی اگر قرار باشد از منافع مالی خود چشم پوشی کنند.

وی تاکید می کند: باید در نظر داشت که این مسئله بهانه‌ای خواهد شد برای کشورهایی که با ما رابطه خوبی ندارند تا علیه فعالیت‌های ما تبلیغ کرده و کشورهای دیگر را برای همکاری با ما بترسانند. در نهایت عدم همکاری ما با این نهاد اثر مثبتی در نظام بانکی و اقتصادی ما نخواهد داشت.

حسینی هاشمی می افزاید: اگر بخواهیم هیچ ارتباطی با دنیا نداشته باشیم خب طبیعتاً می توان به این کنوانسیون نپیوست. اما باید در نظر داشت که همکاری ما با این نهاد به معنای این نیست که حتما باید 100 درصد اطلاعات بانکی را در اختیار این نهاد قرار دهیم.

این کارشناس مسائل بانکی می گوید: کشورهایی مانند عربستان، آمریکا و... به گروه های مختلف کمک می کنند. کشور ما نیز همکاری ای با گروه های تروریستی ندارد مواردی نیز هست که می توان با عدم افشا و حساب های رمزدار اقداماتی که در جهت منافع ملی است را انجام دهیم.

حسینی هاشمی یادآور می شود: سرباز زدن از عضویت و همکاری با FATF تنها بهانه ای به دست دشمنان برای عدم همکاری کلیه بانک های جهان با ایران خواهد داد.

چند نکته درباره FATF

1- FATF یا گروه ویژه اقدامات مالی فقط و فقط یک سازمان غیردولتی است که سیاست‌ها و استانداردهای مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم را وضع کرده و ارتقاء می‌دهد. این سازمان در سال ١٩٨٩ تاسیس شده و مقر آن در پاریس است.

۲- هم اکنون ١٩٨ کشور جهان به صورت مستقیم یا از طریق گروه‌های 9گانه منطقه‌ای در FATF عضویت دارند. از این بین ۳۷ کشور صاحب اقتصادهای بزرگ و توسعه یافته عضو سازمان اصلی هستند.

۳- FATF در سال ۲۰۱۲ چهل و نه توصیه را به عنوان استانداردهای این سازمان برای مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم ابلاغ کرد که کشورهای عضو موظف شدند یا قوانینی برای رعایت این توصیه‌ها تصویب کنند و یا قوانین فعلی خود را ارتقاء دهند.

۴- FATF همه کشورهای جهان را بر اساس پایبندی به این توصیه‌ها به ٤ دسته استاندارد، در حال پیشرفت، غیرهمکار و لیست سیاه دسته بندی می‌کند.

۵- FATF از بین همه کشورهای جهان ٩ کشور را در طی سال‌های اخیر به دلیل عدم پایبندی به استانداردهای جهانی مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم در لیست سیاه قرار داده است و ایران در همه سال های اخیر در صدر این لیست بوده است.

۶- FATF از بین ٩ کشور عضو لیست سیاه، دو کشور کره‌شمالی و ایران را در جایگاهی فراتر از لیست سیاه قرار داده و توصیه شده است علیه آنها «اقدامات متقابلانه» انجام شود.

۷- امروزه استانداردهای FATF و نظر این سازمان درباره سطح پایبندی کشورها به این استانداردها، به عنوان یکی از مهمترین پیش نیازهای ارائه هرگونه ارتباط و ارائه خدمات بانکی و اعتباری و مالی از سوی بانک‌ها و موسسات مالی به دیگر کشورها است.

۸- در سال ٢٠١٦ دولت روحانی توانست FATF را راضی کند تا یک ضرب‌الاجل به ایران داده تا توصیه‌های ٤٩ گانه این سازمان را در کشور عملیاتی کرده و در عوض FATF بطور موقت حضور ایران از لیست سیاه را تعلیق کند. این ضرب الاجل تاکنون دو بار از سوی FATF تمدید شده و ضرب الاجل نهایی کمتر از چند هفته دیگر به پایان می رسد.

۹- ایران برای خروج از لیست سیاه باید قوانین داخلی خود در مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم را بر اساس کنوانسیون‌های جهانی ای‌ام‌ال (AML) و سی‌اف‌تی (CFT) اصلاح و عملیاتی کند.