تاریخ انتشار: ۱۳:۱۲ - ۱۶ شهريور ۱۴۰۰
اقتصاد ۲۴ گزارش می‌دهد:

فرابورس؛ تجربه ناکام

فرابورس، دومین بورس اوراق بهادار کشور، از سال ۱۳۸۸ کار خود را آغاز کرد. اما آنچه امروز تحت عنوان «فرا» بورس می‌بینیم، با آن بازاری که قرار بود معاملات بازار‌های خارج از بورس را پوشش دهد، تفاوتی از زمین تا آسمان دارد و نشان می‌دهد که این شرکت به بیراهه رفته است.

فرابورس

اقتصاد۲۴ - فرابورس ایران، محفلی شبیه به حیات خلوت تعدادی از مدیران جویای نام شده تا با راه انداختن جُنگ‌های شادی به نام حمایت از استارتاپ‌های حوزه مالی، بر ضعف عملکرد اصلی خود که نظارت بر بازار و توسعه بازار سرمایه با استفاده از ابزار‌ها و نهاد‌های مالی جدید است، سرپوش بگذارند. بررسی هزینه فایده فرابورس، این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که موفقیت‌های اندک این بورس، بر اساس اصول کلی بورس تهران بوده و پس از ۱ دهه فعالیت، حتی ادغام آن نیز مشکلی ایجاد نخواهد کرد و مونوپل مدیریت آن طی این سالها، ثمره‌ای پر هزینه و کم فایده ایجاد کرده است.

فرابورس، دومین بورس اوراق بهادار کشور، از سال ۱۳۸۸ کار خود را آغاز کرد. اما آنچه امروز تحت عنوان «فرا» بورس می‌بینیم، با آن بازاری که قرار بود معاملات بازار‌های خارج از بورس را پوشش دهد، تفاوتی از زمین تا آسمان دارد و نشان می‌دهد که این شرکت به بیراهه رفته است. البته در بطن شروع به کار این بورس، سرعت و تسهیل در فرآیند‌هایی نظیر پذیرش شرکت‌ها و ایجاد بازار اولیه نیز مدنظر بود که با گذر زمان، این رکن جدیدالورود بازار سرمایه، از هدف ذاتی خود فاصله گرفت و اکنون با انبوهی از بازار‌های تاسیس شده، اما بی استفاده، ابزار‌هایی که تنها از حالت آکبند در آمدند و محفلی به دور از شفافیت، مواجه است.

قبل از این که بخواهیم بررسی عملکرد فرابورس را در این بخش بررسی کنیم، بهتر است شرحی در خصوص OTC یا بازار خارج از بورس بدهیم.

در واقع بازار‌های خارج از بورس، برای آن دسته از معامله گرانی ایجاد شدند و که علاقه‌ای به معامله در بازار‌های شکل یافته سهام نداشتند و ترجیح می‌دادند در محلی به جز بورس‌های کلاسیک، گرد هم آیند. در بازار‌های خارج از بورس، قوانین استاندارد اقلام مورد مبادله انعطاف پذیری دارد و در واقع «قانون معاملات» معمولا ناشی از توافق طرفیناست ساعات کاری نیز در این بازار‌ها منعطف است کهانجام معاملات ۲۴ ساعته را امکان پذیر میکند. این موضوع برای برای معامله گراناز قاره‌های مختلف یک مزیت جدی محسوب می‌شود. نهاد واسط در این قبیل از بازار‌ها به ۳ طریق بازارسازی، نماینده مشتری یا نماینده عرضه کننده و یا ایجادکننده معامله جایگزین می‌تواند ایفای نقش کند که هر یک از این موارد، کارمزد خاص خود را دارد.

اکنون فرابورس چه می‌کند؟

فرابورس چند بازار مجزا دارد که تحت عنوان بازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار شرکت¬های کوچک و متوسط، دارایی فکری، شناخته می‌شود. بررسی این بازار‌ها از نمای نزدیک، نشان می‌دهد که مدیران فرابورس تنها به فکر زیاد کردن بازار بودند و خبری از بهبود فرآیند‌های معاملاتی و افزایش کارایی در این بازارها، وجود نداشته است. بازار اول و دوم فرابورس، تفاوت معناداری با بازار‌های بورس تهران ندارند، و صرفا در چند متغیر نظیر میزان سرمایه تفاوت دارند که شاهد آن هستیم بسیاری از شرکت‌ها به دلیل مزایای بورس، از فرابورس خارج شده و به بورس تهران می‌روند.

هم اکنون ۷۰ ناشر در بازار اول و ۷۲ ناشر در بازار دوم حضور دارند که تقریبا به اندازه ۱۰ درصد از ناشران بورس تهران هستند. بازار سوم، ساز و کار معاملاتی متفاوتی نسبت به ۲ بازار اول و دوم دارد و به ۴ بخش سامانه مذاکره ادغام و تملیک، عرضه یکجا و جمع آوری تقسیم می‌شود.

خلاقیت بی هدف

سامانه ادغام و تملیک، یکی از سامانه‌هایی است که توسط مدیرعامل فرابورس خلق شد که در واقع ساز و کار آن در هیچ بورسی نمی‌گنجد و تا کنون به جز نمایشی که در روز‌های رونمایی در این بازار شاهد بودیم، برون داد دیگری از این بازار دیده نشد و تنها به گوشه‌ای رانده شد.


بیشتر بخوانید: در بورس طلا بخریم یا نخریم؟


در تابستان سال ۱۳۹۷ که این سامانه راه اندازی شد، امیر هامونی اعلام کرد این سامانه به عنوان یک بازار مذاکره و بازاریابی میان خریداران عمده و فروشندگان سهام شرکت‌ها شرایطی را فراهم کرده تا توسط آن سازمان‌هایی از قبیل سازمان خصوصی‌سازی، بانک‌ها، موسسات و نهاد‌های عمومی، سازمان تامین اجتماعی و ... کل فهرست قابل واگذاری سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را با مشخصات آن‌ها در اختیار فرابورس ایران قرار دهند تا پس از آنکه خریداران احتمالی آن‌ها مشخص شد امکان آگهی و در نهایت عرضه آن وجود داشته باشد و در کل فرایند واگذاری سهام شرکت‌ها از این طریق بیش از گذشته تسهیل شود. وی در آن زمان ادعا کرد که اطلاعات ۶۴ شرکت اعم از شرکت‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی نفت، بنیاد تعاون ناجا، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) و بانک سپه برای واگذاری سهام روی این سامانه قرار گرفته است.

اما اکنون که کل عملیات صورت گرفته در این بازار را رصد می‌کنیم، شاهد آن هستیم پس از ۳ سال تنها شرکت اسالیب از دسته محصولات شیمیایی در این سامانه اظهار اطلاعات کرده و خبری از ۶۴ شرکتی که اقای هامونی راجع به آن‌ها صحبت کرده بود، نیست. پس از ۳ سال هم اتفاق خاصی در این بازار رخ نداد، کمکی به تسریع روند خصوصی سازی نکرد و تنها یک گزینه به فهرست بالابلند ناکامی‌های فرابورس، افزود.

دارایی فکری؛ پوچ

در بازار دارایی فکری نیز که هشتمین سال از حضور خود در بازار سرمایه را می‌گذراند، خبری از معامله نیست. البته نه که صفر باشد، بلکه از ۷۰ عرضه انجام شده در این بازار، تنها ۱۳ معامله انجام شده و موفقیت ۱۸ درصدی این بازار را نشان می‌دهد. ۱۸ درصد موفقیت پس از ۸ سال فعالیت، طبعا رقم قابل دفاعی نیست و اصولا ضرورت وجود این ساختار را زیر سوال می‌برد.

بازار خالی SME‌ها

ویترین بعدی فرابورس، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط است که بررسی آن، جذابیت‌های نوینی را ازاین رکن بازار سرمایه نشان می‌دهد. بازار SME‌ها که اکنون به ۵ سالگی وارد شده است، تنها ۵ ناشر پذیرفته شده دارد و تنها ۲۰ معامله (در نماد کیا) در این بازار صورت گرفته است. از هیاهوی خبری زمان تاسیس این بازار، خبری نیست و تنها گزینه‌ای به کارنامه بی کارکرد فرابورس ایران افزوده است.

اوراق دولتی در تارک فرابورس

بازار ابزار‌ها و نهاد‌های فرابورس، تیر آخری است که بر پیکر این رکن بی استفاده وارد شده است. آنچه تحت عنوان ابزار‌های نوین مالی در فرابورس پرده برداری شد، در واقع بازاری بود که به محل جولان اوراق دولتی درآمد و معروف‌ترین آن‌ها اسناد خزانه اسلامی بود. نمی‌توان خرده‌ای بر این موضوع گرفت، اما وقتی که ورود سایر اوراق به خصوص اوراق مربوط به شرکت‌های بخش خصوصی را بسیار کمرنگ می‌بینیم، این شک ایجاد می‌شود که آیا اساسا فرابورس ماموریت توسعه بازار برای خود تعریف کرده است و یا فقط قرار بود به اوراق دولتی سامان دهد؟ در حالی که بازار ثانویه انواع اوراق در بورس تهران وجود داشت و توجیهی برای ایجاد زیرساخت مگر با نگاه توسعه‌ای در این رکن بازار سرمایه وجود نداشته است. در بخش صندوق‌های زمین و ساختمان تنها ۲ صندوق مشاهده می‌شود که هنوز ورود سرمایه به این صندوق‌ها که قرار است از طریق پذیره نویسی باشد، صورت نگرفته است.

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استقلال در دربی تهران با لباس جدید

عکس/ سفر مسعود پزشکیان به جنوب غرب تهران

اینفوگرافی/ برنده پرسپولیس است یا استقلال؟

عکس/ توپ فینال جام جهانی فوتبال ۱۹۳۰ در موزه فیفا

عکس/ شباهت باورنکردنی سیروان خسروی به مادرش

عکس/ لحظه آزادی اسرای فلسطینی

عکس/ استایل خاص فردین و ناصر ملک مطیعی ۴۳ سال پیش با لباس‌های برند

عکس/ جولان اتوبوس‌های دو طبقه ۵۱ سال پیش در میدان فردوسی تهران

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

درخواست تاجگردون از شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت برای کم شدن بی‌ثباتی اقتصادی

سامانه جدید بارشی در کشور؛ هلال احمر اعلام آماده باش کرد

استیضاح همتی در دستور کار روز یکشنبه مجلس قرار گرفت + جزئیات

مفقود شدن ۶ نفر در بهمن؛ اعزام تیم‌های نجات به محل حادثه

واکنش ایران به فراخوان خلع سلاح پ‌ک‌ک

هشدار مدیریت بحران به تهرانی‌ها؛ شنبه یکشنبه مراقب باشید

برنامه حضور النصر در ایران مشخص شد

برای درمان یبوست چه بخوریم؟

بهترین غذا برای سحری ماه رمضان چیست؟

آیا سرطان دهان کشنده است؟

عکس/ لاله مرزبان و شهاب حسینی در حاشیه یک سریال

رقابت جذاب والیبال برفی دختران در دیزین

آیا وام ودیعه مسکن در سال آینده افزایش می‌یابد؟

پیش‌بینی بازار خودرو در هفته دوم اسفند ۱۴۰۳

بازار فرش ایران در اختیار قاچاقچیان افغانستانی

عکس/ پرتاب ساعت مچی به سوی رامین رضاییان در دربی ۱۰۵

قیمت جدید کالا‌های اساسی اعلام شد+ جدول

عکس/ خشکبار شاهرضا ۶۰ سال پیش در خیابان شاهرضا سابق و انقلاب فعلی

ماجرای سرقت گردبند ۱۰۰میلیونی در پیروزی چه بود؟

اظهارات جدید عارف درباره قطعی برق

تصویری قدیمی از فریدون جیرانی

رکورد فوق العاده گلزن پرسپولیس در دربی

عکس/ آیین نوروز خوانی در گرگان

فیلم/ انفجار بمب حین اقامه نماز جمعه در پاکستان

عکس/ الناز شاکردوست در کنار جانی دپ ۱۰ سال پیش

عکس/ استایل جنجالی هنگامه قاضیانی

اظهارات تازه وزیر خارجه ترکیه علیه ایران

فیلم/ خبر خوش وزیر رفاه برای مددجویان و معلولان

فیلم/ فحاشی رکیک سعید قاسمی در هیئت اهل بیت

طائب: پول فروش نفت به حساب خودمان واریز می‌شود

پیش‌بینی همتی از وضعیت اقتصاد ایران در ماه‌های آینده

حمله قایق‌های جنگی اسرائیل به سواحل غزه

اینفوگرافی/ شلوغ‌ترین مسیر‌های مهاجرتی دنیا کجاست؟

خبر خوش وزیر کار درباره افزایش حقوق کارگران

آیا تاسیان واقعا سریال خوبی است؟

آبله میمونی همچنان در وضعیت اضطرار

اظهارات تازه پزشکیان درباره افزایش اختیارات استانداران

رکورد استقلال در دربی‌ها شکسته شد

عکس/ نمایی دیدنی از حرم امام رضا ۱۳۰ سال پیش و دوره قاجار

افزایش یارانه نان و دارو برای سال ۱۴۰۴

اعلام قیمت جدید زولبیا و بامیه در ماه رمضان

فیلم/ اژه‌ای: کسی که خطا کرده را با کسی که مرتکب فساد شده باید فرق گذاشت

عکس/ ساعت میلیاردی محمدرضا گلزار خبر ساز شد

عکس/ ایران رتبه پنجم جدیدترین رنکینگ لیگ‌ فوتبال آسیا

عکس/ سرویس و نگهداری لامبورگینی چقدر هزینه دارد؟

سقوط قیمت بیت کوین به کمتر از ۸۰ هزار دلار

زلنسکی وارد واشنگتن شد

قیمت رهن و اجاره آپارتمان در جنوب تهران + جدول

قیمت طلای جهانی کاهش یافت

روزگار سخت سیستان؛ بلای ویرانگری که گرد و غبار و خشکسالی بر سر یک استان آورد