کریدور قفقاز، راهگشای ایران برای دسترسی به اروپا

اقتصاد ۲۴-رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی ایران اعلام کرد که پروژه‌های مشترک با ارمنستان می‌تواند به تغییر نقشه ترانزیتی منطقه کمک کند. مسائل مربوط به مسائل کریدور قفقاز از نوردوز به ارمنستان رفع خواهد شد.
در این خصوص با «حسن بهشتی پور»، متخصص مسائل آسیای مرکزی و قفقاز و روسیه، به گفت و گو نشستیم.

ایران قصد دارد پروژه «کریدور قفقاز» را با ارمنستان توسعه بخشد، در صورت اجرایی شدن این پروژه چه سودی نصیب ایران خواهد شد؟

 کلا هم ارمنستان به دلیل اینکه راه ارتباطی آن شمال –جنوب از یکطرف به گرجستان و یکطرف به ایران محدود است و طرف شرق و غربش، چون اختلافات اساسی با آذربایجان و ترکیه دارد، بنابر این برای ارمنستان خیلی اهمیت دارد که بتواند روابط خوبی با ایران و یک مرز فعالی داشته باشد تا بتواند از طریق خاک ایران به آب‌های آزاد دست پیدا کند.

از سوی دیگر برای ایران هم متقابلا خیلی اهمیت دارد که بتواند برای دسترسی به اروپا، تنوع داشته باشد، یعنی از طریق خاک ترکیه و آذربایجان هم ایران می‌تواند به اروپا دسترسی داشته باشد، ولی تنوع بخشی به راه‌های ارتباطی فوق العاده برای ایران اهمیت دارد.

حمل و نقل زمینی و هم انتقال انرژی، گاز و نفت، می‌تواند از طریق ایران، ارمنستان، گرجستان و دریای سیاه انجام بشود. بنابر این من فکر می‌کنم برای ایران، ارمنستان و گرجستان و اصولا برای کشور‌های منطقه این مهم است که همکاری‌های شمال – جنوب شکل بگیرد. همانطور که ایران می‌تواند به موازات این راه ارتباطی و حمل و نقل ریلی و جاده‌ای و همچنین انتقال انرژی با آذربایجان و روسیه همکاری‌های خیلی خوبی شکل بدهد.

با توجه به تنشی که در این اواخر بین ایران و آذربایجان مشاهده شد، آیا ممکن است موانعی در اجرایی شدن این پروژه بروز کند؟

 آذربایجان اولا امکان ایجاد موانع ندارد و ثانیا منافعش هم اقتضا نمی‌کند که مانع ایجاد بکند. به دودلیل منطقش آن است که آذربایجان نه تنها مخالفتی در این زمینه نداشته باشد، بلکه کمک بکند تا چنین همکاری‌هایی شکل بگیرد. چون هرچه قدر بین کشور‌های همسایه همکاری شکل بگیرد و منافع مشترک تعریف بشود، این امر کمک می‌کند به ایجاد ثبات و امنیت بیشتر؛ و هر چه قدر برخورد و رقابت‌های کور ایجاد بشود، موجب خواهد شد که بی ثباتی و ناامنی در منطقه شکل بگیرد؛ بنابراین تنش اخیر در روابط ایران و آذربایجان بهیچ وجه مانع از ایجاد همکاری‌های چند جانبه بین ایران و آذربایجان و روسیه از یک طرف و آذربایجان و ارمنستان و گرجستان از طرف دیگر نخواهد شد. به نظر من اینجور همکاری‌ها به نفع همه است، چون محورش، محور همکاری اقتصادی است – ایجاد اشتغال و افزایش رفاه و از همه مهمتر این همکاری تثبیت کننده ثبات و امنیت در قفقاز جنوبی است.

سرمایه گذاری اجرای پروژه «کریدور قفقاز» - ایران ارمنستان و ایران و گرجستان چگونه تأمین خواهد شد؟

 به علت اینکه این پروژه به نفع کشور‌های زیادی است، سرمایه گذاران زیادی داوطلب خواهند شد در این بخش سرمایه گذاری کنند. فقط مشکل تحریم‌ها علیه ایران مانع از آن خواهد شد که در بخش ایران بخواهند سرمایه گذاری بکنند. وگرنه چنین پروژه‌ای هم صرفه اقتصادی دارد و هم در تعارض با منافع دیگران نیست و هم می‌تواند بازگشت سرمایه خوبی داشته باشد.

کشش پذیری مبادلات اقتصادی چه در زمینه حمل و نقل زمینی و چه حمل و نقل ریلی و چه در موضوع انتقال انرژی بحدی است که هیچ تعارض منافعی نه با آذربایجان و نه با روسیه و نه با ترکیه ندارد و می‌تواند باعث ثبات و امنیت بیشتر در منطقه شود.

 به نظر شما آیا این پروژه در آینده نزدیک اجرایی خواهد شد؟

در پروژه‌های اقتصادی مهمترین بحث، منافع است. یعنی اول باید ببینیم که این پروژه سودآور تعریف شده یا نه و می‌تواند به حل مشکلات کمک بکند یا نه. این نکته مهم است، بقیه موارد به نظر من، اقدامات سیاسی و حمایت‌هایی است که ممکن است کشور‌های مختلف داشته باشند.

بنابراین، به نظر من، در داخل ایران مشکلی بروز نخواهد کرد؛ و هر چه سریعتر باید قاعدتا تصویب بشود، منتها خب، بالاخره بروکراسی و انواع و اقسام مشکلاتی که در داخل کشور سراغ داریم، شاید مقداری این حرکت را کند بکند. به نظر من، به نفع ایران خواهد بود که این پروژه هر چه سریعتر شروع بشود.

پیشتر رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی ایران گفته بود که تلاش‌ها برای حل مشکل مسیر نوردوز به ارمنستان و کریدور قفقاز آغاز شده است و با حل این مشکل نقشهٔ ترانزیتی آن منطقه نیز تغییر خواهد کرد. وزیر راه و شهرسازی ایران در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «با مأموریت ویژه‌ای که به معاونین وزارتخانه داده شد مشکل مسیر نوردوز به ارمنستان و کریدور قفقاز رفع و به زودی نیز نقشهٔ ترانزیتی آن منطقه کاملا تغییر خواهد کرد. کسانی که در این خصوص شیطنت کردند بدانند هیچ راهی برای ما بسته نمی‌ماند، اما پل‌های شکستهٔ پشت سر آن‌ها به سادگی ترمیم نخواهد شد».

اقدام اخیر جمهوری آذربایجان برای اخذ عوارض گمرگی برای کامیون‌هایی که از خاکش عبور می‌کنند، یکی از عوامل تنش بین باکو و تهران شده است. این اقدام باعث شده که کامیون‌های ایران در پایانه نوردوز پس از ورود به خاک ارمنستان ۱۲۰ دلار می‌پردازند.
هم اکنون بخش اعظمی از صادرات ایران به ارمنستان از طریق جاده گوروش‌-قاپان انجام می‌شود که هفت کیلومتر آن از مناطق آزاد شده آذربایجان در قره‌باغ کوهستانی عبور می‌کند و عوارض جدید، هزینه حمل و نقل کالا به ارمنستان را افزایش می‌دهد.

اسپوتنیک