در کوتاه مدت جز پرداخت یارانه نقدی راهکار فوری نداریم

اقتصاد ۲۴- در نشستی که در عصر پنجشنبه نهم دی ماه 1400 در دانشگاه قم با حضور وزیر اقتصاد،‌برگزار شد، اقتصاددانان اسلامی به بیان نکات و نظرات خود با محورهای استفاده از اقتصاد مقاومتی برای بازنگری و تغییرات مبنایی در قوانین و مقررات، مقابله با شوک درمانی و سیاست‌های تعدیلی و نئوکلاسیکی همچون حذف ارز ترجیحی و یارانه‌های انرژی، لزوم تاسیس اندیشکده اقتصاد اسلامی در شهر مقدس قم، ابراز آمادگی مراکز و اندیشکده‌های اقتصاد اسلامی برای حضور ایجابی و رویکرد حل مسئله برای دولت، تاسیس شورای عالی عدالت بنیان و مردم محور، توجه به انتصابات وزارت اقتصاد و مسئله نفوذ جریان اقتصادی شیکاگو، لزوم تشکیل اتاق جنگ اقتصادی و مبارزه با شوک‌های ارزی و تورم‌های سه گانه حاصل از آن، وارد کردن ابعاد اقتصاد شناختی بر محاسبات اقتصادی و تاکید بر عدم حذف ارز 4200 تومانی و همینطور حذف بانکداری خصوصی پرداختند.

در این جلسه نخست حجت‌الاسلام محقق نیا ضمن ابراز خرسندی اظهار داشت که این نخستین وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی است که در جمع اقتصاددانان اسلامی حضور پیدا می‌کند. انجمن اقتصاد حوزه 5 مرکز اقتصادی حوزوی بالغ بر 200 دانش اموخته اقتصاد اسلامی داشته و 35 نفر هیات علمی اقتصاد اسلامی در این مراکز است. اخیرا نیز مراکز فقهی اقتصادی مثل مراکز آیت الله اراکی و آیت الله صدر فعال شده اند.

نگاه اقتصاد متعارف و بازارگرایی خطر بزرگ برای اقتصاد ایران

در ادامه جلسه حجت‌الاسلام میرمعزی در خصوص دغدغه کلی اندیشمندان حوزوی راجع به جهت گیری اقتصادی دولت ابراز نگرانی کرد و گفت: در بیانیه گام دوم رهبری افق 40ساله ی دوم انقلاب تمدن سازی است. این دولت انقلابی و شما هم انقلابی و در همین راستا شناخته می شوید.

وی در ادامه در ارتباط با اقتصاد در گام دوم پس از ذکر اشکالات تصریح کرد: در بخش اقتصاد، راهکار مشکلات را سیاستهای اقتصاد مقاومتی است و همه تلاش ها باید در تقویت این رویکرد باشد. همچنین نگاه راهبردی در این امر بحث جنگ تمام عیار اقتصادی با استکبار هست و اقتصاد مقاومتی در شرایط تحریم تهدید را به فرصت تبدیل می کند. هدف اقتصاد مقاومتی رشد عادلانه تولید با نگاه درونزا و برون نگر هست. فعلا برداشت ما این است که در مسیر اقتصاد مقاومتی حرکت نکرده یا ضعیف حرکت میکند.

رئیس مرکز پژوهش‌های حوزه در پایان صحبت‌های خود نیز بر تنظیم قوانین و مقررات بر اساس نظریه اقتصاد مقاومتی تاکید کرد و گفت: نگاه ما ان است که لازم است قوانین دولت و مجلس بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تنظیم شود. طرح تحول اقتصاد با یک نگاه اقتصاد متعارف و نظام بازار و اندیشه ان نوشته میشود که ما ان را خطر بزرگ میدانیم و اگر این اشتباه استراتژیک را انجام دهیم و به سراغ نقشه و طرح های اقتصاد بازار ازاد برویم نگران کننده است. ما هم با تمام توان درخدمت شما هستیم.

سیاست‌های تضعیف پول ملی، شوک های ارزی و افزایش سطح قیمتها به جامعه از اساس باطل است

حجت الاسلام و المسلمین رجایی، سومین اقتصاددان اسلامی حاضر در جلسه بود که به بیان نظراتش پرداخت. وی خاطر نشان کرد: دکتر میرمعزی حرف همه ی حاضرین در جمع را زد و آن عبارت است از اینکه ما حقیقتا نگران هستیم! ما 8 سال سیاست سازش با استکبار را تحمل کردیم تا اثبات کنیم مسیر صندوق بین المللی پول مسیر فقر 3 میلیون نفر به 10 میلیون نفر است.

وی همچنین با ابراز تعجب از برخی حواشی در خصوص حذف ارز 4200 تومانی اظهار داشت: ما منتظر بودیم دکتر خاندوزی و دکتر عبدالملکی و دکتر فاطمی امین چون جوان و بانشاط و با انگیزه هستند، از اساتید فکری قوی همچون دکتر درخشان و دکتر شرافت استفاده می‌کنند و ایده های آنها را اجرا می‌کنند.

بیشتربخوانید:آخرین جزئیات از افزایش یارانه نقدی/ سردرگمی دولتمردان برای حذف ارز ترجیحی ادامه دارد؟

این استاد حوزه و دانشگاه با انتقاد شدید از سیاست‌های تعدیلی گفت: این مدل بودجه ریزی که ما داریم کارساز نیست و برنامه از پیش تعیین شده در ... است. سیاست‌های تضعیف پول ملی، شوک های ارزی و افزایش سطح قیمتها به جامعه از اساس باطل است.

در ادامه حجت الاسلام یوسفی، رییس مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه علمیه، ابراز داشت: ما حوزویان به این نتیجه رسیدیم که تنها الگوی اقتصاد اسلامی که فقه و اخلاق و .‌.. را دارد و نجات بخش نظام است سیاست های اقتصاد مقاومتی است. به همین دلیل مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی را تاسیس با هدف جلوگیری از تحریف اقتصاد مقاومتی کردیم و رشته فقه اقتصادی را در حوزه ایجاد کردیم. سه بار لایحه تعاون به مجلس شورای اسلامی رفت و به حلقه تعاونی مرکز راهبری برگشت و هر 3 بار ما آن را رد کردیم.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این نکته که در دولت قبل حرکات ما سلبی بود، اما در دولت جدید به دستور مدیر حوزه وارد حرکت ایجابی شدیم، بیان داشت: حلقه های علمی ما به کمک اساتید اقدام کردند طرح بانکداری بوده که 4 بار طرح مجلس را نقد و بررسی کردند. دفعه چهارم با روشی غیرمتعارف در مجلس تصویب شد. به حول قوه الهی امروز در خصوص بانکداری کار ایجابی را آغاز کردیم و به بازنویسی طرح بانک مرکزی بر اساس الگوی اقتصاد مقاومتی اقدام کردیم. لذا درخواست ما این است که از رییس جمهور بخواهید هماهنگ کنند، مجلس طرح خود را پس گرفته و طرح بازنگری بانک مرکزی را کامل و خدمت شما تحویل دهیم. هم اکنون اساتید حوزه و دانشگاه را ساماندهی کردیم و ما حاضریم ماهی 1 مساله اقتصادی را بررسی و تحویل دهیم.

محمد رجایی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی دیگر اقتصاددان اسلامی حاضر در جلسه بود که با اشاره به مساله مهم عدالت گفت : کارهایی شده و ضریب جینی کاهش یافته اما انتظار ما به عنوان مدافعین اقتصاد اسلامی برآورده نکرده است! در این خصوص باید بیایم اطلاعات عمومی را بگیریم و از موازی کاری نهادهایی مثل کمیته امداد و بهزیستی و .. جلوگیری کنیم. لذا باید مرکزی متمرکز مسئولیت فقرزدایی از جامعه را بر عهده گیرد که می تواند اسامی تحت عنوان تامین اجتماعی عمومی یا کمیته امداد عمومی با این ماموریت ایجاد شود.

توکلی: دو خطر شوک درمانی دلاری با حذف 4200 و شوک درمانی ریالی با حذف یارانه پنهان بسیار خطرناک است

محمد جواد توکلی سخنران بعدی این نشست بود. استاد موسسه امام خمینی (ره) در خصوص استفاده از سیاست‌های شوک درمانی در دولت هشدار داد و گفت: انتظار ما از وزیر این است که پرچم اقتصاد اسلامی را باید از ساختمان همایون اویزان کند. باید ابتدا جلوی نسخه نادرست را گرفته و سپس طرح جدید بدهد. دو خطر شوک درمانی دلاری با حذف 4200 و شوک درمانی ریالی با حذف یارانه پنهان بسیار خطرناک است! شوک درمانی دلاری در حقیقت برای جبران کسری بودجه است که ما سه موتور شامل تورم اول، فشارهزینه و تورم دوم فشار تقاضا که با خلق 3 تا 5 همت پول روشن بوده است و تورم سوم وارداتی مثل قیمت جهانی روشن است را در پیش داریم! حال چوب تورم و پیاز کسری بودجه بعدش هست و چوب دیگری که میخوریم مثل نفیو در اتاق جنگ اقتصادی منتظرند ما شوک ارزی بدهیم و آنها با شوک تحریم بر مردم فشار بیاورند. حال سوال این است که چرا خودمان را در این مارپیچ تورمی میندازیم؟ چون قرائت شوک درمانی را به جای مالیات انتخاب میکنیم.

در ادامه دهقانی با تاکید بر اجرای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و منویات رهبر معظم انقلاب بیان داشت: واقعا برخی توصیه های کارشناسان بویژه در صدا و سیما توصیه های کاپیتالیسم لیبرال هست که پوست موز زیر پای شماست. به عنوان نمونه دائما مجریان غیراقتصادی و کارشناسان مدام بر حذف 4200 می دمند. ضعف در اجرا نباید سبب حذف شود. در حالی که ناخواسته اذعان میکنند که مشکل از نرخ نیست بلکه ناشی از عدم اجرای صحیح بوده است و این ارز در دولت قبل به صورت فله‌ای داده شد. حال تورم منتهی به شهریور 59 درصد بوده و مردم دیگر تحمل شوک جدید ندارند.

زریباف: اقتصاد عدالت بنیان و مردم بنیان را دست بگیرید و فریب مارهای خوش خط را نخورید

زریباف، دیگر اقتصاددان اسلامی در این جلسه بود که به نکاتی در خصوص اقتصاد ایران و اقتصاد سیاسی پرداخت و ابراز داشت: در ملاقات هایی که با هم داشتیم همیشه بحران نظام جمهوری اسلامی در ساختار سیاستگذاری و اجرا مطرح بوده است و مجلس مکانی برای تغییرها نیست. امروز قدرت در اختیار شماست و در معرض خدا و در معرض مردم هستید.

رئیس مرکز مبانی و مدل‌های اقتصاد مقاومتی با اشاره به لزوم توجه به عدالت تصریح کرد: شما در استان برنامه 7 توسعه هستید و در یک نقطع حساس کنونی قرار دارید. پیشنهاد بنده این است که شورای عالی اقتصاد عدالت بنیان و مردم بنیان را دست بگیرید و فریب مارهای خوش خط را نخورید.

معاونت اقتصاد اسلامی در وزارت اقتصاد تشکیل شود

حجت‌الاسلام صفا دیگر سخنران این نشست بود که با مطرح کردن دو سوال و دو مطالبه گفت: سوال اولم این است که ما امروز در جواب مردم باید چه بگوییم؟! سوال دوم: چرا شما و دکتر رئیسی که داعیه اقتصاد مقاومتی داشتید دیر امدید ؟ البته دیر امدید و خوش امدید. مطلب اول این است که بحث اقتصاد اسلامی و ظرفیت آن فقط دانشگاه امام صادق علیه‌السلام نیست، بلکه کتب اساتید حوزه هم در همانجا تدریس می‌شود. چرا دولت ها تنها به یک بخش جزیی از اقتصاد اسلامی در دانشگاه اکتفا کردند؟ نکته دوم استعدادهای جوانی است که در این جلسه و بیرون جلسه داریم که ظرفیت انها دارد تلف میشود. نهایتا در دانشگاه حق التدریس و در جلسات زینت المجلس هستند و از انها استفاده مناسب نمی گردد. بر این اساس پیشنهاد می‌شود که معاونت اقتصاد اسلامی در وزارت اقتصاد تشکیل شود.

در ادامه نشست باقری با تاکید بر شناخت هر چه بهتر جامعه و مردم گفت: برنامه و ایده‌های خوبی در جلسات بیان می‌شود، ولی زمانی که زمینه و جامعه‌ای که در آن هستیم را خوب نمی‌شناسیم نتیجه گرفته نمی‌شود. لذا اگر ندانید که بستر چیست و چه واکنشی در پی آن است، آن برنامه عقیم خواهد ماند. در جامعه امروز نخستین مسئله منافع شخصی است. مسئله دوم این است که بسترهای حقوقی برای فعالان اقتصادی کارامد نیست. سومین مورد نیز این است که انحصارات در شرایط مختلف شکل می‌گیرد و باید جلوی ان گرفته شود. نکته مهم دیگر این است که تلاش برای ناکارامدسازی دولت قطعی است.

حجت‌الاسلام قنبرزاده، سخنران بعدی این جلسه بود و ضمن بیان این واقعیت که راه سعادت اساسا مسیر اسلامی است و طرح انتظارات از دولت دکتر رئیسی و دکتر خاندوزی، گفت: حقیقتا اسلام در اقتصاد کشور و در دولت چه جایگاهی دارد؟ اگر خلا را حس میکنیم باید عمل کرد و ایده‌های پژوهشگران اسلامی را دید و بحث کرد و به کار بست. بنابراین اگر دنبال گرفتن نتیجه مثبت در این 4ساله هستیم باید رابطه بین فقه و تخصص را جدی بگیریم. حتی ما حاضریم اندیشکده‌های اقتصاد اسلامی را در اختیار مقاصد شما قرار دهیم.

حجت‌الاسلام شفیع نژاد نیز با اعلام موافقت با پیشنهاد دکتر توکلی بابت راه حل ها در کسری بودجه ناظر به مالیات، اظهار داشت که اگر میخواهیم از ظرفیت غربی استفاده کنید حداقل از نهادگراها استفاده کنید. در این خصوص یکی از پیشنهادات گرفتن مالیاتهای 90 درصدی از سرمایه داران هست. این استاد حوزه و داشگاه در پایان پیشنهاد تاسیس اندیشکده اقتصاد اسلامی در قم را داد و ابراز داشت: اگر به دنبال یک فعالیت عمیق و ماندگار هستید، اندیشکده اقتصاد اسلامی با زیرگروه‌های مختلف بانک و بورس و ... را در شهر مقدس قم راه اندازی کنید و از ظرفیت اقتصاد اسلامی استفاده کنید.

ماجرای نفوذ جریان اقتصاد شیکاگو!

حجت‌الاسلام سید رضی نیز با تاکید بر اینکه امروز اقتصاد ایران در شرایط رکود و تورم و جنگ اقتصادی است، اظهار داشت: با نظر محققانه در می یابیم اقتصاد ایران در پیچیده ترین و سخت ترین جنگ اقتصادی تاریخ قرار دارد. حال سوال اینجاست که اتاق جنگ وزارت اقتصاد کجاست؟ اگر اتاق جنگ داشته باشیم رویکرد ها متفاوت می شود. نکته دوم در شرایط اقتصاد ایران مهم ترین بحث جنگ شناختی اقتصادی هست. تورمی که در ایران داریم یک تورم شناختی اقتصادی بوده و پولی نیست. زیرا که بخش اعظم این تورم مربوط به دلار و شناخت جامعه است.

این اقتصاددان اسلامی با توجه به این شرایط چند پیشنهاد ارائه می‌کند: 1.اگر بپذیریم مهم ترین ابزار جنگ اقتصادی قیمت است باید مطالبه کرد که با جریان خون‌اشام بانکداری خصوصی مقابله کنید.

2. بحث بعدی تشکیل جهاد اقتصادی است. 3. بحث سوم نفوذ جریان اقتصادی شیکاگو است... 4. نکته بعدی تربیت کارشناس تراز اقتصاد انقلاب اسلامی است.

در پایان این جلسه خاندوزی ضمن ابراز خشنودی از این جلسه اظهار داشت: بنده خودم را درس آموز حوزه اقتصاد اسلامی می‌دانم‌. از این رو از شما درخواست کمک برای ترمیم و کاهش ضعف‌های اقتصادی کشور دارم. توجه دارید که سیاستهای اقتصادی دولت های مختلف ناشی از تیم اقتصادی دولتهاست. از نفر اول رییسی جمهور تا وزاری اقتصادی و روسای سازمان در یک تضارب و تعاملی سیاست ها را تعیین می کنند. گرچه هرکدام از ما باید پذیرنده مسئولیت باشیم و شانه خالی نکنیم اما بسیاری از سیاست ها در فضای گفتگوی مجموع تیم اقتصادی دولت شکل میگیرد. در همین قید سیاستی بنظر میرسد عملکرد 4ماهه دولت به جهت اقتصادی عملکردی است که ثمرات خودش را از این پس نشان می دهد.

وی خاطرنشان کرد: موارد بسیار متعددی که در پشت تراکم عدم اتخاذ سیاست در سال های گذشته که اقتصاد ایران را در حالت انتظار قرار داده است که بخش زیادی از انرژی دولت را در این 4 ماهه گرفت که چه تدابیری انجام شود. در حوزه کنترل تورم دولت در 3ماه اخیر توانست حرکت نقطه‌ای قیمت‌ها در درجه ای ثبات و کاهش شکل گیرد و دولت مجبور بود ریل غلط 6 ماهه اول دولت قبل را اصلاح کند که باعث شده بود با کسری شدید مواجه شویم.

 جز پرداخت یارانه نقدی راهکار فوری نداریم

وی همچنین در خصوص بودجه 1401 گفت: بودجه 1401 بودجه‌ای است که نابرابری را کاهش می‌دهد. معضلات چندین ساله را اگر دست اندرکاران خواهان اقدام هستند، باید جامعه را برای تاب‌ّآوری ثمر نشستن سیاست های اصلاحی اماده کنند و این زمان می‌طلبد. لذا جز پرداخت یارانه نقدی راهکار فوری نداریم! اما راهکارهای بلندمدت‌تر انشالله در یکسال آینده ثمر می دهد. از امسال شفافیت بانکی و شرکت های دولتی را شروع می‌کنیم ولی از سال بعد اصلاحات امسال ثمر خواهد داد.

مردم شکایت های جدی از وضعیت دارند اما باید اطلاع رسانی شود چه اتفاقاتی در گذشته افتاده است و چه نابسامانی‌هایی وجود داشته است. ما اخیرا چند مصوبه در بودجه 1401 برای تغییر ریل بودجه وارد کردیم. لذا از بزرگواران میخواهم در اصلاح سیاست های اقتصادی کشور از موضع مسئولانه و راهگشا احساس حضور کنند. اما دولت انجا که باید تصمیم بگیرد، میزان تولیدات جامعه دانشگاهی و حوزوی که به کار سیاستگذار بیاید و نزدیک به آن ریل‌ها مسیرهای پیشنهادی جایگزین وجود داشته باشد بسیار دست حوزه و دانشگاه خالی است.

 سیاست اقتصادی دولت سیزدهم در خصوص ارز 4200 واگذاری آن به نظام بازار نیست

برنامه جایگزین برای چند ماه آینده راهگشا نیست و قیدهای زمانی ضرب الاجلی داریم. باید 10 مورد پیشنهاد متفاوت بر میز دولت قرار گیرد که مسیر غلط نرود. لذا ما در وزارت اقتصاد اماده ایم به تمام مجموعه هایی که دست اندرکار تولید محتوای سیاستی هستند کمک کنیم که خط تولید پژوهش‌ها و تحقیقات اقتصاد اسلامی تا انتهای زنجیره کامل شود و به عینیت‌های فاسد و ناکارامد و اصلاح آنها برسد. حال اگر کامل نشدن این خط اتفاق نیافتد، در مجموع کمک خواهیم کرد که از ظرفیت عظیم پژوهشی حوزوی خروجی‌های کارامد بسازیم.

قطعا سیاست اقتصادی دولت سیزدهم در خصوص ارز 4200 واگذاری آن به نظام بازار نیست. نه تنها در شرایط جنگ اقتصادی عاقلانه نیست بلکه غیر از آن هم در ایران همین سیاست مهم هست. اما سیاست های ارزی برای وارد کردن برخی نهاده ها و محصولات کمک ویژه ای در نظر میگیریم که اگر همان را برای تولید داخل لحاظ میکردیم به هدف اقتصاد مقاومتی نزدیک تر است. اما از رویکرد حمایتی و نامناسب بودن زمان اجرا پذیرای نقدها هستیم و در حال حاضر و شرایط مردم نیاز به گفتگو دارد. همچنین در معاونت سیاستگذاری اقتصادی و پژوهشکده و جایی که نیاز است خود وزیر در پیوند وزارت با اقتصاد اسلامی ورود کند آمادگی وجود دارد.