سهم دستمزد کارگران در قیمت تمام شده تولید چقدر است؟

اقتصاد24 - در چند سال گذشته و در سایه مشکلات فراوان اقتصادی و نبود نقدینگی در واحدهای تولیدی و همچنین تحریم های جهانی علیه ایران، وضعیت کارگران و کارفرمایان هر سال نسبت به پارسال سخت تر و سخت تر شده است.

همزمان با روز جهانی کارگر با اصغر آهنی ها، نماینده جامعه کارفرمایی در شورایعالی کار و کسی که کارفرمای ۱۸۰ کارگر است، گفتگو کردیم و مهمترین مسایل بازار کار را از دیدگاهی دیگر، دیدگاه یک کارفرما، بررسی کردیم.

* یکی از مواردی که در دنیای مجازی اخبار آن دست به دست می شود، خبر تعدیل نیروی کاری از سوی واحدهای تولیدی است؛ لطفا در این مورد توضیح دهید.

باید گفت هیچ کارفرمایی علاقمند نیست نیروی انسانی واحد تولیدی خود که چند سال است کار کرده و تجربه اندوخته را از دست بدهد و یا تعدیل کند. اما متاسفانه گاهی اوقات شرایط به گونه ای پیش می رود که امکان ادامه فعالیت از واحدهای تولیدی سلب می شود در نتیجه این واحدهای مجبور به تعدیل نیروهای خود می شوند.

اگر اگر فضای تولید و کسب و کار رونق داشته باشد حتم بدانید واحدهای تمایلی به از دست دادن نیروهای کاری خود ندارند.

بر اثر مشکلات اقتصادی و همچنین تحریم های ناجوانمردانه علیه کشورمان، سال پیش بسیاری از واحدهای خرد، کوچک و متوسط دچار مشکل شدند و شرایط به گونه‌ای پیش رفت که قدرت ادامه کار این واحدها از بین رفت.

سال گذشته در جلسات مختلف با مسوولان پیش بینی کردیم که چنین واحدهایی با مشکلات مواجه خواهند شد و در صورت نبود برنامه ریزی مناسب قدرت ادامه حیات خود را از دست خواهند داد. در آن جلسات نیز به عنوان نماینده جامعه کارفرمایان مخالفت خود را با تعطیلی واحدهای خرد، کوچک و متوسط اعلام کردیم اما نبود برنامه ریزی ها با وجود پیش بینی این شرایط سبب شد تا اکنون شاهد شرایط نامناسب این واحدها باشیم.

*مهمترین مشکل این واحدها چه بود؟

افزایش ۴۵درصدی میزان دستمزد در دو سال گذشته که چاره ای جز این کار نبود؛ عدم تقاضا برای کالاهای تولید و عرضه شده سبب کاهش قدرت واحدهای تولیدی شد و در نهایت برخی از واحدهای تولیدی با مشکل تامین مواد اولیه مواجه هستند. تولیدکنندگان در زمینه صادرات نیز با مشکلاتی روبرو هستند که سبب شده با وجود افزایش میزان تولید برخی کالاها برای صادرات به بازارهای خارجی با مشکل مواجه شوند. مجموعه این عوامل دست به دست هم داده اند تا واحدهای تولیدی در ادامه حیات با مشکل مواجه شوند. با توجه به شرایط اقتصادی و تورم ناخواسته‌ای که تحمیل شده، اوضاع را به سمتی پیش برده که وضعیت این واحدها مطلوب نباشد.

*چند درصد واحدهای تولیدی با این مشکل مواجه شده و مجبور به تعطیلی شده اند؟‌

اگر سری به شهرک های صنعتی زده شود می توان به راحتی میزان اشتغال واحدهای کوچک و متوسط را مشاهده کرد. البته آمار درست در زمینه میزان اشتغال واحدهای تولیدی در کشور را وزارت صنعت و مرکز آمار باید ارایه دهند.

باید اضافه کنم که تعطیلی معمولا در کمین واحدهای خرد، کوچ و متوسط است در حالی که ۹۰درصد اشتغال کشور توسط این واحدها ایجاد شده در عین حال ۱۰درصد واحدهای تولیدی و کارخانه و … بزرگ مانند پالایشگاه ها، پتروشیمی ها و … ۱۰درصد اشتغال کشور را در اختیار دارند و هیچ خطری اشتغال آنها را تهدید نمی کند.

*راهکار چیست؟

با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی درست می توانیم مانع ادامه این روند شده و تهدیدها را تبدیل به فرصت کنیم.

*چند درصد اشتغال کشور در اختیار این واحدهاست؟

بیش از ۹۰درصد اشتغال کشور در اختیار واحدهای خرد، کوچک و متوسط است و کارخانه ها و واحدهای تولیدی بزرگ ۱۰درصد اشتغال کشور را در اختیار دارند.

شرایط نامناسب اقتصادی سبب شده تا بسیاری از این واحدها با مشکلاتی دست و پنجه نرم کنند. در سال های اخیر فشار فراوانی به واحدهای تولیدی وارد و سبب شده تا قدرت اولیه تولیدی خود را از دست دهند بنابراین باید توجه داشت که اشتغال، افزایش هزینه های تولید، کاهش قدرت تولیدکنندگان و … ماننده یک زنجیره باید نگریسته شوند اگر هربخش این زنجیره دچار مشکل شود باقی موارد نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.

*به افزایش دستمزد به عنوان یک معضل اشاره کردید، این در حالی است که سهم دستمزد در قیمت تمام شده کالا در ایران اندک است و اتفاقا دستمزد دریافتی کارگران نیز نمی تواند هزینه های آنها را پوشش دهد. سهم دستمزد در قیمت تمام شده تولید چقدر است؟

باید توضیح داد که غیر از واحدهای بزرگ مانند پتروشیمی‌ها، نفت و گاز و مواد معدنی که ثروت خدادادی محسوب می‌شود بنابراین سهم دستمزد را باید در واحدهای خرد و کوچک و متوسط بررسی کرد که به اعتقاد بنده بین ۲۰تا ۵۰درصد است که این رقم بسیار مهم و اثرگذاری در روند تولید محسوب می‌شود.

با این حال در برخی گزارش های کارشناسی تاکید شده است که سهم هزینه های سربار در پروسه تولید بالاتر از دستمزد کارگران است، این موضوع صحت دارد؟

البته باید هزینه های سربار تولید را بر این میزان اضافه کرد که می توان به عدد ۶۰ تا ۶۵ درصد (تجمیع هزینه دستمزد و هزینه های سربار تولید ) نیز رسید.

*همین نسبت نشان می دهد دستمزد در ایران به نسبت سایر کشورها پایین محسوب می شود؟‌

وقتی می گوییم دستمزد در ایران پایین است همه عوامل را باید در نظر گرفت اما باید در کنار آن توجه کرد قیمت تمام شده کالا در کشور بالاتر از قیمت تمام شده سایر کشورها مانند چین، هندوستان، ترکیه و … است.عوامل مختلف می تواند بر هزینه های سربار موثر باشد که می توان به مواردی مانند هزینه و میزان بهره وری نیروی انسانی، ماشین آلات مورد نیاز واحدهای تولیدی و نوسازی و … توجه کرد که در نهایت این موارد می تواند بر میزان هزینه‌های سربار بیافزاید.

در کنار این موارد نباید از فشار و هزینه هایی که از سوی برخی سازمان ها مانند سازمان امور مالیاتی بر تولیدکننده و کارفرما تحمیل می شود، غافل شد.

با چنین رویه ای نمی توان انتظار داشت منویات مقام معظم رهبری در مورد رونق تولید محقق شود. باید به تولید کمک شود زیرا اشتغال کشور و بهره وری و همچنین در اختیار گرفتن بازار کشورهای دیگر در گرو رونق تولید است. این موارد همانند یک زنجیره هستند و بی توجهی به یکی از آنها موجب بروز مشکل برای سایر بخش ها می شود.

*از نظر شما مهمترین دلیل افزایش هزینه های تولید چه مواردی را تشکیل می دهد؟

افزایش قیمت مواد اولیه، افزایش دستمزد کارگران، هزینه های جاری اقتصاد و … می شود.

*چه کار باید کرد؟

بحران اقتصادی سبب ایجاد مشکلاتی بر سرراه اشتغال و رونق تولید شده است. در کنار آن باید به اصطلاح قوانین نیز اقدام کرد که باید این کار به صورت جهادی انجام شود و اصلاحات قانونی را نباید به تاخیر انداخت بلکه باید به صورت آنی و بسیار سریع انجام داد. همان گونه مقام معظم رهبری فرمودند بخش مردمی باید اقتصاد را اداره کند زمانی که ۷۵درصد اقتصاد در اختیار دولت است، میزان تاب آوری و قدرت ادامه حیات واحدهای تولیدی کاهش می یابد.

*شما اشاره کردید به میزان افزایش دستمزد به نظرتان دستمزد اضافه شده به حقوق سال ۹۸ کارگران، چند درصد هزینه های زندگی کارگران را تشکیل می‌دهد؟ گفته می شود وضعیت حداقل حقوق کارگران در سایر کشورها می تواند پاسخگوی نیازهای خانوار باشد اما در ایران اینگونه نیست.

در پوشش هزینه های زندگی در دنیا چند بحث وجود دارد و باید در نظر گرفت که در هر خانواده چند نفر شاغل وجود دارد برای نمونه گاهی اوقات در یک خانواده ۳نفره مشاهده می شود که ۲نفر شاغل هستند بنابراین حداقل دستمزد می توان پوشش دهنده هزینه های زندگی باشد.

در مورد ایران باید قبول کنیم که تحریم ها، تورم افسارگسیخته و عدم کنترل قیمت اقلام خوراکی سبب شده تا هزینه های زندگی کارگران افزایش یابد.

سال گذشته بسیاری از اقلام خوراکی با ارز ۴۲۰۰تومانی به کشور وارد شد اما با ارز آزاد به دست مردم رسید بنابراین باید گفت کارگر و کارفرما در این پروسه هیچ نقشی نداشته و ندارند بلکه هزینه های مضاعفی به هر دو قشر تحمیل شده است. اواخر سال گذشته پیشنهاد دادیم که برای ترمیم هزینه های تحمیلی به کارگرا به این قشر بن کارت داده شود زیرا مواد غذایی و اقلام خوراکی عمده هزینه های سبد خانوار کارگری را تشکیل می دهد.

*یکی از موارد مهمی که هم از سوی کارگران سبب گلایه هایی شده و هم مسوولان دولتی و فعالان کارگری به آن اشاره کرده اند، بحث بیمه نداشتن یک سوم از کارگران و یا به گفته یکی از دوستان فعالیت ۳/۵میلیون کارگر زیرزمینی و بدون بیمه در کشور است. لطفا در این مورد توضیح دهید.

واقیت قضیه این است که نه ابزار کنترلی در اختیار ماست و نه آمار واقعی در این زمینه وجود دارد. البته نباید فراموش کرد که بسیاری از دوستان به صورت نظری صحبت می کنند که شاید فقط مورد خوشایند رسانه ها و مطبوعات باشد. متاسفانه برخی قوانین غلط و غیرحرفه ای در این زمینه وجود دارد که باید آنها را اصطلاح کرد و اگر قرار باشد این کار صورت نگیرد نمی توان به اصل این جریان بپردازیم.

باید با ایجاد سیستم های مناسب حداقل شرایط را برای بهبود وضعیت کارگران فراهم ساخت و در این راه هر بخش باید به وظایف قانونی خود عمل کند. شما به موضوع بیمه نبودن بخشی از کارگران اشاره می کنید اما اصل داستان عدم رضایت کارگران بیمه شده از خدمات ردیافتی است . چرا مانوری روی این مساله صورت نمی‌گیرد،کارفرمایان سهم و رقم خوبی بابت درمان کارگران پرداخت می کنند اما کارگران از خدمات درمانی و سلامت دریافتی رضایت ندارند.

یکی از اقداماتی که در سال های اخیر و به صورت بی ثمر انجام شد، طرح بیمه سلامت بود که خسارات فراوانی برای کشور به ارمغان آورد و مسوولان اجرایی آن اکنون باید پاسخگو باشند زیرا این کار را به اصطلاح از انتها اجرایی کردند که سبب بروز نابرابری شد و به عنوان نماینده کارفرمایان بارها نظرات خود را به صورت شفاف مطرح کردم .

*یکی دیگر از موارد مهمی که بارها به آن اشاره شده، وجود قراردادهای سفید امضا است، چند درصد از قراردادهای کاری به صورت سفید امضا می شود؟‌

۹۰درصد از کارگران قراردادی هستند بنابراین باید گفت قرارداد سفید امضا بی معنی است و اگر کسی از این موضوع تخطی کند در اصل تخلف کرده و قانون برای این موارد پیش بینی هایی کرده و جرایم و … در نظر گرفته است.

اگر چنین مواردی اتفاق بیافتد،‌کارگران می توانند شکایت خود را در شوراهای حل اختلاف ثبت کنند و درخواست ارجاع به دادگستری برای اثبات حق و بررسی موضوع دهند. بنده چند سالی است که در جلسات شورای حل اختلاف در پرونده های شکایت کارگری و کارفرمایی شرکت می کنم اما تاکنون شاهد حتی یک رأی از سوی دادگستری در مورد قراردادهای سفید امضا نبوده‌ام.

صحبت‌ها زیاد است اما باید مباحث را با آمار دقیق و مستند بیان کرد بنابراین در مورد قراردادهای سفید امضا باید بررسی های دقیق صورت گیرد و مراجع معتبر آمار منتشر کنند.

*مهمترین مشکلات فضای کسب و کار چیست؟

مهمترین مشکلات جامعه کارگری و کارفرمایی را می توان فضای نامناسب کسب و کار و عدم امنیت کار دانست. ادامه حیات کارفرما که سرمایه گذاری فراوانی برای کسب و کار خود کرده اند به ادامه اشتغال و رونق تولید وابسته است و برای حل این موضوع باید توجه ویژه ای به رهنمودهای مقام معظم رهبری کرد. همچنین در قانون گذاری حوزه کار با مشکلات فراوانی مواجه هستیم که اگر قانون اصلاح نشود نمی توان به وضعیت مطلوب رسید .

قوانین باید متناسب با شرایط تحریم و بر پایه ادامه حیات کارگر و کارفرما تغییر کند زیرا اکنون همه ما سوار بر کشتی پر تلاطمی هستیم که کارگر و کارفرما با بحران های زیادی مواجه هستند. عدم مشارکت بخش های تخصصی حوزه کار را می توان یکی دیگر از مشکلات قلمداد کرد. تورم بالا و افزایش هزینه های تولید را نیز باید از سایر مشکلات این حوزه به شمار آورد.

*از نظر شما آیا سال ۹۸ را باید سال سختی در عرصه کسب و کار به شمار آورد؟

متاسفانه عده ای اقدام به بزرگ نمایی مسایل و مشکلات می‌کنند در حالی که اگر همه امکانات بسیج شود به حتم می توانیم تهدیدها را تبدیل به یک فرصت طلایی کنیم.

تجربه نشان داده کارگران و کارفرمایان در بدترین شرایط نیز در کنار هم توانسته اند به نتایج بسیار خوبی دست یابند بنابراین برای رسیدن به نتیجه مطلوب علاوه بر جامعه کارگری به عنوان سربازان اقتصادی کشور از دولت و مجلس نیز دعوت می کنم، ما را در رسیدن به شرایط مناسب تولید و اشتغال و … یاری کنند.

منبع: خبرآنلاین