توصیه رئیس کل بیمه مرکزی به بیمه گزاران حقوقی در قراردادهای گروهی
سازمانهایی که با حداقل قیمت با شرکتهای بیمه قرارداد گروهی میبندند مطمئن باشند که شرکتهای بیمه نمیتوانند هنگام پرداخت هزینهها خدمات خوبی ارائه کنند و این سبب نارضایتی افراد و کارمندان آن شرکتها و سازمانها میشود.
اقتصاد24 - سال 98 اگرچه به زعم خبرگان اقتصادی سالی سخت برای بازار های مالی خواهد بود اما به نظر می رسد برنامه ریزی راهبردی و منسجم می تواند گذر این مسیر را هموارتر کند و بدون شک بیمه مرکزی به عنوان یکی از مهمترین نهادهای رگولاتوری نیز ازین امر مستثنی نیست.
رئیس کل بیمه مرکزی معتقد است، بیمه گذاران می توانند بزرگترین ناظران شرکتهای بیمه باشند و در صورتیکه آگاهی و دانش بیمه ای در سطح جامعه ارتقاء یابد و بیمه گذاران حقیقی و حقوقی بر حقوق بیمه ای خود اشراف یابند در نهایت شرکتهای بیمه به صورت خودجوش مجبور به رعایت قوانین و مقررات می شوند که البته برخی آیین نامه ها و قوانین مانند حاکمیت شرکتی می تواند در "خود کنترلی " شرکتهای بیمه اثرگذار باشد در اینجا نهاد ناظر به جای دخالت در اجرا و ایفاء نقش پدرسالارانه به وظایف سیاستگذاری اش می پردازد.
اگرچه رئیس کل بیمه مرکزی حادثه سیل اخیر را درسی بزرگ برای بیمه گران می داند اما بر این باور است که باید این درسها را الگوی راه قرار داد که بزرگترین آن پایبندی به اصول حرفه ای و جلوگیری از انعقاد قرارداد با نرخ های غیر فنی است.
دکتر سلیمانی راه اندازی برنامه های نرم افزاری مختلف را در عملکرد نهاد ناظر در سال 98 با اهمیت می خواند و از برنامه هایش در این زمینه می گوید.
برای بررسی برنامه های نهادناظر بیمه ای در سال 98 بیمه داری نوین گفتگویی مبسوط با غلامرضا سلیمانی رئیس کل بیمه مرکزی صورت داد که از پی می آید:
* لطفاً به کلیاتی از برنامههای بیمة مرکزی و نهاد ناظر برای سال 98 اشاره کنید.
یکی از بهترین و مهمترین وظایف بیمة مرکزی، توسعة صنعت بیمه در سراسر کشور است که از یک دید از نظارت مهمتر است؛ اگر بتوانیم توسعة بیمهای را در سطح کشور جدی بگیریم و بر اساس آن عمل کنیم طبیعتاً به دنبال آن نظارت هم خواهد آمد.
توسعة بیمه به ارتقاء نقش بیمه در رفاه خانوار و رفاه صنعت و به تولید کشور کمک میکند با توجه به اینکه مقام معظم رهبری نیز امسال را سال رونق تولید نامیدهاند ما نیز برای کمک به تولید وظیفه داریم سطح نفوذ صنعت بیمه را در حمایت از کارخانجات و شرکتهای تولیدی افزایش دهیم. مطمئناً پس از رشد صنعت، رفاه جامعه افزایش خواهد یافت؛ چون اشتغال ایجاد میکند، صادرات کشور افزایش مییابد و در محصولات مورد نیاز کشور خوداتکایی و خودکفایی ایجاد میشود.
* آقای سلیمانی به نظرتان نظارت بر بیمه مهمتر از توسعة آن است؟ اگر بیمه را توسعه دهید؛ ولی نتوانید نظارت کنید چه اتفاقی میافتد؟
نظارت عمدتاً توسط مردم، بیمهگزاران، بیمهگران و ساختاری که میتوان در شرکتهای بیمهای ایجاد کرد انجام خواهد شد؛ به عبارتی کنترلهای داخلیای که در سطح شرکتهای بیمهای ایجاد میشوند عملاً بر کارکرد شرکتهای بیمهای نظارت میکنند؛ از طرفی مهمترین ناظر، بیمهشدهها هستند؛ وقتی فرهنگ بیمهای توسعه یافت و مردم با آن مأنوس شدند خود آنها برای اینکه بتوانند در آینده خسارتشان را به عدالت و انصاف در زمان حادثه دریافت کنند بهترین ناظر هستند؛ بنابراین نظارت همیشه از بیرون صورت نمیگیرد.
مهمترین بحث در بخش نظارت، خودکنترلی است که بیمهگزاران میتوانند اولین و بهترین ناظر بر عملکرد بیمه باشند؛ به همین دلیل در جوامعی که دموکراسی بالایی بر آنها حاکم است مردم خود کنترل میکنند و در مقابل خلاف و تقلب میایستند؛ چون این احساس را دارند که اگر خلاف و فسادی انجام شود به خودشان زیان وارد میشود.
* آقای سلیمانی، برای افزایش آگاهی چه برنامههایی دارید؟
بیان کردم که باید بتوان ارتقاء سطح بیمهای ایجاد کرد؛ مثلاً وقتی نقش بیمه را در بالا بردن سطح رفاه اجتماعی افزایش دهید؛ مردم با بیمه و اثرات و مزایای آن آشنا میشوند و همین امر سبب میشود تا آنها برای حفظ و نگهداری از بیمه تلاش کنند؛ از طرفی استفادة بهتر از امکانات بیمه سبب افزایشِ توسعه و فرهنگ بیمهای خواهد شد.
توسعة فرهنگ بیمهای فقط از طریق رسانهها امکانپذیر نیست؛ بلکه باید در مردم احساس نیاز و ایجاد مزیت نسبت به بیمه ایجاد شود؛ همین امر سبب توسعة اقتصادی و ارتقای سطح بیمهای خواهد شد.
برای ارتقاء نقش بیمه در سال 98 باید افزایش درصد بیمة زندگی در سطح جامعه را به عنوان یک برنامة اساسی و اصلی در نظر بگیریم و آییننامهها و بستههای بیمهای لازم را همراه با تشویقها و مزیتهای خاص ایجاد کنیم؛ مثلاً اصلاح آییننامه، ذخیرة ریاضی برای بیمة زندگی، استفاده از مبالغ خرد در بخش بیمة زندگی برای خانوارها تا آیندة مطمئنتری برای آنها ترسیم شود.
* آیا تعریف بستههای بیمهای وظیفة شرکتهای بیمه است؟ آیا قصد دارید بخشنامههایی در این زمینه به شرکتهای بیمه ارسال کنید یا یک همکاری دو جانبه میان شما و آنها برقرار خواهد شد؟
غیر از روشهای اجرایی که شرکتهای بیمهای برای تشویق بیمه دارند؛ بیمة مرکزی نیز نقش فراوانی در ایجاد مزیتها در بحث بیمة زندگی دارد تا سبب توسعة این بخش شود؛ مثلاً میتوان آییننامهها را اصلاح کرد؛ چون آییننامههای بخش بیمة زندگی، سهل و آسان نیستند؛ بنابراین قصد داریم تشویقهایی برای شرکتهای بیمه در نظر بگیریم. دیگر اینکه جدول مرگ و میر را بازنگری میکنیم و نرخ خطرات فوت را کاهش میدهیم و در رابطه با آموزش بازاریابان و شبکة فروش بیمة زندگی که به نوعی از بیمة مرکزی مجوز دریافت میکنند برنامههایی داریم و سعی میکنیم افرادی را انتخاب کنیم که مهارت بیشتری دارند. این افراد میتوانند وفاداری سازمانی بسیاری برای شرکتهای بیمه ایجاد کنند؛ از طرفی تلاش میکنیم تعداد نمایندگیهای بیمة زندگی را با صدور مجوز جدید افزایش دهیم.
امروز حدود 40 درصد از نمایندگیهایی که از سوی بیمة مرکزی مجوز دریافت کردهاند در بخش بیمة زندگی فعالیت میکنند و این نشاندهندة عزم بیمة مرکزی است تا بتواند در این بخش شبکة فروش گستردهتری ایجاد کند.
* آیا روی این 40 درصد مطالعهای در دستور کار بیمۀ مرکزی یا پژوهشکده قرار دارد تا بدانید کیفیت زندگی و متوسط درآمد آنها در چه سطحی قرار دارد و چه دغدغههایی دارند؟
قصد داریم آنها را آموزش و سطح زندگیشان را ارتقاء دهیم تا درآمد مکفی داشته باشند و فقط به این امر بپردازند و شغل دیگری نداشته باشند و از درآمد خود راضی باشند. از طرفی برای دریافت نمایندههای جدید آزمون مناسبتری برگزار میکنیم تا در ابتدا افراد قویتر و آشنا به مهارتهای بازاریابی به مجموعه جذب شوند. در حال اصلاح آییننامة جذب نمایندگی هستیم و از همه مهمتر توسعة کمی و کیفی نمایندگیهای بخش بیمة زندگی است؛ علاوه بر اینها قصد داریم شرکتهایی را که اختصاصی برای بیمة زندگی تشکیل میشوند تشویق کنیم.
همانطور که میدانید شرکت بیمة باران یا شرکت بیمة خاورمیانه، شرکتهای بیمة اختصاصی زندگی هستند و ما قصد داریم سرمایهگذاران در حوزة شرکتهای بیمهای را تشویق کنیم تا به سمت ایجاد تخصصی شرکتهای بیمة زندگی بروند.
* آیا این امکان وجود دارد که مجوزهای مختلف شرکتهای بیمهای را که جنرال و عمومی فعالیت میکنند لغو کنید و آنها را به سمت تخصصی شدن سوق دهید.
بیمة مرکزی دنبال این نیست که شرکتی را تعطیل یا مجوزهای آن را لغو کند؛ اگر خودشان علاقهمند باشند، میتوانند برای تفکیک فعالیت خود اقدام کنند. برخی از شرکتهای بیمهای جنرال و عمومی به سمت بیمة زندگی و برخی از آنها به سمت بیمة غیر زندگی جهتگیری کردهاند.
* بیمة پاسارگاد در چه مرحلهای قرار دارد؟
60 درصد از پرتفوی شرکت بیمة پاسارگاد در بخش بیمة زندگی قرار دارد از طرفی شبکة فروش بسیار قویای دارد و حدود 20 هزار نفر از نمایندگیهای بخش بیمة زندگی با شرکت بیمة پاسارگاد همکاری میکنند. این شرکت تجربیات بسیار خوبی در بخش نرمافزارها، حمایت از نمایندگیها، ایجاد شبکة فروش دارد مهمتر اینکه این شرکت از پولهای کوچک و مبالغ کم مردم استفاده میکند و آنها را تحت پوشش بیمة زندگی قرار میدهد؛ به تعبیری به طور متوسط حدود 50 هزار تومان در ماه از افراد پول دریافت میکند تا آنها را در پوشش بیمة زندگی قرار دهد و این خود کار با ارزشی محسوب میشود؛ این یک نگاه در صنعت بیمه است؛ به این معنا که بتوان از پولهای خرد در رشد صنعت بیمه و همچنین رفاه خانوارها در سطح جامعه استفاده کرد.
* از مسائلی که مطرح میشود و بسیار مهم است ریسک پولهای دریافتی است؛ اینکه بر منابع دستاندازی نکنند و آن را برای آینده بگذارند از وظایف صنعت بیمه محسوب میشود احتمالاً در سال 98 به این موضوع خواهید پرداخت. نکتة دیگر اینکه بحث تفکیک حسابهای عمر از غیر عمر بسیار مطرح میشود. شرکتهای بیمه مدعیاند که این حسابها را تفکیک کردهاند؛ ولی یکی از مدیران سابق بیمة مرکزی در همایشی علناً بیان کرد که این شکل تفکیک واقعی نیست. نظرتان در اینباره چیست؟
بیمة زندگی یکی از انواع بیمه، پیشرفته و تخصصی است. مهمترین وظیفة شرکتهای بیمهای که هم پوشش بیمة زندگی و هم پوشش بیمة غیر زندگی دارند ذخیرة ریاضی است؛ به عبارتی شرکتهای بیمه موظفاند ذخیرة ریاضیِ هر بیمهگزار را اعلام کنند تا هر بیمهگزار بتواند از وضعیت خود آگاهی یابد. این نوع ارائة گزارش، نوعی مطالبهگری و کنترل برای شرکتهای بیمهای محسوب میشود.
مسئلة دیگر اینکه مقام ناظر باید حافظ منافع بیمهگزاران به ویژه در بیمة زندگی که از پولهای خرد استفاده میشود، باشد؛ بنابراین باید در گزارش، تفکیک صورت گیرد؛ یعنی دو گزارش داشته باشیم؛ یک گزارش برای بیمة زندگی و نحوة محاسبة آن و ذخیرة ریاضی و گزارش دیگر برای نحوة محاسبة بیمههای غیر زندگی. مهمترین نکته اینکه اولویت ما اکچواری بخش بیمة زندگی است که آزمون آن برگزار شد و بخشی از پذیرفتهشدگان در حال مصاحبه و بخشی در حال آموزش هستند تا در بخش بیمة زندگی به نوعی برای کنترل پولهای مردم شروع به کار کنند.
* آیا امروز نظارتهای لازم صورت میگیرد؟
از وظایف بیمة مرکزی نظارت بر این امر است که آیا منابعی که در اختیار شرکتهای مختلف است دستاندازی میشود یا نه؟ نظارت ما رضایتبخش است؛ ولی باید بدانیم که هیچگاه تمام بیمهشدههای بیمة زندگی در یک زمان نه برای بازخرید میآیند و نه سررسید آنها در یک زمان انجام میشود و نه درست است که اینها بیایند و بازخرید کنند؛ مثلاً بعضی از شرکتهای بیمه، چند میلیون نفر بیمهگزار در بخش بیمة زندگی دارند طبیعی است که سررسید برخی از آنها 1398 و برخی 1399 و برخی 1400 است به تعبیری سررسید 10 ساله، 15 ساله و 20 ساله دارند و لازم است که همة اینها در زمان خود پرداخت شوند. بیمة مرکزی بر منابعی که بیمههای زندگی دارند نظارت میکند تا در جای مناسبی سرمایهگذاری شوند. آییننامة 60 که در حال اصلاح در شورای عالی بیمه است دقیقاً برای حفظ منابع مردم مصوب شده است.
* آیا ذخیرة احتیاطی هم برای آنها میگیرید؟
در بخش بیمة زندگی بیشتر بحث ذخیرة ریاضی مطرح است؛ ولی در بخشهای دیگر ذخیره و اندوخته احتیاطی هم داریم.
* به نظرتان با چه توجیه اقتصادیای میتوان در شرایط فعلی و با تورم موجود بیمة عمر خرید؟
همانطور که اشاره کردید بیمة زندگی در قالب یک بسته تعریف میشود که مطمئناً بهتر از سپردههای بانکی است؛ چون بیمهگزار در مدت 10 سال این بسته را که تعریف شده و برای آن قراردادی منعقد شده است و هر ماه مبلغی را به آن اختصاص میدهد و حداقلی را به عنوان سود حاصل از آن مبالغ در نظر میگیرد؛ ولی نرخ مؤثر آن در پایان هر سال تعدیل میشود و معمولاً بیش از نرخ مؤثر بعضی از بانکهاست.
نکتة دیگر اینکه در کنار بیمة زندگی، بیمة عمر هم وجود دارد که در صورت فوت، مبالغ سنگین و با ارزشی به بیمهشده یا خانوادة آنها اختصاص مییابد.
نکتة دیگر اینکه در کنار بیمهنامة زندگی، بیمهنامة درمان تکمیلی به صورت پوشش بیمهای در جراحیهای بزرگ و هزینههای سنگین درمانی از طرف شرکتهای بیمهگر پرداخت میشود؛ علاوه بر آن میتوان حدود 80 الی 85 درصد از این پول را به عنوان تسهیلات به صورت آسان دریافت کرد. همانطور که میدانید؛ اگر بخواهید از سیستم بانکی وام دریافت کنید باید مدت طولانی از نظر اعتبارسنجی صرف کنید و املاک یا دارایی خود را در رهن قرار دهید؛ اما در شرکتهای بیمه به راحتی میتوان وام را دریافت کرد برخی از شرکتها در طول یک روز وام درخواستی بیمهشده را پرداخت میکنند همة این موارد مشوقهایی است که در آن بسته تعریف میشود و میتواند بهتر از سپردههای بانکی باشد و مهمتر از همه اینکه نمیتوان با ماهی 50 هزار تومان سپرده در بانک چنین خدماتی دریافت کرد؛ ولی بیمة زندگی از پولهای خرد مردم شکل گرفته که بسیار با ارزش است.
* برخی شرکتهای بیمة زندگی به اغراق روی آوردند؛ مثلاً برخی از آنها در تبلیغات خود به سودهای غیرواقعی اشاره کردند که بیمة مرکزی با آنها مقابله کرد.
برخی از بازاریابان و فعالان شبکة فروش آگاهی کافی ندارند یا برای جذب سریعتر مشتری به چنین نکاتی اشاره میکنند که در قالب محاسبات بیمهای نیست؛ بنابراین بیمة مرکزی با آنها مقابله میکند.
* در بخش بیمة غیر زندگی احتمالاً برنامههای خاصی در زمینة اصلاح قوانین و توانگری مالی و حاکمیت شرکتی دارید؛ لطفاً به کلیاتی در این زمینه اشاره کنید.
بیمههای غیر زندگی بسیار مفصلاند و تنوع بسیاری دارند از بیمة شخص ثالث گرفته تا بیمة بدنه، بیمة حوادث طبیعی و ... بنابراین طبیعی است که نرمافزار لازم آن را ارتقاء بخشیم؛ مثلاً در بخش خودرو و شخص ثالث اعلام شد که هر خودرویی که بیمة شخص ثالث میشود حتماً باید کد یکتا داشته باشد از همه مهمتر اینکه بیمهگزار بتواند از طریق بیمة مرکزی کنترل کند که آیا کد یکتا برای او صادر شده است یا نه.
* آقای سلیمانی، دو کد یکتا مطرح شده؛ یکی از کدها نشان میدهد بیمهگزار بیمه دارد یا ندارد و دیگری کد خسارت است؛ چون بسیاری از تقلبات هنگام خسارت صورت میگیرد و این کد میتواند مقداری از میزان چالشهای تقلب را کاهش دهد.
درست است. در ابتدا کد یکتا را جدی گرفتیم و امروز هر خودرویی که در بیمهنامة خود کد یکتا نداشته باشد حتماً خلاف است؛ وقتی کد یکتا دارد؛ یعنی در سامانة سنهاب ثبت شده است.
مرحلة بعد به خسارت مربوط است بیمة مرکزی در حال آمادهسازی نرمافزار مربوط به خسارت است؛ وقتی شرکتهای بیمهگر پرونده تشکیل میدهند در سامانة سنهاب ثبت میشود و افراد خسارتدیده میتوانند وضعیت خود را به این وسیله پیگیری کنند. امروز اطلاعات خسارت کمی با تأخیر ثبت میشود؛ ولی دنبال این هستیم که بلافاصله پس از تشکیل پروندة حوادث خودرو در سنهاب ثبت شود و زیاندیده پروندۀ خود را پیگیری کند.
* شخصی در یک شرکت بیمهای خود را بیمه و با تقلب خسارت دریافت میکند و سال بعد به شرکت بیمة دیگری رجوع میکند و خسارت دیگری میگیرد؛ چون شرکتهای بیمه از یکدیگر اطلاعی ندارند و فقط یک کد ثبت میشود کمی در اینباره توضیح دهید.
لیست شرکتها و بیمهگزاران حقیقی و حقوقیای که در مورد خسارت، کار متقلبانهای انجام دادهاند در سامانة سنهاب شناسایی شده است و به شرکتهای بیمهای اعلام خواهد شد تا شرکتها یا بیمهگران، دقت و برخورد لازم را با بیمهگزاران داشته باشند. این اقدام جدیدترین اقدام بیمة مرکزی در این زمینه است؛ اما اخیراً نیز اقداماتی انجام شده است؛ از جمله برای بیمهگزاران بدحساب سامانهای ایجاد شد تا شرکتهای بیمهگر قبل از مواجهه با بیمهگزار و بستن قرارداد با او به سامانة سنهاب مراجعه و وضعیت حساب بیمهگزار را استخراج کنند؛ سپس با توجه به میزان اعتباری که وی دارد تصمیم به بستن قرارداد با او بگیرند.
اقدام دیگری که در سال 98 رسماً آن را اجرایی میکنیم اینکه همة بیمهگزاران میتوانند با وارد کردن کد ملیشان به سامانة سنهاب، رمز عبوری دریافت کنند و وارد سامانه شده و وضعیت خود را از نظر داراییهایی که در شرکتهای مختلف بیمهگر وجود دارد و مبالغ و تعهداتی که ایجاد شده است مشاهده کنند و در جریان امور قرار گیرند.
* کد خسارت چه زمانی راهاندازی میشود؟
این کار در برنامة کاری سال 98 قرار دارد. همانطور که میدانید راهاندازی برخی از نرمافزارها زمان زیادی میبرد؛ اما برای راهاندازی این نرمافزار قول سه ماهه دادهاند؛ بنابراین امیدواریم در نیمة اول سال 98 آن را بهرهبرداری کنیم.
* از چالشهای صنعت بیمة غیر زندگی وزن زیاد بیمة شخص ثالث است به طوری که نرمافزارها به صورت خودبهخود به آن سمت حرکت میکنند. لطفاً کمی دربارة رانندهمحوری توضیح دهید تا به نرمافزارهای حوزههای دیگر بپردازیم.
بیمة شخص ثالث یکی از مهمترین بیمههاست؛ اما بیمة بدنه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. به نظرم سیل اخیر هشدار خوبی برای مردم ایران و همۀ بیمهگزاران بود تا تصور نکنند که با بیمة شخص ثالث همة مسائل مرتفع میشود. بیمة شخص ثالث قانون و اجبار است و تقریباً بالای 90 درصد از صاحبان خودرو بیمة شخص ثالث دارند؛ اما برخی اتومبیلها بیمة بدنه نشدهاند یا بیمة بدنه شدهاند؛ ولی آگاهی ندارند که مثلاً بیمة آتشسوزی باید با حوادث طبیعی همراه باشد. بسیاری از صاحبان خودرو در حوادث اخیر با این مسئله مواجه شدند. آنها تصور میکردند که بیمة بدنه هستند در حالی که بیمة بدنة آنها شامل حوادث طبیعی نمیشد.
نمایندگیهای صنعت بیمه باید این مسئله را به آگاهی مردم و بیمهشدهها برسانند که چنین گزینهای هم وجود دارد و مبلغ آن هم زیاد نیست؛ ولی بعضی از مالکین خودرو از این گزینه اطلاع نداشتند و برخی هم به دلیل صرفهجویی در هزینهها از آن صرفنظر کردند؛ اما باید در نظر گرفت که خسارت ناشی از حوادث طبیعی چندین برابر است. انتظار داریم مردم آگاهی داشته باشند که هر چه با مبالغ کم بیمه کنند هنگام حادثه چندین برابر خسارت دریافت خواهند کرد.
* بیان کردید که انتظار دارید مردم آگاهی داشته باشند و خود را بیمه کنند حال سؤالی مطرح میشود و آن اینکه این انتظار چطور محقق میشود؟
بیمهگزاران میتوانند با ورود به سامانة سنهاب و وارد کردن کد ملی خود از وضعیت بیمة بدنة اتومبیلشان آگاهی یابند. نکتة دیگر اینکه نمایندگیها موظفاند مشتریها و بیمهگزاران را در جریان آخرین امکانات شرکتهای بیمه قرار دهند؛ از طرفی رسانهها میتوانند اطلاعات خوبی در اختیار بیمهگزاران قرار دهند.
* لطفاً در مورد رانندهمحوری توضیحاتی ارائه دهید.
امروز در حال جمعآوری اطلاعات در مورد وضعیت بیمهگزاران و کسانی که در بخش بیمة شخص ثالث بیمه میشوند، هستیم که امیدواریم پس از جمعآوری اطلاعات و در سال 99 به طور آزمایشی رانندهمحوری را اجرا کنیم؛ اما باید بگویم که منظور از رانندهمحوری این نیست که برای یک خودرو چند بیمهنامه صادر میشود؛ بلکه برای یک خودرو یک بیمهنامه صادر میشود.
* رانندهمحوری به یک بستر فناوری نیازمند است؛ به تعبیر دیگر بیش از اینکه به رانندهمحوری بیندیشید باید به بستر فناوری فکر کنید که امکان ردیابی و ... داشته باشد.
به همین دلیل در قانون آمده است که با همکاری نیروی انتظامی و ایجاد نرمافزار میتوان این مسئله را کنترل کرد.
* در قانون جدیدِ بیمة شخص ثالث، سامانة حوادث رانندگی ایجاد شده است؛ اما این قانون به طور دقیق مشخص نکرده که چه کسی یا چه نهادی متولی این موضوع است؟
نیروی انتظامی، بیمة مرکزی و وزارت راه هر کدام سامانهای دارند. خوشبختانه بیمة مرکزی با نیروی انتظامی به توافق رسیده است و موافقنامه امضا کردهاند تا همکاری بیمهای داشته باشند. در جلسهای با وزارت راه مقرر شد همکاری مشترکی میان بیمة مرکزی و نیروی انتظامی و وزارت راه و شهرسازی برقرار شود تا همة اطلاعات با یکدیگر لینک شوند؛ مثلاً سامانهای که در وزارت راه وجود دارد به صورت بر خط اعلام میکند که تصادفی در نقطهای از ایران رخ داده است و همة اطلاعات آن از جمله اینکه کدام اتومبیل است؟ چه تعداد حادثه دیدهاند؟ چه تعداد فوت کردهاند؟ و ... اعلام میشود این اطلاعات کمک میکند تا مقابل حوادث و خسارات غیر واقعی گرفته شود. در اینجا باید به نکتهای اشاره کنم و آن اینکه نباید انتظار داشت که بیمة مرکزی با ارائة یک نرمافزار بتواند میزان تخلفات یا خسارات غیر واقعی را به صفر برساند.
* امسال با توجه به افزایش قیمت ارز، بیمة درمان با پیچیدگیهایی مواجه است لطفاً به برنامههایتان در این زمینه اشاره کنید.
هزینة درمان برای مردم بسیار سنگین است. سازمانها و شرکتها علاقهمندند تا به صورت گروهی، بیمة درمان تکمیلی را با شرکتهای بیمهگر منعقد کنند و بیمة مرکزی نیز آنها را به امضای این قراردادها تشویق میکند. دولت تلاش دارد در حد بیمة پایه همة مردم را بیمه کند که این کار بسیار با ارزش است؛ ولی مازاد آن در قالب بیمة درمان تکمیلی توسط شرکتهای بیمة تجاری انجام میشود.
شرکتهای بیمهای باید دقت داشته باشند که قرارداد آنها بدون سقف نباشد یا از نظر فنی آن را محاسبه کنند. گاهی برخی از شرکتها با مبالغ کمی قرارداد میبندند که از نظر فنی قابل قبول نیست یا در مناقصاتی که از سوی سازمانها و شرکتها برپا میشود شرکت میکنند و مبالغ کمی پیشنهاد میدهند که با استقبال کارفرماها روبهرو میشود. باید به این نکته اشاره کنم که سازمانهایی که با حداقل قیمت با شرکتهای بیمه قرارداد گروهی میبندند مطمئن باشند که شرکتهای بیمه نمیتوانند هنگام پرداخت هزینهها خدمات خوبی ارائه کنند و این سبب نارضایتی افراد و کارمندان آن شرکتها و سازمانها میشود.
نکتة دیگر اینکه بیمة مرکزی به این موضوع که شرکتهای بیمه با چه نرخی قرارداد میبندند ورود نمیکند؛ بلکه فقط مطالعات آنها و بررسی فنیای که انجام دادهاند و فرآیند تصویب این قرارداد را بررسی میکند؛ مثلاً ما وظیفه داریم، بدانیم قرارداد بیمة اتکایی، منطقی است یا نه یا مطالعات آن فنی است یا نه اگر محاسبات فنی بیمهای درست نباشد آن را قبول نمیکنیم. این خود روشی برای کنترل است تا شرکتهای بیمهای سعی کنند قرارداد بیمة درمان تکمیلی خود را در قالب محاسبات فنی بیمهای انجام دهند به نحوی که منجر به ضریب خسارت بالا نشود.
* شرکتهای بیمه دچار روزمرگی هستند و فقط به امروز خود میاندیشند به تعبیری آیندهنگری در این شرکتها کمرنگ شده است؛ نظرتان در اینباره چیست؟
به همین دلیل علاقهمندیم شرکتهای بیمه درازمدت بیندیشند؛ بنابراین تلاش کردیم که تثبیت مدیریت وجود داشته باشد تا مدیران جوابگوی قراردادهایی که امضا کردند، باشند. از طرفی تلاش میکنیم با کنترل بیمة اتکائی، مقابل نرخشکنیها را بگیریم.
* لطفاً کمی به حاکمیت شرکتی بپردازید.
یکی از مهمترین مباحث در کنترل شرکتها حاکمیت شرکتی است که آن را به شرکتهای بیمهای ابلاغ کردیم و باید همة مقررات حاکمیت شرکتی در قالب کمیتههای ریسک که یکی از مهمترین نکات در بحث بیمة درمان تکمیلی است مورد بررسی قرار گیرد؛ سپس قرارداد بیمة درمان تکمیلی منعقد شود. بررسی کمیتة ریسک نشان میدهد که آیا ریسکی که شرکت بیمهای قبول میکند با نرخی که اعلام و حق بیمه دریافت کرده است مطابقت دارد یا نه.
* از چالشهای بیمة درمان ارتباط آن با وزارت درمان است؛ به نظرم باید سامانة مشترکی میان این دو وجود داشته باشد. به طور کلی بیمة مرکزی باید یک هستة مرکزی باشد که یک سر آن وزارت درمان و یک سر آن نیروی انتظامی و یک سر آن ثبت اسناد پزشکی و ... باشند و همة حوزههایی که بیمهگزار و بیمهگر در آن حضور دارند در نظر بگیرد.
وزارت بهداشت در شورای عالی بیمه حضور مییابد و در جریان مصوبات انواع داروهای تحت پوشش بیمه و تعرفههاست. این تعرفهها به سراسر کشور از جمله بیمة مرکزی ابلاغ میشوند. شرکتهای بیمهای نیز موظفاند به تعرفهها عمل کنند. خوشبختانه بیمة مرکزی با بخش دارویی ارتباط دارد ما قصد داریم با بخشهای دیگر از جمله پاراکلینیک ارتباط نرمافزاری داشته باشیم. این همکاری به نوعی کنترل محسوب میشود تا بیمة مرکزی بتواند در بخش بیمة درمان تکمیلی بررسی کند که با چه تعرفه و نرخ و حق بیمهای وارد شود و مقابل خسارتها و هزینههای غیر واقعی درمانی را به ویژه در بخش دارویی و پاراکلینیک بگیرد.
* تقلب یکی از چالشهای مهم بیمة درمان است؛ مثلاً از بیمهنامة یک فرد چند نفر به شکلهای مختلف استفاده میکنند و پزشکان نیز با او همکاری میکنند؛ اما اگر بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد، میتوان مقابل این تقلبها ایستاد.
نرمافزاری در بخش دارو راهاندازی شده است که سابقة بیمار را نشان میدهد و اینکه به چه داروهایی نیاز دارد و چه پزشکانی میتوانند برای او دارو تجویز کنند مشخص است از طرفی نشان میدهد که چه مقدار دارو در طول مدت مشخص برای او تجویز شده است و چه نوع آزمایشاتی برایش در نظر گرفته شده است و آیا این آزمایشها مرتبط با بیماری او هست یا نیست و میزان مصرف داروی او کاملاً مشخص است؛ مثلاً به جای 30 عدد قرص در ماه نمیتواند 100 قرص در ماه دریافت کند؛ چون هم منابع ملی و هم ارز از بین میرود از طرفی ممکن است این داروها در جای دیگری مصرف یا قاچاق شوند.
* چالش دیگر مریضسازی است آیا راهکاری برای این موضوع دارید.
بیمة مرکزی از نرمافزار موجود در وزارت بهداشت و سازمان بیمة سلامت و تأمین اجتماعی استفاده میکند و مقابل تخلفات میایستد.
* لطفاً کمی به سیل اخیر بپردازیم خبری خواندم مبنی بر اینکه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در مورد صندوق بیمة حوادث طبیعی تصمیماتی گرفتند.
در مورد سیل موضوع اول به نحوة کمک به سیلزدگان ارتباط دارد و موضوع دوم بحث صندوق حوادث طبیعی است که نگاهی به آینده دارد.
در سیل اخیر همة ارکان نظام از جمله مجلس و دولت به این نتیجه رسیدند که هر چه سریعتر صندوق بیمۀ حوادث طبیعی فعال شود. بخشهایی از اساسنامۀ صندوق در گذشته تصویب شده بود و میان دولت و مجلس در این زمینه هماهنگی وجود دارد. بخشی از مواد اساسنامه به بار مالی دولت مرتبط است. خوشبختانه هفتة گذشته مادة چهار و پنج اساسنامه را اصلاح و برای هیئت محترم دولت ارسال کردیم که امیدواریم در دستور کار و مصوبة هیئت محترم دولت قرار گیرد و پس از تصویب به مجلس برود و پس از تصویب مجلس به شورای نگهبان ارسال سپس به دستگاه اجرایی ابلاغ خواهد شد.
به نظر میرسد سیل اخیر در ایران هشداری برای ملت ایران بود؛ ممکن است چند سال حوادث طبیعی اتفاق نیفتد؛ ولی اگر اتفاق بیفتد زندگی همة افراد و آحاد ملت ایران را تحت تأثیر قرار میدهد. بخش وسیعی از ایران درگیر مسئلة سیل بودند؛ بنابراین شرکتهای بیمه باید بدانند که یک واقعه در یک نقطة کوچک پیش نمیآید ممکن است در سطح وسیع اتفاق بیفتد؛ بنابراین قبل از انعقاد قرارداد دقت لازم و محاسبات بیمهای داشته باشند و قراردادهای خوب منعقد کنند تا در زمان پرداخت خسارت با مشکل مواجه نشوند.
نکتة دیگر اینکه بخش مسکن و بخش تجاری و بخش صنعتی کشور باید هر چه سریعتر، اماکن صنعتی و مسکونی و تجاری خود را بیمه به ویژه بیمة حوادث طبیعی کنند؛ چون در کشور حادثهخیزی زندگی میکنیم. ما باید خود را به عنوان بیمهشده در وضعیت اطمینان قرار دهیم. وظیفة شرکتهای بیمهگر و بیمة مرکزی این است که آنها را تحت پوشش قرار دهد و ریسک آنها را قبول کند تا بیمهشدهها در وضعیت اطمینان و امنیت زندگی کنند.
* صنعت بیمه در مورد سیل چه عملکردی داشت؟
19 شرکت بیمه در پنج استان گلستان، مازندران، فارس، لرستان و خوزستان که بیشترین خسارت را از سیل اخیر متوجه شدند درگیر بودند تا به این لحظه 52 هزار پرونده در این زمینه تشکیل شده است که 20 هزار پرونده کارشناسی شدهاند و ارزش کارشناسیها بیش از 130 میلیارد تومان است که باید خسارت آنها پرداخت شود. بقیة پروندهها نیز در دست ارزیابی است. این رقم به جز استان خوزستان است؛ چون هنوز نتوانستهایم میزان خسارت در این استان را ارزیابی کنیم و منتظر هستیم سیل در این منطقه فروکش کند و میزان خسارت روستاها و مناطقی را که تحت پوشش بیمه هستند ارزیابی کنیم.
* لطفاً به بخش بیمهگزاران اشاره و بیان کنید که نحوة پرداخت به آنها چگونه است و بخش دیگر بیمهگران هستند که ممکن است محاسبة ریسک درستی انجام نداده و امروز دچار مشکلاتی شده باشند آیا بیمة مرکزی به آنها کمک میکند؟
برخی شرکتهای بیمه در پنج استان خوزستان، لرستان، مازندران، فارس و گلستان با بنیاد برکت، کمیتة امداد، بنیاد مسکن و بعضی از شهرداریها و دهیاریها قرارداد بیمه منعقد کرده و تعهداتی دادهاند با بررسیهای انجامشده و ارقام مشخصشده بیمة مرکزی در پرداخت آنها تسریع خواهد کرد. بخشی از این قراردادها توسط بیمة مرکزی و شرکتهای دیگر بیمهای، بیمة اتکائی شدهاند؛ از طرفی تعدادی از واحدهای مسکونی موجود در استانهای سیل زده تحت پوشش بیمه نیستند و نهادهای انقلابی مانند بنیاد برکت، بنیاد مسکن، کمیته امداد و ... این واحدها را بیمه کردهاند. انتظار داریم واحدهای مسکونی توسط مردم بیمه شوند و صندوق خسارت بیمة حوادث طبیعی نیز در این راستاست تا کل واحدهای مسکونی (که تا آخر سال 97 به 30 میلیون واحد مسکونی میرسد) بیمه شوند حداقل بیمة پایهای که پیشنهاد دادیم 30 میلیون تومان برای 30 میلیون واحد مسکونی در سطح کشور است و برای مازاد آن میتوان بیمة اختیاری تعریف کرد. باید به نکتهای اشاره کنم و آن اینکه حداقل رقم 30 میلیون تومان است این رقم برای روستاها مناسب است؛ ولی برای برخی از شهرها باید بیش از این تعیین شود.
* مجموع برآورد خسارتتان از 52 هزار پرونده چقدر است؟
از 52 هزار پرونده حدود 20 هزار پرونده ارزیابی خسارت شده است که میزان خسارت حدود 130 میلیارد تومان است و 30 هزار پرونده نیز در دست بررسی است.
* به نظرتان ممکن است به 500 میلیارد تومان برسد؟
باید کاملاً بررسی شود. گاهی ممکن است یک واحد مسکونی به طور کامل تخریب شده باشد و سقف بیمه به آن تعلق بگیرد و یک واحد مسکونی ممکن است یک خسارت جزئی داشته باشد. ارزیابان خسارت میزان خسارت را دقیقاً بررسی میکنند و نمیتوان گفت که آیا همه به سقف رسیدهاند؟ آیا آنهایی که بیمه شدهاند خسارت دیدهاند یا ندیدهاند؟ چه بسا در سطح کشور واحدهایی که بیمه نشدهاند خسارت دیدهاند و واحدهایی که بیمه شدهاند خسارت ندیدهاند.
* یکی از اقدامات بیمة مرکزی در مورد شرکتهای بیمه این است که سریعاً خسارتها را پرداخت کنند.
بیمة مرکزی به صورت علیالحساب بخشی از بیمة اتکائی را پرداخت کرده است.
* لطفاً کمی به راهکارهای پیشگیرانه بپردازید.
وقتی از بیمه شدن واحدهای مسکونی یا تجاری یا صنعتی صحبت میکنیم طبیعی است که باید شرایطی برای بیمه شدن آنها وجود داشته باشد. بخشی از این شرایط، عمومی و بخشی هم خاص واحدهای مسکونی و تجاری و صنعتی است. در حوادث طبیعی، دولت باید زیرساختهایی مهیا کند؛ از جمله لایروبی رودخانهها، ایجاد سدها برای مقابله با سیلابهای خطرناک، مقاومسازی منازل و واحدهای تجاری (شهرداریها باید مقررات قوی و محکم در این بخش اعمال کنند). بخشی از مقاومسازی واحدهای صنعتی، تجاری و مسکونی به رعایت استانداردها بازمیگردد؛ مثلاً واحدهای صنعتی و مسکونی به ویژه واحدهای صنعتیِ آتشزا باید استانداردهای ایمنی را رعایت کنند یا در برابر سرقت، استحکامات حفاظتی داشته باشند. متأسفانه بعضی از واحدها مقررات را رعایت نمیکنند طبیعی است که در چنین حالتی، ریسک شرکتهای بیمهای افزایش مییابد؛ وقتی ریسک شرکتهای بیمهای افزایش یافت نرخ حق بیمه نیز افزایش مییابد و این به ضرر بیمهشدهها خواهد بود.
* وقتی شرکت بیمه متوجه میشود شهرداری در اجرای استانداردها کوتاهی میکند میتواند آنها را بیمه نکند یا نرخ بیمة آنها را افزایش دهد؟ مشارکت بیمه در ساخت و ساز و رعایت و تدوین استانداردها کمرنگ است آیا میتوان آنها را پررنگ کرد؟
دو مسئله مطرح است؛ اول اینکه معمولاً شرکتهای بیمه باید در زمان تدوین استانداردهای ایمنی که توسط سازمانهای مرجع تدوین میشوند مشارکت داشته باشند. دوم اینکه اگر واحدی استانداردهای ایمنی را رعایت نکند اصلاً مورد پوشش بیمهای قرار نمیگیرد و این ریسک متعلق به بیمهشدههاست به عبارتی صاحبان دارایی نمیتوانند بیمه شوند. گاهی بیمه میگوید که امکان قرارداد برای پوشش ریسک وجود ندارد و این مسئله باید برای صاحبان املاک و واحدها نگرانی ایجاد کند به ویژه در کشورهای توسعهیافته صاحبان واحدهای بیمه نشده دائماً دلهره دارند؛ مانند خودروهایی که در ایران بیمهنامة شخص ثالث ندارند.
* بیشتر نقش بازدارندگی آن مدنظر است قبل از اینکه فرد دچار سانحه شود باید از سانحه پیشگیری کرد.
بخشی از آن، هنگام تدوین استانداردهاست و بخشی از آن هم وقتی میخواهد بیمه شود؛ حتی شرکتهای بیمه که از نزدیک بازدید میکنند، معتقدند؛ باید این شرایط ایجاد شود تا شرکتهای بیمه بتوانند بیمه کنند.
* فناوری به عنوان گسترة مهم بسیاری از اقدامات نظارتی بیمة مرکزی را تسهیل میکند و کیفیت نظارت را افزایش میدهد در این زمینه چه اقداماتی برای سال 98 در دستور کار دارید؟
بخش اصلی نظارت استفاده از نرمافزارهای خوب و قوی است به نحوی که اطلاعات شفاف و بهروز باشند؛ بنابراین علاوه بر استفاده از نرمافزارهای مختلف شرکتهای فناوری، خود نیز شرکت انفورماتیک ایجاد کردهایم تا برخی از نرمافزارهای لازم را در اسرع وقت برای بیمة مرکزی و شرکتهای بیمهای ایجاد کنیم. علاوه بر این خوشبختانه در این بخش استارتاپها به ما کمک کردند. این شرکتها عملاً با ایجاد فناوری و آیتی توانستند برای شفافسازی صنعت بیمه به ما کمک کنند که حتماً از وجود آنها استفاده خواهیم کرد.