گزارشی از آخرین مواضع مذاکرات برجام؛ تا اطلاع ثانوی تعطیل!

اقتصاد۲۴ - به دنبال اعمال بسته تحریمی جدید اتحادیه اروپا علیه نهاد‌ها و مقامات جمهوری اسلامی ایران و واکنش متقابل تهران، گسل شکل گرفته روز به روز عمیق‌تر می‌شود؛ گسلی که بدون شک بیشترین تاثیر مخربش را بر آینده مذاکرات وین برای احیای برجام خواهد داشت. در همین فضای تقابلب که طرفین شمشیر را بر همدیگر از رو بسته اند مواضع مقمات اروپای و آمرکیی هم حکایت از آن دارد که بی این روزدی‌ها خبری از ادامه مذاکرات و احیای برجام هم نخواهد بود، هر چند که کسی از شکست یکباره نشست وین و کنار گذاشتن همیشگی پروسه گفتگو‌های هسته‌ای هم سخنی به میان نمی‌آورد.

در همین رابطه و در یکی از آخرین موضع گیری‌های صورت گرفته پیرامون برجام، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز چهارشنبه در پاسخ به سوالی درباره چشم‌انداز مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین، مدعی شد این مذاکرات در «بن‌بست» قرار دارد. طبق گزارش رویترز، گروسی گفت: «آژانس به دلیل محدودیت‌هایی که در ماه‌های اخیر برای دسترسی آن به تاسیسات اتمی ایران جهت انجام دادن بازرسی‌ها ایجاد شده، اطلاعات کلیدی و مهمی [درباره فعالیت هسته‌ای ایران]ندارد.»

پیش از این هم نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگویی با مطرح کردن ادعا‌هایی علیه ایران به سوالاتی درباره آخرین تحولات مذاکرات احیای برجام و جنگ روسیه و اوکراین پاسخ داد. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگویی که با شبکه سی‌ان‌ان انجام داده بود تصریح کرد: «مذاکرات در حال حاضر حتی در دستور کار قرار ندارد و به همین دلیل فعلا تمرکزی روی آن نیست.» مالی در ادامه این گفتگو عنوان داشت: «دولت آمریکا بر این باور است که باید مانع دستیابی ایران به یک سلاح اتمی شود. دیپلماسی راه این است؛ ما باید ببینیم که آیا این دولت [ایران]دولتی است که می‌خواهد به یک توافق دست پیدا کند یا نه، اما در حال حاضر، تمرکز روی اتفاقاتی است که می‌افتد، چون مذاکرات متوقف شده است.»

او در ادامه گفت: «جو بایدن، رییس جمهور آمریکا از ابتدای ورود به کاخ سفید تاکید کرده که یکی از اولویت‌های اصلی او، ممانعت از دست‌یابی ایران به سلاح اتمی است و او عقیده دارد و ما هم با او هم‌نظریم که دیپلماسی بهترین راه رسیدن به این هدف است.» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، درباره وضعیت مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین مدعی شد: «دلیل این که مذاکرات در یک بن‌بست قرار دارد و دلیل این که پیش نمی‌رود، این است که ایران در دو ماه گذشته، موضعی در این مذاکرات اتخاذ کرده که واقعا مغایر با بازگشت به توافق است. آن‌ها درخواست‌هایی مطرح می‌کنند که هیچ ارتباطی به برجام [توافق هسته‌ای]ندارند. تا زمانی که این طور باشد، مذاکرات در وقفه خواهد بود.»
البته قبل‌تر هم رابرت مالی در گفت وگوی ۱۵ مهر/ ۷ اکتبر با «رادیو عمومی ان پی آر» در خصوص مذاکرات وین در اظهاراتی غیرواقعی درباره ایران گفت: «توافقی وجود داشت که ما بر روی میز نگذاشته بودیم. اتحادیه اروپا این توافق را ارائه کرده بود و باقی طرفین در ماه مارس با این توافق موافق بودند. از زمان ایران هرمرتبه با درخواست‌های جدیدی به پای میز مذاکره بازگشته است که اکثر اوقات یا غیرواقع‌بینانه بودند و یا خواسته‌های اضافی و جدا از توافق هسته‌ای محسوب می‌شدند. این تنها نقطه نظر آمریکا نیست. این نظر اتحادیه اروپا و دیگر مشارکت‌کنندگان در توافق نیز بوده که برای چندین ماه توافق خوبی بر روی میز قرار داشته است. این ایران است که باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند.»

افزون بر آن سخنگوی کاخ سفید چشم‌انداز حصول فوری توافق بر سر احیای برجام را رد کرد. به گزارش پایگاه خبری هیل، کارین ژان پی‌یر، سخنگوی کاخ سفید دوشنبه جاری در کنفرانس خبری هفتگی خود مدعی شد: «در‌های دیپلماسی همیشه باز خواهد ماند، اما درحال حاضر احتمال نمی‌دهیم که به زودی هیچ توافق رقم بخورد. ما علی‌رغم مذاکرات هسته‌ای، به تقابل با رفتار‌های ایران در منطقه ادامه خواهیم داد.»

بیشتر بخوانید: آیا روابط تهران – کی یف در آستانه قطع کامل است؟

این‌ها علاوه بر آن است که هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید احتمال احیای فوری توافق هسته‌ای با ایران را رد کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید پنج‌شنبه هفته گذشته به خبرنگاران گفت: «این طور نیست که نخواهیم اجرای مجدد برجام را ببینیم. ما خواهان احیای آن هستیم، اما ما در موقعیتی قرار نداریم که چنین رویدادی در آینده‌ای نزدیک اتفاق بیافتد.» کربی مدعی شد: «در این زمان ایرانیان با درخواست‌های غیرمنطقی بازگشته‌اند که خیلی از آن‌ها هیچ ارتباطی به خود توافق ندارد.»

با اینحال در مقابل ابن اظهارنظر‌های مقامات غربی ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، پیش‌تر در یک نشست خبری درباره مذاکرات برجامی گفته بود: «در این مذاکرات پیشرفت‌های زیادی حاصل شده و این مسیر، مسیر دو طرفه است و توافق در یک مسیر دو طرفه حصول پیدا می‌کند و امیدواریم که طرف‌های مقابل نسبت به روند مذاکرات ملتزم باشند و در مسیری حرکت کنند که تلاش‌های انجام شده در این زمینه به نتیجه مطلوب منجر شود.»

او تاکید کرد: «موضوع مذاکرات رفع تحریم‌ها از دستور کار ایران خارج نشده و تمام تحولات دیپلماتیک که هماهنگ کننده عالی اتحادیه اروپا آقای بورل دارد و نقشی که ایشان به عنوان واسطه در نقل و انتقال پیام بین ایران و آمریکا ایفا می‌کند نشان می‌دهد که طرف مقابل نیز به ادامه مذاکرات برای رفع تحریم‌ها پایبند است و آمریکایی‌ها نیز علی رغم برخی از مواضع چیزی از اینکه از احیای برجام منصرف شده‌اند بیان نکرده‌اند. البته شاهد تناقض آمریکایی‌ها در رفتار و گفتار هستیم. از یک سو پیام‌هایی را برای احیای توافق می‌دهند و از سوی دیگر بعضا مواضعی را اتخاذ و بیان می‌کنند که این مواضع تکمیل کننده روند مذاکرات نیست.»

کنعانی در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: «تمام زمینه‌های فنی و تکنیکی برای احیای توافق و بازگشت تمام طرف‌ها به توافق وجود دارد. مسیر مذاکرات در روند خوبی قرار گرفته و تحقق این موضوع در حال حاضر وابسته به تصمیم سیاسی آمریکاست و هر موقع که این کشور اراده لازم را داشته باشد می‌توانیم به توافق برگردیم. البته معطل توافق نخواهیم بود و مناسبات دیپلماتیک خود را در سطوح مختلف با کشور‌های مختلف از جمله منطقه و همسایه ادامه می‌دهیم و برای گسترش آن تلاش می‌کنیم.»

خوشبینی‌های مرد همیشه دست به توئیت روس

در حالی که از طرف اروپا و آمریکا خبر‌های خوبی برای احیای برجام به گوش نمی‌رسد و آن‌ها فضای کنونی را به عنوان بن بست تلقی می‌کنند، در مقابل اولیانوف نظر دیگری دارد. نماینده روسیه در مذاکرات وین در پیامی نسبت به چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای در آینده‌ای نزدیک ابراز خوش‌بینی کرد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین سه شنبه جاری در صفحه توییترش با بازنشر اظهارات اخیر معاون وزیر امور خارجه این کشور درباره مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین، نوشت: «از نظر بنده، هدف احیای برجام [توافق هسته‌ای]در نیمه دوم ماه نوامبر حاصل خواهد شد. هیچ بهانه‌ای برای از مسیر خارج شدن توافق هسته‌ای وجود ندارد.» قبل‌تر هم اولیانوف در مصاحبه ۱۳ مهر/۵ اکتبر با شبکه الجزیره عنوان کرده بود که ما انتظار داریم که مذاکرات هسته‌ای ایران از اواسط نوامبر آینده (آبان-آذر) ازسرگرفته شود.

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه هم گفته بود: «موضع ما این است که توافق در دسترس می‌باشد. متاسفانه خیلی از عوامل خارجی بر روی شرایط تاثیرگذار بوده‌اند و این باعث نمی‌شود که وظیفه رسیدن به نتیجه نهایی آسان‌تر شود.» معاون وزیر خارجه روسیه بیان کرد: «حصول این توافق به نفع همگی است و می‌تواند کمک جدی به تقویت امنیت در منطقه که درگیر انواع و اقسام مشکلات است، بکند.»

چشم در برابر چشم

با اقدام اتحادیه اروپا در اعمال بسته تحریمی علیه ۱۱ نهاد و ۴ فرد در جمهوری اسلامی ایران به دلیل اعراضات یک ماه اخیر در کشور، دیروز چهارشنبه تهران هم در اقدامی متقابل چند نهاد و مقام غربی را تحریم کرد.

البته دیروز چهارشنبه حسین امیرعبداللهیان در حاشیه بازدید از خانه بیماران پروانه‌ای اظهار کرد: «تا ساعاتی دیگر حداقل ۴ نهاد و ۱۵ مقام غربی که در موضوع تحریم‌ها و تشویق خشونت و افراطی‌گری در وقایع اخیر ایران نقش داشته‌اند به لیست سیاه تروریستی و تحریمی ایران اضافه خواهند شد.» وزیر امور خارجه همچنین با بیان اینکه از تمام ظرفیت دیپلماتیک‌مان برای حل مشکلات بیماران پروانه‌ای و کمک به کم کردن آلام آن‌ها و بهبود وضعیت آن‌ها استفاده خواهیم کرد، افزود: «در بین این عزیزان علی رغم وضعیت سختی که با آن روبرو هستند، افراد تحصیلکرده و هنرمند وجود دارد. بیمارانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول تحصیل هستند و این موضوع برای بنده جالب بود.»

شاید اقدام ایران برای اعمال تحریم علیه نهاد‌ها و مقامات غربی در حوزه تأثیرگذاری چندان جدی گرفته نشود و صرفا برای خالی نبودن عریضه و از سر واکنش متقابل، تهران چنین اعمال تحریم‌هایی را در دستور کار قرار داده باشد، اما سیاست چشم در برابر چشم در هر دو طرف، شرایطی را رقم خواهد زد که تبعاتش در کوتاه مدت و حتی میان مدت فضای سنگینی را بر مذاکرات تحمیل خواهد کرد. در این راستا می‌توان این احتمال را داد که نوعی لجاجت سیاسی و دیپلماتیک عملا بن بست فعلی را به مرز شکست کامل در احیای برجام برساند. در کل و تا به اینجای کار تأثیرات همین فضای تیره ناشی از کسست ایران و اروپا موید یک جمله است، «مذاکرات تا اطلاع ثانوی تعطیل!»

منبع: شرق