نان چرا و چگونه گران شد؟

اقتصاد۲۴- درست در آخر هفته‌ای که دولت با عنوان دمای بیش از حد هوا تعطیل کرده بود، نان گران شد. در حالی که در این فاصله نگرانی‌های افکارعمومی درباره علت اصلی این تعطیلی و احتمال وقوع تصمیمی نابهنگام بیش از پیش افزایش پیدا کرد؛ و البته در شرایطی که رییس دولت و دیگر مسئولان از سال گذشته تا یک روز قبل از اعلام رسمی خبر گرانی نان احتمال افزایش قیمت را تکذیب می‌کردند. کاری که دولت تبحر بسیاری در آن دارد؛ درست یک سال قبل در تیر ماه ابراهیم رییسی در آستانه اجرای طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان در استان‌های مختلف تاکید کرد که هدف از این طرح «به هیچ عنوان افزایش قیمت نان نیست و نخواهد بود.»

حالا، اما نان در ۱۳ استان گران شده و این گرانی به زودی شامل حال دیگر استان‌های از جمله تهران نیز خواهد شد. موضوعی که نشان می‌دهد گرانی‌ها در دولت سیزدهم حلقه اول امنیت غذایی در کشور را هم دربر گرفت تا نگرانی‌ها برای گرانی‌های بعدی افزایش پیدا کند.

گرانی رسمی، یک روز پس از تکذیب وزیر کشور

تفاوت اظهارنظر مسئولان و سیاست‌گذاری‌های دولت موجب شده تا شایعات به سرعت در جامعه منتشر شود. شایعاتی که بعضا با وجود تکذیب مسئولان به اخبار نیز تبدیل می‌شوند. به جز رییس دولت پیش از این گرانی مسعود امراللهی مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالا‌های اساسی وزارت جهاد کشاورزی درباره احتمال افزایش قیمت نان گفته بود: «نان هیچ گونه افزایش قیمتی نداشته است و هرگونه افزایش قیمت و گران‌فروشی نان ممنوع است و با متخلفان برخورد می‌شود.»

بیشتر بخوانید:واقعیت‌ها درباره اخبار گرانی نان

افزایش قیمت نان، اما از مرداد ماه ابتدا در خراسان رضوی حدود ۴۰ درصد گران شد. مقامات این استان در همان مقطع تاکید کردند که این گرانی به زودی به همه کشور می‌رسد. اما این خبر چندان مورد توجه قرار نگرفت و به نظر می‌رسد که دولت نیز تلاش زیادی داشته تا خبر گرانی نان به کندی و رفته‌رفته منتشر شود و در نهایت در پایتخت و همه استان‌های کشور این افزایش قیمت رخ دهد.

سیاست دولت؛ افزایش تدریجی قیمت نان

اکنون نان دست کم در ۱۳ استان کشور گران شده است. اما نکته اینجاست که با این وجود احمد وحیدی وزیر کشور در یازدهم مرداد گرانی نان را تکذیب کرد. درست یک روز بعد، اما سرانجام اخبار رسمی استان‌های درباره افزایش قیمت نان منتشر شد. این گرانی‌ها با تصمیم جلسه شورای آرد و نان هر استان انجام شده و دولت بنا دارد تا نشان دهد هر استان راسا برای قیمت نان تصمیم‌گیری می‌کند. اما به نظر می‌رسد نخستین خبر رسمی به استان گلستان تعلق دارد که دوازدهم مرداد ماه با گزارش صداوسیما منتشر شد. در این گزارش پس از جلسه شورای آرد و نان ​محمد برزعلی رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان گفت: «از این پس نان سنگک با وزن ۶۰۰ گرم هر عدد ۹ هزار تومان، بربری با وزن ۵۰۰ گرم هر عدد ۷۵۰۰ تومان و تافتون با وزن دویست گرم هر عدد ۴ هزار تومان خواهد بود.»

تا پیش از این گرانی‌ها، بالاترین نرخ مصوب نان سنگک به ۳ هزار تومان نمی‌رسید. هر چند که در فروشگاه‌های آنلاین و نان‌های بسته‌بندی شده این رقم در نقاط مختلف شهر متفاوت بوده است. اما با در نظر گرفتن ۳ هزار تومان و نرخ مصوب فعلی قیمت نان فقط در یک سال ۳ برابر می‌شود و البته طبق تجربه قبلی احتمالا نان با نرخ بیشتر از نرخ مصوب ۹ هزار تومان فروش خواهد رفت.

افزایش ۳ هزار برابر قیمت نان از سال ۶۰ تا امروز

قیمت نان سنگک پس از انقلاب در ابتدای دهه ۶۰ حدود یک تومان بود که تا ابتدای سال ۷۰ به ۵ تومان رسید. قیمت همین نان تا سال ۸۴ به ۷۵ تومان رسید و در بازه سال ۱۳۸۸ تا ۹۰ نان سنگک با دو برابر افزای قیمت ۵۰۰ تومان شد. در پایان دولت احمدی نژاد این نان ۸۰۰ تومان بود. قیمت نان در دولت روحانی، اما تا سال ۹۶ ثابت ماند، اما در دولت دوم او به حدود ۱۵۰۰ تومان رسید. اگر فقط نرخ ۳ هزار تومان نا سنگک در دولت سیزدهم را در نظر بگیریم قیمت نان از سال ۶۰ تا امروز ۳۰۰ هزار درصد افزایش قیمت داشته است و در واقع یعنی قیمت نان ۳ هزار برابر شده است. البته این رقم برای قبل از گرانی‌های تازه دولت سیزدهم و با حساب نان سنگک ۹ هزار تومان این رقم ۹ هزار برابر خواهد بود.

سرنوشت مشابه نان در انتظار بنزین؟

گران شدن نان در تعطیلی دو روزه موجب شد تا نگرانی افکارعمومی درباره افزایش قیمت دیگر کالا‌های اساسی به ویژه بنزین افزایش یابد. یکی از حساس‌ترین کالا‌ها در ایران که قیمت آن در چرخه ارزش افزوده تغییرات گسترده‌ای ایجاد می‌کند و به همین دلیل همواره تغییر قیمت آن با پیامد‌هایی شده است. از سال ۸۶ که افزایش نرخ بنزین آزاد به ۴۰۰ تومان موجب آتش زدن چند جایگاه در کشور شد تا سال ۹۸ که به اعتراضات دامنه‌داری در سراسر کشور منجر شد. هر چند دولت سیزدهم هر گونه افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرده، اما سرمایه اجتماعی دولت در حدی نیست که این قبیل اظهارنظر‌ها مورد قبول افکارعمومی واقع شود. هر چند که البته همانطور که اشاره شد میان قیمت نان و بنزین تفاوت‌ها جدی وجود دارد، اما سیاست‌گذاری دولت سیزدهم چندان قابل پیش‌بینی نیست.