آیا دریای خزر از نظر اقتصادی باارزش است؟

اقتصاد۲۴- کنوانسیون تهران هم نتوانست مانع سرریز آلودگی‌های صنایع و پلاستکی به دریای خزر شود. آلودگی‌هایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی را منقرض کرده است.

موقعیت این دریا و منابع نفتی و گازی‌اش موجب شده که کشور‌های حاشیه این دریا نتوانند آن را نادیده بگیرند. هر چه سهم کشور‌ها از بستر این دریا بیشتر باشد، بهره‌مندی بیشتری هم خواهد داشت.

سال‌هاست که سهم ایران از خزر مورد مناقشه است. برخی از سهم ۲۰ درصدی ایران می‌گویند و برخی دیگر هم از سهم ۱۳ درصدی و ۱۱ درصدی. غلامرضا مرحبا، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، اما به تجارت‌نیوز می‌گوید که اگر مبنا را رژیم حقوقی دریای خزر که سال ۹۷ در دولت روحانی امضا شد، قرار دهیم، همان ۱۳ درصد هم به ما نمی‌رسد و شاید حتی کمتر از ۱۱ درصد باشد.

او همچنین می‌گوید ما ۲۰ درصد سهم خود را از دریای خزر داریم، اما ۲۰ درصدی که کشور‌های دیگر آن را قبول ندارند!

بیشتر بخوانید:سهم ایران از دریای خزر چند درصد است؟

اما چرا این دریا از نظر اقتصادی باارزش است؟ غلامرضا مرحبا، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این مورد می‌گوید: «بخش کم‌عمق دریای خزر به سمت شمال و روسیه و بخش عمیق آن به سمت ایران است. قسمت عمده آب‌های خزر در سمت ایران قرار دارد.»

او با اشاره به وسعت کشور‌های حاشیه خزر و جمعیت این کشور‌ها ادامه می‌دهد: «قسمت‌های عمیق این دریا به سمت جنوب است، به همین دلیل ایران ماهیان به‌ویژه ماهیان خاویار مرغوب‌تر است. حدود پنج میلیون گونه گیاهی در اقلیم دریای خزر وجود دارد.»

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید: «بیشترین تراکم جمعیتی هم در سمت ایران است. با در نظر گرفتن کشور‌های حاشیه خزر، استان مازندران پرجمعیت‌ترین بخش دریای خزر است.»

ایران در خزر سرمایه‌گذاری نکرده است

غلامرضا مرحبا می‌گوید: «ارزش خزر در حال حاضر بیشتر به هیدروکربن‌هایی است که در آن وجود دارد. گفته می‌شود که حدود ۲۰۰ میلیارد بشکه هیدروکربن در بستر خزر وجود دارد و در آینده حدود ۵ تا ۵.۵ درصد از عرضه جهانی نفت و حدود ۶ درصد از عرضه جهانی گاز طبیعی دنیا از محل خزر خواهد بود. این نشان می‌دهد که این دریا چه ارزش و اهمیتی دارد.»

او توضیح می‌دهد: «ما در خصوص استخراج نفت و گاز از خزر سرمایه‌گذاری چندانی نکردیم. اما روسیه و آذربایجان از قدیم استخراج داشتند. ترکمنستان هم از خزر گاز استخراج می‌کند. با این حال ما هنوز سرمایه‌گذاری خاصی نکرده‌ایم. ضمن آنکه مناقشاتی درباره رژیم دریای خزر، نحوه تقسیم آن و استفاده پنج کشور از منافع این دریا وجود دارد و حل نشده است.»

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید: «جمهوری آذربایجان سرمایه‌گذاری‌های خوبی مخصوصا با ورود بازیگران برون‌مرزی مانند ترکیه و اسرائیل در حوزه نیروی دریایی، بنادر و سواحل داشته است.»

این نماینده مجلس می‌گوید: «آلودگی‌های بسیاری در خزر اتفاق می‌افتد، به‌ویژه از سوی کشور‌های شمال و شمال غربی این دریا به دلیل کارخانه‌ها و صنایع نفتی که دارند. پساب این فعالیت‌ها را به سمت خزر رها می‌کنند و باعث آلودگی آن می‌شوند. البته ما هم خیلی مواظب خزر نیستیم.»

ایران کمترین سهم را در آلودگی خزر دارد

بنابر آنچه که مرحبا می‌گوید بیشترین صنایع در کشور‌های دیگر حاشیه خزر است. حالا سوال اینجاست که کدام کشور بیشترین نقش را در حال ناخوش دریای خزر و آلودگی‌های آن دارد؟

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید: «کمترین اتهام متوجه ایران است، چون ما کمترین تاسیسات صنعتی را در حاشیه خزر داریم. ما نه صنایع پتروشیمی داریم نه صنایع نفتی، اما جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و روسیه صنایع بسیاری دارند. بسیاری از تاسیسات آن‌ها قدیمی است و سیستم تصفیه پساب ندارند. صنایع تصفیه پساب ندارند یا نشتی‌هایی دارند.»

او ادامه می‌دهد: «نقش ما باید هماهنگی میان آن‌ها باشد. البته اقتصاد این کشور‌ها وضعیت مناسبی ندارد و از این راهکار استفاده می‌کنند، بنابراین چندان تمایلی ندارند که در برابر محیط زیست متعهدانه عمل کنند.»

در حالی مرحبا می‌گوید از ارزش اقتصادی دریای خزر و بهره‌برداری کشور‌های حاشیه این دریا می‌گوید که اخیرا هم صحبت از بستن مسیر رود ولگا به خزر از سوی روسیه مطرح شده است.

پیش‌تر علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره کاهش آب دریای خزر گفت ورودی‌های خزر از سوی کشور‌های همسایه، مخصوصا ورودی رود ولگا بسته شده است.

سلاجقه گفت که امیدواریم بتوانیم در قالب کنوانسیون تهران بتوانیم هم حق‌آبه‌ها و هم آلایندگی‌ها را حل کنیم. البته غلامرضا مرحبا، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید این کنوانسیون‌ها ضمانت اجرایی ندارند. ما هیچ وسیله‌ای نداریم که کشوری را مجبور کنیم سد بسازد یا نسازد.

این اظهارات در حالی‌ست که گفته می‌شود روسیه به دلیل سدسازی‌های متعدد در مسیر ولگا، ورودی این رود را بسته است.