تورم تک رقمی، رویای دست نیافتنی اقتصاد ایران

اقتصاد24 - در اولین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی نرخ تورم 10درصد بود که تا آغاز جنگ تحمیلی نرخ تورم روند افزایشی را تجربه کرد به طوری که در سال 1359 این شاخص به 23.5درصد رسید. در طول سال‌هایی که ایران درگیر جنگ بود نرخ تورم در محدوده کنترل شده‌ای گام بر می‌داشت و جریان تامین کالاها با استفاده از سهمیه بندی و کوپن و ... مدیریت می‌شد و نرخ تورم تا سال 1364 روند نزولی خود را طی می‌کرد و در این سال برای اولین بار پس از انقلاب با رسیدن به عدد 6.9 درصد تک رقمی شد.

با به درازا کشیدن جنگ تحمیلی و کاهش ذخایر ارزی دولت در سه سال پایانی آن نرخ تورم دوباره افزایش یافت به طوری که در سال‌های 65، 66 و 67نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب به 23.7 درصد، 27.7 و 28.9 درصد رسید.

در سال 68 نرخ تورم با کاهش چشمگیری روبه‌رو شد و از 28.9درصد در سال 67 به 17.4درصد در سال 68 رسید و با اجرای برخی سیاست‌های تعدیل اقتصادی نرخ تورم یک سال دیگر هم به روند کاهش خود ادامه داد.

در اولین سال پس از پایان جنگ نرخ تورم یک بار دیگر تک رقمی شد و به 9.0 درصد رسید اما پس از پایان جنگ تحمیلی، بار دیگر نرخ تورم رو به افزایش گذاشت و در دهه هفتاد، این نرخ برای دومین بار در تاریخ تدوین آمار تورم و اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی رکورد شکست و با طی کردن یک روند افزایشی در سال 1374 به نرخ 49.4 درصد رسید و باعث شد تا بالاخره با عقب نشینی دولت وقت از سیاست تعدیل بار دیگر کنترل نرخ تورم در دستور کار دولت قرار گیرد.

سال 75نرخ تورم کاهش چشمگیری را تجربه کرد و به محدوده 23.2 درصد بازگشت اما با کاهش قیمت نفت درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت ایران کاهش یافت و این امر بر اقتصاد کشور تاثیر منفی بسیار داشت و شرایط رکود تورمی را بر ایران حاکم ساخت. در این مدت کسری بودجه ناشی از کاهش درآمدها با استقراض از بانک مرکزی تأمین می‌شد که این کار سبب شد که نرخ تورم که به حدود 16درصد کاهش یافته بود در سال 1378 به بیش از 20درصد برسد. بعد از آن تورم دوباره به کمتر از13درصد کاهش یافت و دولت ساختار ارزی خود را اصلاح کرد و یکسان‌سازی نرخ ارز را به اجرا درآورد.

در طول دهه 80 نرخ تورم در ایران هیچ گاه تک رقمی نشد اما افزایش چشمگیری را هم تجربه نکرد. در سال 87 نرخ تورم با رسیدن به عدد 25.4درصد به بیشترین میزان خود در این دهه رسید و پس از آن دوباره کاهش زیادی یافت به طوری که در سال 88 و 89 به ترتیب 10.8 و 12.4 درصد رسید.

به گفته علی طیب نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم نیمی از تورم فزاینده به ارث گذاشته شده توسط دولت دهم، به موجب اجرای نادرست طرح مسکن مهر بوده است. استقراض سنگین دولت از بانک مرکزی و پرداخت تسهیلات بی‌رویه به مردم از جمله ساز و کارهای اشتباه این طرح بوده‌است.

در سال 92 و پایان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد شاخص تورم پس از تنگ شدن حلقه تحریم ها و اعمال تحریم های نفتی اروپا علیه ایران به روند رو به رشد خود که از سال 90 آغاز شده بود ادامه داد و از محدوده 30 درصدی فراتر رفت.

نرخ تورم در سال 1390 تا 1392 به ترتیب برابر با 21.5 درصد، 30.5 درصد و 34.7 درصد از سوی بانک مرکزی گزارش شده است. دولت یازدهم اما در شروع کار کنترل نرخ تورم را در دستور کار قرار داد و در سال‌های 95 و 96 نرخ تورم به 9.0 و 9.6 درصد رسید و برای اولین بار در چهل سال اخیر در دو سال پیاپی تورم تک رقمی در اقتصاد ایران ثبت شد.

در حالی که نرخ تورم در حال کاهش بود و دولت یازدهم یکی از افتخارات خود را مهار آن می‌دانست و ادامه این روند را در سال 96 از اهداف خود عنوان می‌کرد اما یکسال پس انتخابات سال 96 با خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها نرخ تورم دوباره رو به افزایش گذاشت.

بانک مرکزی از آبان‌ماه سال 97 اعلام نرخ تورم را متوقف کرد و ادامه این کار را به مرکز آمار سپرد، به گزارش مرکز آمار نرخ تورم در سال 97 دوباره دورقمی شد و به 26.9 درصد رسید.

در طول تمامی این سال‌ها اتخاذ سیاست‌های نادرست اقتصادی، وابستگی شدید اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی و وضع تحریم‌ها نرخ تورم را در ایران دچار فراز و نشیب‌های زیادی کرده است و باعث شده که رویای تورم تک رقمی در اقتصاد ایران در سال‌های پس از انقلاب بجز چهار سال دست نیافتنی به نظر برسد.

با تشدید تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند نرخ تورم در سال 1398 حتی به بالای 35درصد نیز برسد و باید دید که آیا سیاست‌های بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی می‌تواند شاخص تورم را کنترل کند؟