بازخوانی شیوع بیماری تنفسی در چین؛ کام مخالفان واکسن با واکسیناسیون عمومی شیرین شد!

اقتصاد۲۴-بیمارستان‌های چین مملوء از بیماران تنفسی شده است، افزایش تعداد موارد ابتلا به بیماری تنفسی در کودکان باعث شده سازمان جهانی بهداشت درخواست رسمی خود را برای دریافت اطلاعات درمورد این بیماری صادر کند، با این وجود مقامات چینی گفته‌اند ویروس «آنفلونزا» موجب تشدید بیماری‌های تنفسی در این کشور شده است و ویروس جدیدی در کار نیست. وضعیتی که ما را به سال‌های نه چندان دور و شیوع ویروس کرونا برمی‌گرداند، ویروسی که ابتدا تکذیب می‌شد جهان را تا مرز تعطیلی کشاند، مرگ میلیون‌ها نفر لحظه‌های تلخی را در بیمارستان‌ها خلق کرد، و یک بار دیگر سرآغاز نزاع قدیمی شد، نزاعی میان موافقان و مخالفان واکسن.

عده‌ای می‌گفتند واکسن نباید تزریق کنیم

احتمالاً وضعیت این روز‌های چین مربوط به همان شیوع ویروس آنفلوآنزا است، اما اگر تصور کنیم واقعاً ویروس جدیدی آن‌جا شیوع پیدا کرده که می‌خواهد جهان را به دوران کووید برگرداند، دور از ذهن نیست که باز هم گروهی از پزشکان و متخصصان درپی ساختن واکسن برای ویروس جدید باشند و البته مخالفان واکسن هم فعالیت‌های خود را شروع کنند، اتفاقی که همین چند سال قبل بر سر ماجرای واکسیناسسیون علیه ویروس کرونا رخ داد، مدتی قبل حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق که شیوع جهانی ویروس کرونا در دوره ریاست او صورت گرفت، حرف‌های نسبتاً جدیدی درباره اقدامات دولت دوازدهم برای تهیه واکسن کرونا و البته وجود برخی مخالفت‌ها به زبان آورد، او گفت: «در کرونا اگر آن دولت نبود (دوازدهم) معلوم نبود چه بلایی بر سر مردم می‌آمد؟ من با چه مشکلاتی توانستم موافقت همه را بگیرم که واکسن وارد کنیم. عده‌ای اول می‌گفتند واکسن نباید تزریق کنیم، عده‌ای دیگر می‌گفتند ما در حال تولید واکسن هستیم و می‌خواهیم به دنیا هم صادر کنیم. این واکسن که آقایان در داخل می‌گفتند تولید می‌کنیم و ۵۰ میلیون دوز می‌دهیم تا آخر دوره ما چند میلیون دوز بیشتر نتوانستند بدهند. این واکسن اواخر خرداد ۱۴۰۰ آماده شد، ولی ما واکسن اسپوتنیک را در بهمن ۹۹ وارد کردیم و بلافاصله ۵۰۰ هزار دوز به کادر درمان که اولویت ما بودند، تزریق شد.

علاوه بر واردات تعدادی واکسن برای کادر درمان، قرارداد‌هایی هم برا واردات عمده واکسن توسط همان دولت دوازدهم بسته شد که به عمر دولت نرسید، این را می‌شود در گزارش رسانه‌هایی که موضع مخالف دولت دوازدهم داشتند هم دید. خبرگزاری فارس روز ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ در گزارشی با عنوان «چرا ایران برای واکسیناسیون، منتظر تولید داخل نماند؟ / ماجرای خرید ۱۱۰ میلیون دز واکسن تا قبل از مجوز برکت» نوشت: «ایران تا قبل از ارائه مجوز تولید واکسن داخلی (۲۴ خرداد ۱۴۰۰)، قرارداد خرید حداقل ۱۱۰ میلیون دوز واکسن را بسته بود که قرار بود به تدریج تا پایان پاییز (پایان سال ۲۰۲۱ میلادی) وارد کشور شود.»

مدال واردات واکسن گردن مخالفان دیروز

اگرچه تحویل واکسن‌های کرونا به ایران به عمر دولت دوازدهم نرسید، اما قرارداد‌هایی که نوشته شد در سرازیر شدن این واکسن‌ها به سمت ایران در دولت سیزدهم نقش بسیار جدی را ایفا کردند، اگرچه حالا مدال واردات واکسن بر گردن مخالفان دیروز واکسیناسیون با واکسن‌های خارجی افتاده است، اما بر کسی پوشیده نیست نه ساخت واکسن یک شبه است و نه واردات آن؛ دراین‌باره کیانوش جهان‌پور سخنگوی وقت وزارت بهداشت به خبرآنلاین گفته بود: «هفته‌ها و ماه‌ها تلاش و توافقاتی انجام شده بود که نهایتا منجر به شروع واردات واکسن تا پایان دولت قبل با رقمی حدود ۳۰ میلیون دوز شد. زمانی که واکسیناسیون در چین به حد قابل قبولی رسید، انتشار آن در بازار جهانی افزایش پیدا کرد. اصل واردات واکسن چیزی نبود که یک شبه و با تغییر دولت انجام شود. قطعا دولت جدید هم اهتمام جدی داشت که توافقات سریع‌تر انجام شود.»

بیشتر بخوانید:توضیحات وزیر بهداشت درباره ورود ویروس جدید

درهمین‌باره علیرضا رئیسی در گفت‌وگویی به خبرآنلاین گفته بود: «یکی از دلایل واردات آسان واکسن در شرایط کنونی این است که کشور‌های بزرگ تولید کننده واکسن، امروز درصد زیادی از جمعیت خودشان را واکسینه کرده‌اند، حتی این روز‌ها برخی کشور‌های ثروتمند دنیا به کشور‌های فقیر مجانی واکسن می‌دهند، چراکه اگر همه کشور‌ها واکسن نزنند ویروس جهش‌های جدیدی دارد و یقه خودشان را می‌گیرد، اما در آن روز‌های اول کمبود واکسن وجود داشت؛ لذا بخاطر کمبود پول نبود که واکسن وارد نشد، چون اصلا واکسنی نبود که بخواهیم وارد کنیم.».

اما درکنار کمبود واکسن در روز‌های اول شیوع کرونا، گروهی در داخل کشور معتقد بودند باید منتظر ساختن واکسن‌های داخلی بود، مثلاً محمد مخبر، معاون فعلی رییس جمهور که در آن روز‌ها رییس ستاد فرمان حضرت امام و مسئول پروژه واکسن برکت بود، مدعی می‌شد: «بر اساس قولی که داده‌ایم تا آخر شهریورماه (۱۴۰۰) بیش از پنجاه میلیون دز واکسن تولید می‌کنیم و تحویل مسئولان واکسیناسیون عمومی می‌دهیم.» وعده‌ای که تا امروز هم انجام نشده است.

دولت سیزدهم فقط واکسن تزریق کند

اما حسن روحانی، خردادماه سال گذشته و قبل از تحویل دولت در واکنش به اراده برخی برای واکسیناسیون کرونا صرفاً با واکسن‌های داخلی گفت: «وقتی واکسن آمد تردید‌هایی وجود داشت،، زیرا عده‌ای گفتند باید صبر کنید واکسن داخلی ساخته شود، اما ستاد ملی کرونا تصمیم بسیار خوبی گرفت و گفت واکسن باید بدون معطلی خریداری شود.»

او همچنین فردای برگزاری سیزدهمین دوره‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری با تبریک به رئیس‌جمهور منتخب، در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا گفت: «دولت دوازدهم در زمینه تامین و تولید واکسن کار لازم را انجام داده است، کاری که برای دولت می‌ماند فقط تزریق واکسن است و فقط باید واکسیناسیون انجام گیرد، تامین واکسن هم از کشور‌هایی که می‌توانستیم با آن‌ها قرارداد ببندیم پول دادیم و وارد می‌کنیم و می‌خریم البته آن‌ها کمی عقب هستند، اما به هر حال از آن‌ها می‌گیریم.»

همچنین رئیسی، معاون سابق وزارت بهداشت درباره اقدامات دولت دوازدهم برای تهیه واکسن کرونا به خبرآنلاین گفته بود: «ما در دولت قبل سه کار را همزمان انجام دادیم. یک تولید داخلی واکسن، دو خریدن واکسن از سبد کووکس که آن زمان یکی از تنها راه‌های خریدن واکسن بود، سه عقد قرارداد خریدن واکسن با دو کشور چین و روسیه.»

آن‌چه مشخص است برای صفر شدن موارد مرگ‌ومیر کرونایی واکسیناسیون نقش زیادی داشت. اما این‌که چه کسی واکسن تامین کرد، پرسشی است که در پاسخ کارشناسان به آن چند نکته وجود دارد. نخست این‌که در روز‌های اول شیوع کرونا و ساخت اولین واکسن‌ها، کشور‌های تولید کننده فقط جامعه خود را واکسینه می‌کردند، اتفاقی که تغییر کرد و فروش واکسن به کشور‌های دیگر سرعت بیشتری گرفت، دوم این‌که برخی گروه‌ها سعی داشتند صرفاً با واکسن‌های داخلی که توسط خودشان درحال ساخته شدن بود عملیات واکسیناسیون را انجام دهند و همین مسئله موانعی برای واردات واکسن ایجاد کرد، و آخر این‌که عمر دولت گذشته اجاره نداد از واکسن‌هایی که خودش قرارداد آن‌ها را بسته بود بهره ببرد.