14 ماه و 70 درصد گرانی

اقتصاد24 - گرچه بر اساس آمار قیمت لوازم‌خانگی در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ حدود ۱۴درصد و تنها در اردیبهشت‌ماه امسال بین ۱۰ تا ۲۰ درصد رشد داشته و سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم‌خانگی اعلام کرده بود که تکانه‌های اقتصادی شدیدی که منجر به افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها شود وجود نداشته اما واقعیت چیز دیگری است؛ افزایش قیمت حدود ۷۰درصدی. روند واردات و تامین قطعات اصلی لوازم‌خانگی بخش عمده‌ای از مشکلات این حوزه است اما هزینه‌های فروشنده را هم می‌توان به لیست دلایل گرانی آن اضافه کرد. افزایش دستمزد و هزینه اجاره مغازه‌ فروشندگان را مجاب به فروش بیش از قیمت کارشناسی شده شرکت‌ها کرده است. از طرفی به دلیل قیمت بالا و غیرمنطقی برندهای خارجی، فروش برندهای رده دوم که پیش از این به صورت قاچاق وارد کشور می‌شدند به شدت داغ شده است. همه اینها در حالی اتفاق افتاده که قدرت خرید مردم نسبت به سال قبل کاهش سه برابری داشته و تورم ۵۰ درصدی باعث شده سفره حدود ۷۰درصد از مردم کوچک‌تر شود. گزارش میدانی «جهان صنعت» نشان می‌دهد که فروش لوازم‌خانگی نه تنها صرفا در برندهای خارجی، بلکه در برندهای ایرانی نیز بیش از ۸۰درصد افت کرده است. همچنین فروشندگان و مردم نسبت به کاهش یا تعدیل قیمت‌ها در شش ماهه دوم سال خوش‌بین نیستند. بازار از جنس‌های قاچاق اشباع شده و آنها به قیمت قبلی برندهای خارجی به فروش می‌رسند. در همین رابطه یکی از فروشندگان خیابان جمهوری به ما می‌گوید: «فروش نسبت به پارسال ۸۰درصد کمتر شده است.»

اگر بگویم ۱۰۰درصد فروش کم شده دروغ نگفتم‌

مغازه‌های لوازم‌خانگی خیابان جمهوری و بازار «امین حضور» خالی از مشتری است. کرکره‌ها بالاست و چراغ مغازه‌ها روشن اما خبری از مشتری نیست. یکی از فروشندگان خیابان جمهوری درباره اوضاع بازار لوازم‌خانگی می‌گوید: «پارسال ماهی ۱۰۰ تا تلویزیون سفارش می‌دادم و ۲۰ روزه فروش می‌رفت، اما در حال حاضر ماهی ۱۸تا هم نمی‌توانم بفروشم.»‌ او دلیل کاهش فروش را «بی‌پولی مردم» می‌داند: وقتی قبلا با ۲۰ میلیون تومن می‌توانستی تکه‌های اصلی جهیزیه رو بخری الان همان کالاها را باید بالای ۱۰۰میلیون بخری.‌ او می‌گوید‌: بعضی از مدل‌ها در بازار کمیاب شده است. مشتری جنس می‌خواهد، اما شرکت فقط اعلام می‌کند که جنس کم است.

این در حالی است که چندی پیش سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم‌خانگی گفته بود: عرضه لوازم‌خانگی در بازار تا حدودی کم است که دلیل آن کاهش عرضه برخی برندهای خارجی و مشکلاتی است که در زمینه نقل‌و‌‌انتقالات مالی وجود دارد.

طبق آمارهای وزارت «صمت»، سال گذشته ۷۶۹ هزار و ۲۰۰ تلویزیون تولید شده که نسبت به تولید یک میلیون و ۱۱۷ هزارتایی این محصول در سال ۱۳۹۶ حدود ۳۱ درصد کاهش داشته است. تولید یخچال و فریزر نیز در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۶ با کاهش ۷/۱۲ درصدی مواجه شده، به طوری که تولید این محصول از تعداد یک میلیون و ۱۰۱ هزار عدد در سال ۱۳۹۶ به ۹۶۱ هزار و ۶۰۰ دستگاه در سال ۱۳۹۷ رسید. همچنین طبق این آمار، تولید ماشین لباسشویی در سال گذشته نسبت به تولید این محصول در سال ۱۳۹۶ حدود ۴/۳۹ درصد کاهش داشته است. در سال ۱۳۹۶ حدود ۸۹۰ هزار و ۳۰۰ دستگاه ماشین لباسشویی تولید شده که این عدد در سال گذشته به ۵۳۹ هزار و ۱۰۰ دستگاه رسید. در این میان تولید کولر آبی در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۶ کمترین کاهش را داشته است‌ به گونه‌ای که تولید این محصول از ۷۸۱ هزار و ۵۰۰ دستگاه با ۸/۴ درصد کاهش به ۷۴۴ هزار و ۴۰۰ دستگاه در سال ۱۳۹۷ رسیده است.

این فروشنده می‌گوید که قیمت‌ها هفتگی تغییر می‌کند‌. از طرفی به دلیل گرانی برندهای خارجی جنس قاچاق «بازار را پر کرده است». یکی از فروشندگان دیگر خیابان جمهوری نیز با او هم‌عقیده است. او نیز در همین رابطه می‌گوید: دلال‌های بازار قبلا برندهای چینی را می‌آوردند و چون کیفیت نداشت فروش جالبی هم نمی‌کردند اما در حال حاضر بازار پر از اجناس بی‌کیفیت است‌. به عقیده او دلیل اصلی گرانی لوازم‌خانگی در وهله اول نوسانات دلار است و در وهله دوم احتکار بعضی از شرکت‌ها.

جنس قاچاق

او در خصوص جنس قاچاق در بازار لوازم‌خانگی می‌گوید: این برندها جنس با هر کیفیتی تولید می‌کنند، از وقتی که قیمت‌ها صعودی شده تنوع محصولات این برندها هم بالا رفته است. او «سوزوکی» و «مدیا» را جزو برندهای چینی خواند که «قبلا چند تا ضبط صوت می‌آوردند اما وقتی کارشان در بازار ایران رونق گرفت‌، تلویزیون هم وارد کردند». به گفته او به همان میزان که فروش لوازم‌خانگی برندهای درجه یک بیش از ۸۰درصد کاهش داشته «فروش جنس‌های قاچاق نیز ۱۰۰درصد بیشتر شده». همسایه این مغازه‌دار نیز در همین رابطه می‌گوید: من پارسال ماهی یک میلیارد تومان فروش داشتم اما الان ۱۰۰ میلیون تومان هم در‌نمی‌آورم. او ادامه می‌دهد: نرخ تورم شرکت‌ها نسبت به دو سال پیش بیشتر از سه برابر شده، اجاره‌بهای مغازه‌دارها هم رفته بالا و دستمزد هم زیاد شده، اگر کمبود جنس و واردات کم را هم به این وضعیت اضافه کنید متوجه می‌شوید که ۲۰ درصد‌ افزایش قیمتی که آقایان اعلام می‌کنند با واقعیت بازار همخوانی ندارد.
به گفته این فروشنده شرایط به گونه‌ای است که مغازه‌دارها بالا‌جبار قیمت جنس را با هزینه‌های خود تنظیم می‌کنند و همه این تورم‌ها باعث شده که قیمت لوازم‌خانگی «۷۰درصد» در عرض ۱۴ ماه افزایش داشته باشد؛ «بهترین اجناس برندهای پرفروش را سال گذشته با کمتر از ۳۰ میلیون تومان می‌توانستی بخری.»

به گفته او تا یک سال قبل با ۱۱میلیون تومان بهترین مدل یخچال سایدبای‌ساید، چهار میلیون تومان بهترین مدل ظرفشویی، چهار میلیون تومان بهترین مدل لباسشویی و شش میلیون تومان بهترین مدل تلویزیون قیمت داشت اما همین جنس‌ها الان بیشتر از سه برابر شده است به طوری که «همان یخچال ۳۸ میلیون و ۵۰۰ تومان، ظرفشویی ۱۴میلیون و ۵۰۰ تومان، لباسشویی اگر گیرت بیاید ۱۴ میلیون تومان و همان تلویزیون ۲۰میلیون تومان». او هم دلیل اشباع بازار را اجناس قاچاق را قیمت‌های غیرمنطقی می‌داند. به گفته این فروشنده قیمت جنس‌های قاچاق که پیش از این یک دوم قیمت برندهای درجه اول بوده در حال حاضر به قیمت قبلی آن برندها رسیده و به همین سبب «مردم بیشتر می‌خرن. چرا؟ چون جنس قاچاق یخچال ۳۰میلیون تومانی را می‌توانی ۲۸میلیون تومان بخری.»

حمایت از تولید داخلی

شرایط در بازار «امین حضور» بهتر از خیابان جمهوری نیست. یکی از فروشندگان بازار لوازم‌خانگی «امین حضور» به «جهان صنعت» می‌گوید: شرکت جنس ندارد، تعداد معدودی جنس در انبار وجود دارد که باید در طول سال همه نمایندگی‌ها را پوشش بدهد. او می‌گوید که فروش ۹۰درصد کمتر شده است. رضا رحمانی وزیر «صمت» گفته بود: با استفاده از شرایط تحریم به عنوان یک فرصت پیش آمده می‌توانیم به سمت تولید برویم و واردات را ممنوع کنیم. افزایش تولید موجب سرشکن شدن قیمت‌ها و رقابت بیشتر در زمینه کیفیت بهتر خواهد شد. این فروشنده درباره حمایت از تولید داخلی به ما می‌گوید: ما تولید داخلی نداریم. همون تلویزیونی که به اسم ایرانی تولید میشه هم مونتاژه. «سامسونگ» و «LG» هم همین‌جا مونتاژ می‌شوند‌ منتها با کیفیت بهتر. به گفته این فروشنده محصولات لوازم‌خانگی برندهای ایرانی در تامین قطعات موردنیاز مشکل دارند و بعضی از شرکت‌های خارجی مبنی بر شروطی قطعات آنان را تامین می‌کنند؛ «مگر چند درصد از جنس ایرانی واقعا تولید داخل است؟ همون قطعات رو استفاده می‌کنن اما کیفیت کار پایین درمیاد، شرکت هم به شرطی قطعه را تامین می‌کند که در خدمات پس از فروش هم از قطعات همون شرکت استفاده شود، به خاطر همین عملا تعیین قیمت به دست آنها و دلار است». او می‌گوید که برخی از دلالان و قاچاقچیان اجناس قاچاقی برندهای درجه اول را اسقاط می‌کنند و قطعات مورد نیاز را به برخی از کارخانه‌ها می‌فروشند؛ «اگر بخواهید سرنخ سیکل تولید داخلی رو بگیرید می‌رسید به همان جنس‌های خارجی می‌رسید. جنس‌ها الکی گران شده و مردم نمی‌خرند از آن طرف جنس قاچاق و جنس بی‌کیفیت با همان قطعات یدکی در بازار به فروش می‌رسد». یکی دیگر از فروشندگان بازار «امین حضور» نیز بر این داستان صحه می‌گذارد. به گفته او فروش نسبت به سال قبل بیشتر از ۸۰ درصد کاهش داشته است.

او می‌گوید: با وضعیتی که پیش آمده یا باید جنس قاچاق بفروشم یا مغازه را تعطیل کنم. جنس ایرانی هم که هیچ‌کس زیر بار خریدش نمی‌رود.

مردم

صدای شکایت خریداران بلندتر از فروشندگان است. یکی از خریداران لوازم‌خانگی که کارمند است به ما می‌گوید: قیمت‌ها جوری بالاست که از خرید پشیمان می‌شویم. او شش میلیون تومان برای خرید اجاق گاز بودجه در نظر گرفته اما قیمت آن جنس در بازار حدود ۱۰میلیون تومان است. همچنین مشتری دیگری که برای خرید پنکه به ‌امین حضور‌ آمده می‌گوید: حدود دو میلیون تومان پول کنار گذاشتم اما الان همان جنس چهار میلیون تومان شده است. مشتری دیگری که برای خرید ماشین لباسشویی آمده حدود هفت میلیون تومان بودجه در نظر گرفته که برای خرید همان جنس حداقل باید ۱۰ میلیون تومان هزینه کند.شواهد حاکی از آن است که تقاضا برای جنس‌های قاچاق یا برندهای رده دوم خارجی نسبت به اجناس ایرانی با اختلاف زیادی بیشتر است. از پنج مشتری که با آنها گفت‌وگو کردیم هر پنج نفر خرید جنس قاچاق یا برندهای رده دوم را به دلیل قیمت‌های غیرمنطقی برندهای درجه اول، ترجیح می‌دهند. یکی از مشتریان درباره احتمال کاهش قیمت‌ها می‌گوید: نمی‌توانم اجاق نخرم که شاید قیمت‌ها پایین بیاید چون نیاز اولیه هر خانه‌ای است. از طرف دیگر کی قیمت‌ها پایین آمده که دفعه دوم باشد؟».

بازار لوازم‌خانگی علاوه بر اینکه رکود بر آن حاکم شده به شدت ناپایدار است. تولید بسیار گران شده و به دلیل مشکلات واردات قطعات اصلی لوازم‌خانگی مشتریان برای خرید بعضی از اجناس با کمبود روبه‌رو هستند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد قیمت لوازم‌خانگی برخلاف آمارهای رسمی حدود ۲۰۰درصد رشد داشته و علاوه بر تحریم، افزایش هزینه‌های تمام شده و تورم اجاره‌بها را می‌توان از دلایل اصلی این افزایش قیمت دانست و فروشندگان و خریداران به هیچ وجه احتمال بهبود شرایط بازار در شش ماه دوم سال را نمی‌دهند. یکی از فروشندگان خیابان جمهوری می‌گوید: با کشمکش‌هایی که در بازار به وجود آمده بعید می‌دانم اوضاع بهبود پیدا کند. یکی از فروشنده‌های بازار «امین حضور» نیز با او هم‌عقیده است. او می‌گوید: بعید می‌دانم قیمت‌ها پایین بیاد حتی اگه اوضاع سیاسی مملکت آرام شود برای شش ماه دوم هم فکر نمی‌کنم اوضاع بهتر شود حداقل الان که اینجوری پیش‌بینی می‌کنم مگر اینکه اتفاق خاصی بیفتد. حتی به نظر من بالاتر هم می‌رود. خریداران نیز بر همین عقیده هستند، یکی از خریداران به ما می‌گوید: قیمت همه کالاها به قدری بالا رفته که اعتراض بی‌فایده است چون عادی شده. اگر شرایط مثل الان باقی بماند خیلی بعید است قیمت‌ها پایین بیاد. مشتری دیگری نیز می‌گوید: بازاری که دلال قیمت را مشخص می‌کند هیچ‌وقت درست نمی‌شود، اوضاع جوری شده که اگه قیمت‌ها همین‌قدر بماند هم باید خداروشکر کرد.

منبع: روزنامه جهان‌صنعت