خاورمیانه در دوراهی تشدید تنش‌ها یا کاستن از بحران ها/ آیا حملات آمریکا هیاهوی بسیار برای هیچ بود؟

اقتصاد۲۴- سنتکام مدعی شد که نیرو‌های ارتش امریکا این اهداف را با هواپیما‌های متعدد از جمله بمب‌افکن‌های دوربرد که از ایالات‌متحده پرواز می‌کردند، هدف قرار دادند. با این حملات، به نظر وضعیت خاورمیانه در روز‌ها و هفته‌های پیش رو بغرنج‌تر خواهد شد و شرایط را برای تشدید تنش‌ها فراهم خواهد کرد و حتی ممکن است خطر خیزش گروه‌های تروریستی همچون داعش را نیز در پی داشته باشد. به ادعای سنتکام، هدف این بمباران‌ها تاسیسات تحت کنترل نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و گروه‌های مقاومت در منطقه بوده است.

سنتکام در اطلاعیه خود مدعی است که اهداف شامل مقر‌های عملیات فرماندهی و کنترل، مراکز اطلاعاتی، راکت و موشک، تاسیسات لجستیکی و زنجیره تامین مهمات بود، اما مشخص نیست که حملات تا چه حد دقیق بوده و چه تلفاتی به بار آورده است.

به گزارش رویترز به نقل از منابع محلی در سوریه، جنگنده‌های امریکایی به ۱۷ موضع در سایت‌های اسکان گروه‌های مقاومت در شرق استان دیرالزور حمله کردند که سه مورد از آن‌ها در بادیه المیادین و یکی نیز در ابوکمال در نزدیکی مرز عراق فرود آمده است.

بیشتر بخوانید:۳ پالسِ حمله مرگبار به آمریکایی‌ها در اردن؛ واکنش واشنگتن در برابر حملات چه خواهد بود؟

به گزارش منابع محلی، همچنین چندین مکان غیرنظامی در این حملات هدف قرار گرفته‌اند.

پلن بعدی واشنگتن

به دنبال حملات جمعه شب ایالات‌متحده، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت کاخ سفید در اظهارنظری که این روز‌ها مقامات امریکایی مکررا عنوان می‌کنند مدعی شد که واشنگتن به دنبال درگیری با ایران در سطح گسترده‌تری نیست، اما کاخ سفید برای دفاع از مردم ایالات‌متحده و پاسخگو کردن عواملی که قصد صدمه به امریکایی‌ها را داشته باشند، تردید نخواهد کرد.

این ادعا درحالی مطرح می‌شود که حملات اخیر می‌تواند به گسترش جنگ بینجامد. مقامات امریکایی در گفتگو با سی‌ان‌ان مدعی شده‌اند که ایالات‌متحده هیچ برنامه‌ای برای حمله به خاک ایران ندارد، چراکه می‌تواند به تشدید تنش در منطقه منجر شود.

مقامات دولتی بار‌ها تاکید کرده‌اند که واشنگتن قصد ندارد با ایران وارد جنگ شود. ایران پیش از این نیز به امریکا هشدار داده بود که از هر حمله مستقیمی به خاک ایران بر حذر باشد و تهدید کرده بود اگر امریکا به این شکل عمل کند، واکنش ایران سریع و چشمگیر خواهد بود.

پیش از حملات تلافی‌جویانه، سیدابراهیم رییسی، رییس‌جمهور ایران نیز هشدار داد که ایران جنگی را آغاز نخواهد کرد، اما به هر کسی که بخواهد علیه ایران قلدری کند، «به شدت پاسخ خواهد داد.»

به‌رغم ادعای ایالات‌متحده برای جلوگیری از تشدید تنش، لوید آستین، وزیر دفاع این کشور پس از حملات هوایی به خاک سوریه و عراق ادعا کرد که حملات بیشتری در این راستا برنامه‌ریزی شده است. به ادعای او: «این تازه شروع پاسخ ماست، بایدن اقدامات (ادعایی) بیشتری را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و آنچه او نیرو‌های وابسته به ایران می‌خواند، انجام خواهد داد. جو بایدن نیز در بیانیه‌ای مدعی شد: «واکنش ما از امروز آغاز شده است و در زمان‌ها و مکان‌هایی که انتخاب کرده‌ایم، ادامه خواهد یافت.» این درحالی است که شبکه تلویزیونی المسیره، متعلق به جنبش انصارالله یمن نیز در خبری تایید کرد که همزمان با حملات امریکا به اهدافی در سوریه و عراق، ایالات‌متحده و بریتانیا سه حمله به شرق شعر صعده در شمال غرب یمن انجام داده‌اند.

هشدار تهران!

تلویزیون دولتی سوریه گزارش داد که «چند» نفر «درنتیجه تجاوزات امریکا به تعدادی از سایت‌ها در بادیه‌المیادین و مرز سوریه و عراق» کشته و زخمی شده‌اند.

یک مقام امنیتی عراق به شبکه «ان‌بی‌سی‌نیوز» گفت که در حملات اخیر، ایالات‌متحده یک انبار سلاح و سه خانه متعلق به کتائب حزب‌الله در استان الانبار در غرب عراق را هدف قرار داد. حشد الشعبی نیز در بیانیه‌ای تایید کرد که در شهر عکاشات در غرب استان الانبار عراق بیش از ۱۶ نفر از نیرو‌های این جنبش مقاومت در بمباران امریکا کشته و ۲۵ تن دیگر نیز زخمی شده‌اند.

این تلفات و زخمی‌ها درحالی است که مایک مکال، رییس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا حملات این کشور به اهدافی در سوریه و عراق را دیرهنگام توصیف کرد و مدعی شد که تاخیر در حملات به نیرو‌های مقاومت این اجازه را داده است تا مقر‌های خود را تخلیه کنند.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز حملات امریکا به عراق و سوریه را محکوم کرد و آن را «اقدامی ماجراجویانه» و «خطای راهبردی دیگری» ازسوی دولت بایدن در منطقه دانست. او افزود که این اقدام امریکا نتیجه‌ای جز تشدید تنش و بی‌ثباتی در منطقه ندارد. یک منبع ایرانی آگاه به مرکز مستشاری ایران در سوریه نیز در واکنش به حمله امریکا به عراق و سوریه، ضمن محکوم کردن آن گفت که این اقدام ایالات‌متحده پیامد‌های جدی برای این کشور در خاورمیانه خواهد داشت و موجب تشدید واکنش‌ها به اشغالگری آن در منطقه خواهد شد. این مقام مستشاری ایران تاکید کرد که سپاه پاسداران و نیروی قدس هیچ مرکز و پایگاهی در سوریه و عراق ندارد و ادعای ایالات‌متحده دروغ و فریبنده خواند. در همین حال، رسانه‌های محلی سوریه گزارش می‌دهند که اکثر اهدافی که ایالات‌متحده آن‌ها را بمباران کرده بود، از پیش تخلیه شده بودند. واکنش‌ها به حملات ایالات‌متحده به عراق و سوریه درحالی انجام می‌شود که منطقه بیش از هر زمان دیگری نیازمند ثبات است. از زمان آغاز تهاجم ارتش اسراییل به غزه، نیرو‌های مقاومت در منطقه به حمایت از مردم فلسطین برخاسته‌اند و همواره خواستار توقف حملات اسراییل بوده‌اند. تلاش‌های دیپلماتیک نیز برای آتش‌بس راه به جایی نبرده است، چراکه ایالات‌متحده همواره با فشار‌های سیاسی خود و وتوی قطعنامه‌های سازمان ملل از حملات اسراییل به غزه پشتیبانی کرده است. به نظر می‌رسد که این دست حملات منطقه را به سمت بی‌ثباتی بیشتر خواهد برد و نگرانی‌هایی را در میان مقامات کشور‌های منطقه برانگیخته است. یحیی رسول عبدالله، سخنگوی ارتش عراق با ابراز نگرانی از تشدید حملات گفت که شهر‌های القائم و مناطق مرزی عراق مورد حملات هوایی هواپیما‌های امریکا قرار می‌گیرند. این درحالی است که عراق برای تضمین ثبات منطقه تلاش می‌کند. او افزود که این حملات نقض حاکمیت عراق، تضعیف تلاش‌های دولت عراق و تهدیدی است که عراق و منطقه را به عواقب غیرقابل پیش‌بینی می‌کشاند که پیامد‌های آن برای امنیت و ثبات عراق و منطقه فاجعه‌بار خواهد بود. کاخ سفید اعلام کرده است که پیش از حمله نظامی به مقامات عراقی اطلاع داده است.

قمار بایدن

برخی ناظران معتقدند که حملات ایالات‌متحده ممکن است عواقب ناخواسته و گسترده‌ای داشته باشد. جان اسپارکس، تحلیلگر امنیتی به شبکه اسکای‌نیوز گفت: ماجراجویی جدید امریکا در سوریه و عراق که نشانه آغاز کارزار نظامی جدید ایالات‌متحده است، می‌تواند به شکلی ناخواسته از سوی دو طرف، بر آتش ملتهب منطقه هیزم بریزد. او معتقد است که مرحله خطرناک جدیدی در مناقشه خاورمیانه با این اقدام نظامی ایالات‌متحده با هدف قرار دادن چندین مکان در سوریه و عراق آغاز شده است.

بیشتر بخوانید:ایران از معادلات منطقه‌ای حذف خواهد شد؟

مایکل کلارک، تحلیلگر امنیتی در گفتگو با سی‌ان‌ان مدعی شد که «بایدن به دنبال بازدارندگی ایران بدون جنگ با ایران است.» رهبر امریکا باید منتقدان جنگ‌طلب خود در واشنگتن را راضی کند، بدون اینکه افکار عمومی در خاورمیانه را ملتهب کند. او می‌خواهد از تلفات پرسنل خدمات ایالات‌متحده بدون ایجاد تلفات عمده در منطقه جلوگیری کند. رویارویی با ایران، بحران خاورمیانه را در جهتی کاملا متفاوت و مخاطره‌آمیزتر می‌برد و به طور قابل‌توجهی، به نظر نمی‌رسد که ایالات‌متحده به مکان‌هایی در ایران ضربه زده باشد.

با این حال، این اقدام جدید امریکا در سوریه و عراق، که نشان‌دهنده آغاز کارزار نظامی جدید ایالات‌متحده است، ممکن است عواقب ناخواسته و گسترده‌ای داشته باشد.

این تحلیلگر بر آن است که امریکایی‌ها می‌خواهند مجموعه‌ای از اهداف به اندازه کافی بزرگ را نشانه روند و منهدم کنند تا بتوانند بدین شکل پیام بازدارندگی خود را مخابره کنند بدون آنکه به شکلی گسترده وارد معرکه شوند.

شاون بل، کارشناس نظامی نیز مدعی است که این دست حملات ممکن است دستاورد چندانی برای ایالات‌متحده نداشته باشد، چراکه بسیاری از پایگاه‌های نیرو‌های مقاومت در منطقه از پیش تخلیه شده بودند و از سوی دیگر، تلفاتی که به این نیرو‌ها وارد شده است، آن‌ها را برای حملات بیشتر علیه پایگاه‌های امریکایی ترغیب خواهد کرد.

او اذعان داشت که «امریکا می‌داند که بر سر دوراهی قرار دارد. در واقع اقدام نکردن امریکا عین اقدام آن قلمداد می‌شود، چراکه اگر حمله‌ای صورت نگیرد، این پیام برای نیرو‌های مقاومت روشن است که ایالات‌متحده اراده‌ای ندارد و اگر حملاتی صورت دهد، منطقه و البته منافع خود را از حیث امنیتی به بن‌بست هدایت می‌کند، اما امریکا نمی‌خواهد وضعیت بد را بدتر کند. به علاوه، عمده ناظران حمله ادعایی مستقیم ایالات‌متحده به ایران را بعید می‌دانند و منابع آگاه در کاخ سفید نیز گفته‌اند که هرگونه حمله به اهدافی در خاک ایران به کلی منتفی است. ناظران امنیتی نیز مدعی‌اند که هرگونه حمله مستقیم به ایران می‌تواند حملات موشکی تلافی‌جویانه ایران علیه اهداف ایالات‌متحده در منطقه یا علیه متحدان امریکایی مانند اسراییل را در پی داشته باشد؛ امری که ایالات‌متحده به شدت از آن حذر دارد. دبورا هینس، سردبیر بخش امنیتی شبکه اسکای نیوز بر آن است که قصد جو بایدن این است برای جلوگیری از تهدیدات آتی علیه تعداد زیادی از نیرو‌های امریکایی که در سراسر منطقه فعالیت می‌کنند، قاطعانه پاسخ دهد، اما این بحران خارجی در سیاست داخلی او نقش مهمی بازی خواهد کرد. به عقیده دبورا هینس، بدون شک حمله نیمه شب ایالات‌متحده به اهدافی در سوریه و عراق به تشدید تنش‌ها خواهد انجامید و این همان چیزی است که به «سردرگمی راهبردی» بیشتر بایدن در ماه‌های منتج به انتخابات منجر خواهد شد.

به نظر می‌رسد که بایدن با اشتباهات راهبردی در منطقه اکنون در معضلی سخت گرفتار شده باشد، چراکه سیاست خارجی او و حمایتش از اسراییل موقعیت کنونی او را در داخل و افکار عمومی به شدت متزلزل کرده باشد. اشتباه راهبردی بایدن در منطقه‌ای که عملا این روز‌ها در سیطره نیرو‌های مقاومت از عراق تا یمن قرار دارد، خطر شعله‌ور شدن درگیری‌های بیشتر را فراهم آورده است. این خطر بالقوه با تصمیم ایالات‌متحده و بریتانیا به حمله به انصارالله یمن شروع شده است و به نظر با حملات بامداد شنبه در عراق و سوریه رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفته است و منطقه را به بمب ساعتی‌ای شبیه کرده است که هر آن نقطه صفر را نشان خواهد داد.