گیلان دروازه ورود ایران به بازارهای جهانی/ «اوراسیا» دروازه جدید تجاری برای ایران

وراسیا دروازه جدید تجاری برای ایران فرصتی که نباید از دست داد

اقتصاد24- امضای توافقنامه موقت مبنی بر ایجاد محدوده آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از ظرفیت‌هایی است که این روزها نگاه کارشناسان را به خود معطوف کرده است. در این بین مردم نیز منتظرند تا شاهد ثمرات امضای این توافقنامه باشند.

کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه امروزه در دنیا کشورها تلاش می‌کنند تا به پیوندهای منطقه‌ای اعم از «آ. سه. آن»، نفتا، اتحادیه اروپا یا کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس ملحق شوند، اظهار کرد: مبنای این پیوند و الحاق برای این بوده که کشورها در مجامع مختلف بتوانند از یکدیگر حمایت کنند.

هادی حق‌شناس با بیان اینکه ایران دارای سرمایه و مزیت‌های بسیاری همانند منابع انسانی، محصولات کشاورزی و باغی، گردشگری و منابع معدنی فراوان است
ایران دارای سرمایه و مزیت‌های بسیاری همانند منابع انسانی، محصولات کشاورزی (باغی)، گردشگری و برخوردار از منابع معدنی فراوان است
، گفت: ظرفیت بالقوه اقتصادی ایران بی‌نظیر است.

وی ادامه داد: سال گذشته روس‌ها به دنبال ایجاد اختلاف با ترکیه به سراغ ایران آمدند تا نیازهای کشاورزی خود را از طریق ما تأمین کنند که متأسفانه به دلیل وجود مشکلات بسته‌بندی و پردازش کالای کشاورزی نتوانستیم از این فرصت بی‌نظیر استفاده کرده و جای ترکیه را برای روسیه بگیریم.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اهدافش

یک کارشناس علوم سیاسی هم با اشاره به اینکه از نظر جغرافیایی نام اوراسیا از ترکیب نام دو قاره آسیا و اروپا پدید آمده است گفت: اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر اساس مدارک و مستندات موجود، بعد از طی مسیری حدود ۲۰ ساله در سال ۲۰۱۵ با حضور سه کشور روسیه، ارمنستان و قرقیزستان آغاز به کار کرد و در حال حاضر کشورهای بلاروس و قزاقستان نیز عضو این اتحادیه اقتصادی هستند.

مجید صیادنورد با بیان اینکه از دید مؤسسان اتحادیه اقتصادی اوراسیا، این اتحادیه می‌تواند بازار بزرگی در چارچوب قوانین سازمان تجارت جهانی ایجاد کرده و تجارت میان اعضا را بهبود بخشد و تسهیلات بسیاری در این زمینه برای کشورهای عضو داشته باشد، گفت: کشورهای تاجیکستان، گرجستان، ازبکستان، مولداوی، اوکراین، پاکستان، ترکیه، چین و ویتنام نیز به دنبال عضویت در این اتحادیه هستند.

وی به هفت هدف عمده اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر اساس راهبرد تعیین شده اشاره و بیان‌کرد: تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو، هماهنگ سازی تشریفات گمرکی، جابه‌جایی آزاد کالا، سرمایه، نیروی کار و خدمات در مرزهای اوراسیا، برقراری سیاست مشترک در زمینه انرژی، صنعت، کشاورزی و وسایل نقلیه هفت هدف عمده این اتحادیه است.

منافع ایران در تعامل با اوراسیا

صیاد نورد درباره منافعی که ایران در تعامل با اتحادیه اوراسیا می‌تواند داشته باشد، بیان کرد: در ارزیابی منطقه و با توجه به چالش‌های پیش روی ایران در ارتباط با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس باید توجه داشت که آسیای میانه و قفقاز ادامه مناطق ژئواستراتژیک خاورمیانه بوده و می‌تواند رقابت‌ها و منازعات آن را تحت تأثیر قرار داده و حتی بر رویدادهای خاورمیانه اثر بگذارد.

صیاد نورد ادامه داد: البته در این میان نباید از نقش ایران در کریدورهای بین‌المللی و امکان اتصال اعضای این اتحادیه به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس و اقیانوس هند از طریق کشورمان به‌راحتی گذشت.

وی در ادامه گفت: حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، زمینه افزایش حضور محصولات و کالاهای ایرانی در کشورهایی که از سابقه تاریخی و فرهنگی مشترکی با ما برخوردار هستند را برای اقتصاد ایران در دوران تحریم آمریکا پدید آورده و از قِبَل سرمایه گذاری و شرکت‌های مشترک جهت تولید و صادرات محصولات ایرانی به بازارهای جهانی علاوه بر دور زدن تحریم، باعث افزایش قدرت اثرگذاری منطقه‌ای و فرامنطقه ای ایران می‌شود.

سهم گیلان از منافع تعامل ایران با اتحادیه اوراسیا

صیاد نورد درباره منافعی که گیلان در تعامل ایران با اتحادیه اوراسیا می‌تواند از آن بهره‌مند شود، اظهار کرد: سهم گیلان بر اساس توانمندی‌های آن قابل احصاء است. ظرفیت‌های متنوع و چندبعدی گیلان در حوزه‌های مختلف می‌تواند این استان را به مرکز مبادلات ترانزیتی، گردشگری، کشاورزی و فرآوری با کشورهای مزبور تبدیل کند.

وی در ادامه به برخی ظرفیت‌های استان گیلان اشاره کرد و گفت: اینکه گیلان در مسیر کریدور ترانزیتی بین‌المللی شمال - جنوب (نوستراک) قرار گرفته؛ کریدوری که علی‌رغم ظرفیت‌ها و منافع فراوان برای اعضا و کشورهای بهره‌مند از آن، به دلیل ضعف‌های زیرساختی (شبکه ریلی- جاده‌ای) و نهادی ایران، هنوز عملیاتی نشده یکی از ظرفیت‌ها است.

کارشناس علوم سیاسی وجود زیرساخت‌های نسبتاً مناسب حمل‌ونقل و ترانزیت را دومین مزیت گیلان دانست و ادامه داد: در گیلان دو بندر تجاری بزرگ و یک بندر کوچک فعالیت می‌کنند، بنادری که بعد از تکمیل و با اجرای طرح‌های توسعه‌ای، ظرفیت حمل‌ونقل کالا از طریق بنادر گیلان را بیش از ۳۰ میلیون تن در سال افزایش می‌دهند. به این موارد اتصال استان به شبکه ریلی شمال-جنوب و شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور را نیز باید اضافه کرد.

وی یکی دیگر از مزیت‌ها استان گیلان را در همکاری با کشورهای اوراسیا حوزه کشاورزی و شیلات دانست و تصریح کرد: برنج، چای، زیتون، مرکبات و برخی از محصولات خشکبار تولیدی در گیلان می‌تواند در اولویت سبد صادراتی به کشورهای مزبور قرار گیرد.

کارشناس علوم سیاسی افزود: اما آنچه مزیت مضاعف گیلان نسبت به سایر نقاط کشور در ارتباط با کشورهای عضو اوراسیا، به‌ویژه روسیه، باید قلمداد کرد، وجود سابقه ارتباطی ۳۰۰ ساله، مشترکات تاریخی، فرهنگی و اقتصادی است که بر ظرفیت‌های ذکر شده افزوده و موجبات تسهیل در عملیاتی سازی مؤلفه‌ها و توانمندی‌های پیش گفته را فراهم می‌کند.

تمهیداتی برای برای بهره مند شدن از تعامل با اوراسیا

صیاد نورد ادامه داد: اینکه بدانیم چه چیزی را چگونه و از چه طریقی و به‌منظور رسیدن به چه هدفی می‌خواهیم مهم‌ترین تمهید برای عملیاتی کردن ظرفیت‌های موجود است و این یک شعار محسوب نمی‌شود. با بررسی عملکرد اقتصاد ایران در دهه‌های گذشته یک واقعیت مسجل می‌شود، ایرانیان نمونه موفق عدم دست‌یابی به رؤیاها و فرصت‌های اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی هستند به همین منظور رسیدن به فهم مشترک برای پاسخ سؤالاتی که ابتدا عرض شد، نخستین و مهم‌ترین هدف ارزیابی است.

وی ادامه داد: در نتیجه این فهم مشترک نزدیک شدن نقطه نظرات و طرح‌ها و امکان اجرایی شدن طرح‌ها ارزیابی می‌شود به این معنی که در طول مسیر تعامل با این کشورها، دیگر مسئول یا مقامی اصل موضوع را با یک اظهارنظر و یا مصادره به مطلوب نادرست از آمار زیر سؤال نمی‌برد.

تقویت نقش برجسته ایران در کریدور شمال و جنوب با عضویت در اورآسیا

دراین‌باره آرش فرزام صفت معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان نیز با اشاره به اینکه اگر به برنامه‌های آینده اتحادیه اقتصادی اوراسیا توجه شود این اتحادیه به سمت مستقل شدن از دلار حرکت می‌کند گفت: عدم وابستگی به روسیه و ایران که همواره تحت تحریم‌های اقتصادی آمریکا هستند فرصت و آزادی عمل بیشتری می‌دهد. در ضمن افق همکاری‌های بین ایران و ترکیه، ترکیه و روسیه و ایران و روسیه روشن است. همچنین با توجه به اینکه ترکیه به‌صورت رسمی و عملاً از تلاش طولانی برای عضویت در اتحادیه اروپا خسته شده به نظر می‌رسد ترکیه در مرحله بعدی عضویت در این اتحادیه باشد.

وی با بیان اینکه ایران به‌عنوان یکی از کشورهای برجسته در کریدور بین‌المللی شمال و جنوب که سه کشور ایران، روسیه و هند بنیان‌گذاران اصلی آن هستند، محسوب شده و کریدور منطقه جنوب آسیا را به کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه و ترکیه وصل می‌کند، افزود: ازاین‌رو عضویت ایران در این پیمان می‌تواند سبب تقویت و نقش برجسته ایران در کریدور بین‌المللی شمال- جنوب شده که به رشد اقتصادی ایران کمک کند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان در ادامه تأکید کرد: ایران با داشتن ۱۵ کشور همسایه در اطراف خود، دارای موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکی است و همچنین با داشتن کریدورهای مختلف حمل‌ونقل اعم از ریلی، جاده‌ای، هوایی می‌تواند با توجه به بازارهای هدف در کشورهای همسایه و توسعه تجارت و ترانزیت با همسایگان کسب‌وکار کشور را رونق داده و با توسعه صادرات موجبات تقویت اقتصاد و به‌تبع آن افزایش قدرت سیاسی کشور در تصمیم‌سازی‌های منطقه‌ای را فراهم کنیم.

وی همچنین به مهم‌ترین اهداف عضویت ایران در این اتحادیه نیز اشاره و ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازارهای مشترک و دستیابی به حرکت آزاد کالا، سرمایه، خدمات و مردم در بازار واحد کشورهای عضو، کاهش قیمت کالاها با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل مواد خام، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک، سیاست‌های مشترک در کشاورزی، انرژی، فناوری و حمل‌ونقل را از مهم‌ترین این اهداف عنوان می‌کند.

نقش و سهم استان گیلان در این اتحادیه

فرزام صفت توسعه خطوط راه‌آهن در گیلان را یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای منطقه عنوان کرد و گفت: گیلان با توجه به وجود راه‌آهن و اتصال به کریدورهای نستراک و تراسیکا پل میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به شمار می‌رود. برای افزایش این ظرفیت پیگیری‌های استانی به‌منظور تسریع در اتصال دو بندر استراتژیک گیلان یعنی کاسپین و بندرانزلی به خطوط ریلی صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه وجود منطقه آزاد انزلی در استان گیلان نقش فراملی و مؤثر در پیمان اوراسیا و توسعه مبادلات با کشورهای حاشیه خزر دارد، ادامه داد: در این منطقه توجه ویژه‌ای به جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی در امور بندری صورت گرفته است و بهره‌برداری اسکله‌های بندر کاسپین برای نخستین بار با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی زمینه افزایش ظرفیت بنادر کشور را به دنبال داشته است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان در ادامه اجرای طرح یک کمربند - یک راه در راستای احیای جاده ابریشم که از سوی چینی‌ها در حال پیگیری است را موجب افزایش میزان اشتغال و رونق اقتصادی منطقه و استان برشمرد و تصریح کرد: با اتصال کریدور شمال - جنوب نقش فراملی منطقه آزاد انزلی برجسته شده و باید بگویم مناطق آزاد، مناطق پردازش صادرات است.

تأثیرات حضور در این اتحادیه برای استان گیلان

فرزام صفت با بیان اینکه منطقه آزاد انزلی تنها منطقه آزاد ایران در حاشیه خزر بوده و کشورهای حاشیه دریای خزر، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و آسیای جنوب شرقی عمده بازارهای صادرات و واردات محصولات از طریق منطقه آزاد انزلی هستند، افزود: قرار گرفتن در مسیر کریدور بین‌المللی شمال - جنوب، دارا بودن موقعیت ویژه در زمینه ارتباط با کشورهای حاشیه دریای خزر، هم‌جواری با بنادر آستراخان و لاگان در روسیه، راسنودسک در ترکمنستان، اکتائو در قزاقستان و باکو در آذربایجان، دسترسی از طریق راه‌های مناسب به بازارهای مصرف کشورهای همسود (CIS) و نزدیکی به فرودگاه بین‌المللی رشت از جمله مزایای منطقه آزاد انزلی است.

وی تخفیف‌های تعرفه‌ای برای صادرکنندگان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل کشورهای روسیه، قرقیزستان، قزاقستان و بلاروس ارمنستان و استفاده از مسیر ترانزیتی شمال- جنوب برای انتقال غلات به کشورهای روسیه و قزاقستان را از دیگر مزایای عضویت در این اتحادیه اعلام کرد.

پیگیری‌ها لازم برای بهره مندی حداکثری گیلان از ظرفیت‌های اورآسیا

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان در ادامه به تمهیدات اتخاذ شده برای بهره‌مندی گیلان از این ظرفیت‌ها اشاره کرد و به خبرنگار مهر گفت: در سال گذشته استان گیلان با توجه به داشتن کارکنان آشنا به امور روابط با کشورهای حوزه خزر در حوزه گمرک استان، خصوصاً روسیه قابلیت و توانایی قبول مسئولیت دبیر اجرایی پیاده کردن مأموریت تعریف‌شده در مقررات عمومی معاهده اتحادیه گمرکی اوراسیا را به نیابت از گمرک ایران و با نظارت اداره کل روابط بین‌الملل، را تسلیم و پیگیر تحقق این مهم است.

وی یکی دیگر از اقدامات انجام شده برای بهره مندی از حضور در این اتحادیه را پیگیری تسریع توسعه خطوط راه‌آهن گیلان عنوان و بیان کرد: احداث و تکمیل و اتصال راه آهن به بنادر استان از مهم‌ترین پیش‌نیازهای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای اوراسیا است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان با بیان اینکه برنامه‌ریزی لازم در زمینه تولیدات استانی و ملی متناسب با نیازهای صادراتی، شکل‌دهی بازارهای جدید و تنوع‌بخشی پیوندهای اقتصادی با کشورها به‌ویژه با کشورهای منطقه نیز در دستور کار قرار دارد، ادامه داد: انجام هماهنگی‌های لازم به‌منظور استفاده از ساز و کار مبادلات تهاتری برای تسهیل مبادلات در صورت نیاز و ایجاد و تکمیل زیرساخت‌های لازم در راستای تکمیل چرخه‌های حمل‌ونقلی با هدف توسعه صادرات و ترانزیت از دیگر اقدامات در حال اجرا در این زمینه است.

گیلان دروازه ورود ایران به بازارهای جهانی

رئیس سازمان صمت گیلان نیز در زمینه مزایای عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به خبرنگار مهر گفت: به اعتقاد بنده حذف بازارهای واسطه‌ای، کاهش تعرفه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری صادرکنندگان ما نسبت به رقبایشان در این منطقه، با پیوستن تجاری به اتحادیه اقتصادی اوراسیا حل می‌شود و رقابت ملت‌ها در قالب‌های اقتصادی و با ابزارهای بیشتر صنعتی و تجاری، فاز نوینی برای تحلیل‌های راهبردی و استراتژیک رقم خواهد زد.

فرهاد دلق‌پوش به نقش و سهم استان گیلان دراین‌ارتباط و تأثیرات حضور در این اتحادیه نیز اشاره کرد و افزود: منطقه اوراسیا همواره در قلب تحولات بوده است، توجه بازیگران مهم این منطقه به‌ویژه روس‌ها به رقابت‌های بین‌منطقه‌ای سبب شده تا سایه سنگین تقابلات سنتی بر مدل همکاری و اتحاد اقتصادی تجاری این مجموعه ادامه داشته باشد.

در پایان باید گفت، نگاهی گذرا به وضعیت اقتصادی ایران و مجموعه‌ای از ظرفیت‌های بالقوه کشور نشان از اهمیت وجود یک عزم جدی و مشارکت همگانی بین متولیان کشور و نخبگان اقتصادی و سیاسی برای استفاده بهینه از فرصت‌ها دارد.

در این میان حضور فعال و پویا در معاهدات اقتصادی با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد ایران و همچنین در نظر گرفتن فشار تحریم‌ها، نیازمند بینشی عمیق و تلاشی مضاعف است تا منافع تعاملات تجاری ایران حاصل شود.

توافقنامه ایجاد محدوده آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه اوراسیا، فرصتی مناسب برای استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کشور است و در این میان به نقش ویژه مناطق آزاد انزلی، ارس و ماکو که هم‌جوار با این اتحادیه هستند، باید توجهی ویژه داشت.

منبع: مهر