چرا سکته‌های قلبی در گرما افزایش می‌یابد؟

اقتصاد۲۴- تغییرات آب و هوایی و گرم شدن هوا می‌تواند برای بیماران قلبی – عروقی بسیار خطرناک باشد. آمار‌ها هم نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۲ در کل دنیا ۵۰۰ هزار مرگ ناشی از افزایش گرمای هوا رخ داده است.

متخصصان تاکید می‌کنند که به ازای هر یک درجه گرمای هوا ۱۰ درصد عوارض بیماری‌های قلبی – عروقی در بیماران مبتلا افزایش پیدا می‌کند. یعنی بیماری که نارسایی و عضله قلبی ضعیف دارد، در هوای گرم و رطوبت بالای ۷۰ درصد با شرایط خطرناکی مواجه می‌شود و حتی احتمال مرگ در آن‌ها وجود دارد. چون این شرایط باعث می‌شود که عروق پوست گشاد و بار قلب بیشتر شود.

این وضعیت اقلیمی، سیستم عصبی سمپاتیک را هم فعال می‌کند که ضربان قلب را افزایش می‌دهد و عامل تشدید نارسایی قلبی است. بیماران مبتلا به آریتمی (نامنظمی) قلبی در هوای گرم این مساله با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند. بیماران با سابقه سکته قلبی هم در گرمای هوا، احتمال بروز دوباره سکته قلبی و حتی مغزی در آن‌ها بیشتر است. در گرمای هوا آب بدن تبخیر می‌شود که منجر به بروز غلظت افزایش خون است. همین مساله باعث بروز لخته در رگ‌های قلب است.

موج گرما، سکته‌های قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد و نکته جالب این که در بیماران قلبی که دارو‌های ضدپلاکتی از جمله آسپرین، پلاویکس یا دارو‌های محافظت‌کننده قلب مصرف می‌کنند به دلیل غلیظ شدن خون‌شان عوارض درمان در این افراد به شکل مشخصی بالاتر می‌رود، چون باید داروی بیشتری مصرف کنند.

این تغییرات اقلیمی درباره سالمندان هم خطرناک‌تر است و حتی به افراد سالمند که بیماری قلبی هم ندارند توصیه می‌شود در هوای گرم از خانه خارج نشوند، چون به دلیل گشاد شدن عروق پوستی با افت فشار خون روبه‌رو می‌شوند.

دکتر مسعود قاسمی، رئیس انجمن آترواسکروز در این باره به همشهری آنلاین می‌گوید: در رشته قلب دو شاخص مهم وجود دارد، مرگ و میر مربوط به قلب و عروق و امید به زندگی. در ایران شاخص امید به زندگی ۷۷ سال است و عدد بسیار مناسبی به شمار می‌رود. اما در دنیا اولین دلیل مرگ و میر همین بیماری‌های قلبی – عروقی هستند و این وضعیت در کشور ما هم وجود دارد. ۳۰ تا ۳۵درصد آمار مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق را داریم.

او با بیان این زندگی ماشینی، سبک زندگی و رژیم غذایی در این آمار‌ها نقش دارند، بیان می‌کند: البته امکانات تشخیصی هم در ایران افزایش پیدا کرده و بیماران مبتلا بیشتر از گذشته شناسایی می‌شوند. در این باره یک اقدام مهم، اطلاع‌رسانی به مردم است، آن‌ها باید بدانند که حتی یک کیلوگرم کاهش وزن هم می‌تواند آن‌ها را در شرایط بهتری قرار دهد. چون رابطه مستقیمی بین چربی خون و اضافه وزن وجود دارد. فردی که چاق می‌شود، تری‌گلیسیرید در بدن او افزایش پیدا می‌کند و خطر حوادث قلبی و پانکراس را افزایش می‌دهد. یکی از مهم‌ترین توصیه‌های ما این است که افراد فقط ۳ کیلوگرم در سال وزن خود کاهش دهند، این یعنی با افزایش سن، نه تنها دچار اضافه وزن نشده که کاهش وزن هم داشته است.

قاسمی درباره تغییرات اقلیمی هم توضیح می‌دهد: ما تغییرات آب و هوایی را به دو قسمت گرما و آلودگی هوا تقسیم می‌کنیم. گرما سه پدیده را در عروق به ضرر سلامتی و بیمار شدن فرد تغییر می‌دهد؛ افزایش تعداد سکته‌های قلبی و مغزی و افزایش محسوس فشار خون. یعنی که کسانی که فشار خون دارند به جز موضوع نارسایی قلبی، باید آگاه باشند که در گرمای هوا این عارضه در آن‌ها بیشتر می‌شود. این افراد در گرمای هوا آب بدنشان تبخیر می‌شود و باید با آب و مقداری نمک آن را جبران کنند. میزان نمک هم بسیار مهم است، چون اگر بیشتر شود، در گروه‌های حساس وضعیت فشار خون را تهدید می‌کند. در حقیقت یک حلقه معیوب به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: این میوه‌ها شما را از مرگ نجات می‌دهد

فاکتور‌های افزایش بیماری‌های قلبی

این پزشک درباره آلودگی هوا می‌گوید: در این موضوع هم میزان ازنی که به سطح کره زمین می‌رسد، مهم است. در این باره هم ۲ پ‍دیده بسیار مهم مطرح است، پدیده اول التهاب است که باعث حساس‌شدن دیواره رگ‌ها، افزایش آریتمی قلبی، افزایش انعقاد خون می‌شود. پدیده دوم هم مرتبط با افزایش رادیکال‌های آزاد است.

قاسمی درباره پدیده التهاب توضیح می‌دهد: با افزایش دمای هوا، برای تبادل گرما در سطح پوست باید عروق بازتر شوند تا گرما را دفع کنند. در این شرایط سطح عروق در مجموع افزایش پیدا می‌کند و قلب باید با کار بیشتر این فضا را جبران کند. در این شرایط نارسایی قلبی تشدید و فشار خون بیشتر می‌شود. زمانی هم که بدن آب بیشتری از دست می‌دهد، احتمال بروز یا افزایش لخته‌های خونی در رگ‌های قلبی وجود دارد.

او درباره رادیکال‌های آزاد لایه ازن هم بیان می‌کند: سیستمی در بدن داریم که ۲ جور رادیکال آزاد ایجاد می‌کند؛ رادیکال آزاد اکسیژن و نیتروژن. این‌ها از یک سو برای بدن لازم است، چون در زمان بروز عفونت‌ها به از بین میکروب‌ها در بدن کمک می‌کنند. اما اگر زیاد شوند معکوس عمل می‌کنند. همه این تغییرات خطر حادثه قلبی - عروقی را بسیار افزایش می‌دهد. سیگار، آلودگی هوا، اشعه ماورای بنفش در این مساله بسیار دخیل هستند و رادیکال آزاد ایجاد می‌کنند که انواع سرطان‌ها را رقم می‌زند.

نقش آنتی‌اکسیدان‌ها

رئیس انجمن آترواسکروز به آنتی‌اکسیدان بودن برخی خوراکی‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند عواملی که باعث کاهش رادیکال‌های آزاد در بدن شوند. در این باره سه گروه آنتی‌اکسیدان داریم، ویتامین سی،‌ای و گلوتاتیون‌ها که گروه آخر در سبزیجاتی از جمله کلم، اسفناج، سیر و پیاز، گاهو و هندوانه وجود دارند. مواد پروتئینی از جمله تخم‌مرغ و ماهی هم حاوی گلوتاتیون‌ها هستند.

قاسمی درباره سن ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی هم توضیح می‌کند: با کاهش سن ابتلا به این بیماری‌ها مواجهیم، اما یکی از دلایل مهم، تشخیص‌های زودتر است. جامعه آگاه‌تر شده، زودتر مراجعه می‌کند و تشخیص زودهنگام درباره آن‌ها رخ می‌دهد.