تاریخ انتشار: ۱۶:۲۴ - ۲۴ دی ۱۴۰۳
اقتصاد۲۴ گزارش می‌دهد؛

سلطان حسین بایقرا کیست و چالش‌های حکومتش چه بود؟

سلطان حسین بایقرا در سال ۱۴۳۸ میلادی در هرات و در محلی به نام دولتخانه متولد شد. نسب او هم از جانب پدر و هم از سوی مادر به تیمور گورکانی می‌رسد. او نوه میران‌شاه تیموری (یکی از پسران تیمور لنگ) و از نوادگان سلسله تیموری بود. پدرش غیاث‌الدین منصور، فرزند بایقرا و مادرش فیروزه بیگُم نام داشت که نوه امیر موسی، دخترزاده تیمور بود.

سلطان حسین بایقرا کیست ؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سلطان حسین بایقرا یکی دیگر از پادشاهان سلسله تیموری بود که با حاکمیت خود بر خراسان و مرکزیت در هرات، دوران شکوه و طلایی فرهنگ و هنر تیموری را رقم زد. دوران او به دلیل توجه ویژه به علم، هنر، ادبیات، و سیاست‌های خردمندانه در تاریخ به‌عنوان یکی از درخشان‌ترین ادوار تمدن اسلامی شناخته می‌شود. 

زندگینامه حسین بایقرا

سلطان حسین بایقرا در سال ۱۴۳۸ میلادی در هرات و در محلی به نام دولت‌خانه متولد شد. نسب او هم از جانب پدر و هم از سوی مادر به تیمور گورکانی می‌رسد. او نوه میران‌شاه تیموری (یکی از پسران تیمور لنگ) و از نوادگان سلسله تیموری بود. پدرش غیاث‌الدین منصور، فرزند بایقرا و مادرش فیروزه بیگُم نام داشت که نوه امیر موسی، دخترزاده تیمور بود. حسین بایقرا در چهارده سالگی به دستگاه میرزا ابوالقاسم بابر، امیر تیموری، وارد شد. وی پس از برقراری صلح میان ابوالقاسم بابر و سلطان ابوسعید گورکان در ۱۴۶۳ میلادی، به سلطان ابوسعید در سمرقند پیوست، اما به دستور او در ارگ سمرقند زندانی شد. اما پس از گذشت چندی با وساطت مادرش، از زندان آزاد و بار دیگر به ابوالقاسم بابر ملحق شد.

پس از درگذشت ابوالقاسم بابر، حسین بایقرا در مرو به حکومت نشست و با دختر سلطان سنجر ازدواج کرد. حکومت او در مرو دوامی نداشت. سلطان‌سنجر درصدد از بین بردن وی برآمد، اما حسین بایقرا به خوارزم فرار کرد. حسین بایقرا استرآباد را تصرف کرد و برای سلطان ابوسعید خراج و هدایایی فرستاد و اطاعتش را از او اعلام کرد. این امر تا جایی بود که به نام سلطان ابوسعید سکه زد و خطبه خواند و از این طریق، موجبات آزادی همسر و پسرش را، که در هرات زندانی ابوسعید بودند، فراهم ساخت. از حسین‌میرزا چهارده پسر و یازده دختر باقی‌ماند. همه او را به عدل و سخاوت می‌ستودند، اما وی در آخر عمر، با دستور قتل محمد مؤمن میرزا (پسر بدیع‌الزمان)، شهرتش را خدشه‌دار کرد.

پادشاهی حسین بایقرا

پس از مرگ ابوسعید گورکان در سال ۱۴۶۹ میلادی، امپراتوری تیموری دچار تجزیه و آشوب شد. بایقرا با انتشار خبر قتل ابوسعید به دست ترکمانان، با استفاده از طرفدارانی که در داخل هرات داشت، در ۱۴۶۸ میلادی وارد آن شهر شد و در باغ زاغان به نام خود خطبه خواند. بایقرا بعد از آنکه بر تخت نشست، نخست تمایلات شیعی خود را نشان داد و اجازه داد به نام ۱۲ امام خطبه خوانده شود. اما تحت تأثیر عبدالرحمان جامی و امیر علیشیرنوایی از این تصمیم منصرف شد و مذهب تسنن را برگزید. حتى شخصی به نام سیدعلی واحدالعین را که در قائن و قهستان به طرفداری از تشیع سخنرانی می‌کرد، از منبر پایین آورد. البته او علایق شیعی خود را بعد‌ها در ۱۴۸۱میلادی با پیدا شدن آرامگاهی منسوب به حضرت علی (ع) در حوالی بلخ، که آن مکان بعد‌ها نام مزار شریف به خود گرفت، نشان داد. ولی به نظر می‌رسد که حسین بایقرا، هیچ تعصب مذهبی نداشت و سیاست اصلی وی تسامح و آسان‌گیری مذهبی بود.

بایقرا بعد از جلوس، ازدواج سیاسی مهمی با «شهربانو بیگم» دختر ابوسعید، نیز انجام داد و با این کار به حکومت خویش مشروعیت بخشید. البته بعد از مدتی، این همسر خود را به سبب نافرمانی طلاق داد و با خواهر وی «پاینده بیگم» ازدواج کرد. افزون بر این، او برای انجام امور اداری، باغ جدیدی به نام باغ مراد در هرات احداث و آن را جایگزین باغ زاغان کرد. اینجا بعد‌ها به باغ جهان‌آرا معروف شد.

در سال ۱۴۶۹ میلادی یادگارمحمد، پسر بایسنغر میرزا، با حمایت اوزون حسن، به خراسان لشکر کشید و در سر راه خود استرآباد را از امیرشیخ زاهد طارمی گرفت. حسین‌میرزا برای جلوگیری از پیشروی یادگارمحمد به مازندران رفت و دو لشکر در چناران به هم رسیدند. جنگ به سود هراتیان به پایان رسید و یادگارمحمد فرار کرد. حسین‌میرزا چنان از این پیروزی شاد شد که فتح‌نامه‌هایی به اطراف فرستاد. یادگارمحمد پس از شکست در چناران، وقتی به دامغان و سمنان رسید، از اوزون‌حسن کمک خواست و او دو هزار سوار به کمک وی فرستاد. 

اوزون‌حسن با این کار درخواست حسین‌میرزا را، مبنی بر یاری نرساندن و پناه ندادن به یادگارمحمد، نادیده گرفت. یادگارمحمد به همراه لشکریان ترکمان، اسفراین و سبزوار و جوین را گرفت، اما در نواحی جاجرم از حسین‌میرزا شکست‌خورد و گریخت. دیری نگذشت که یادگارمحمد، در پی تبانی با شیخ حسن تیمور، استرآباد را هم گرفت. سپس بر قهستان چیره شد و با کشته شدن شیخ زاهد طارمی، بر سراسر مازندران تسلط یافت. در این گیرودار، برخی از امیرانِ حسین‌میرزا نیز به اردوی یادگار محمد پیوستند.

حسین‌میرزا با آگاهی از این اخبار، سلطان احمد میرزا، شوهر خواهرش، را در هرات گذاشت و خود به مازندران رفت. در سال ۱۴۷۰ میلادی در هرات به نام «یادگارمحمد» خطبه خواندند و او را به هرات بردند. اما حکومت هرات برای یادگارمحمد دوامی نداشت. وی از زمانی که بر تخت هرات تکیه زد، به عیاشی و ظلم پرداخت. حسین‌میرزا با آگاهی از اوضاع شهر، به هرات شبیخون زد و با استفاده از غفلت یادگارمحمد و همراهانش بر شهر تسلط یافت. بسیاری از ترکمانان کشته یا فراری شدند و یادگارمحمد به قتل رسید. حسین‌میرزا در سال ۱۴۷۰ میلادی دوباره به حکومت هرات دست یافت و به آبادانی خرابی‌هایی که ترکمانان در خراسان به‌بار آورده بودند پرداخت. به دستور او، رعایا و پیشه‌وران و کشاورزان دو سال از پرداخت مالیات معاف شدند. وی از کارگزارانش خواست تا در همه موارد با رعایت حال اهالی، به عدالت رفتار کنند. 

حسین بایقرا در ۱۵۰۱ میلادی، شاهد تشکیل دولت صفویان شد. هنگامی که شاه اسماعیل مشغول محاصرۀ یزد بود، سفیری به نام «امیر کمال‌الدین حسین طبسی صدر» را نزد وی فرستاد و، چون مراتب تعظیم را رعایت نکرد، باعث حملۀ شاه اسماعیل به طبس شد. بااین‌همه، مناسبات دو طرف تا حدودی دوستانه دنبال شد. بایقرا هم در این زمان به دلیل کهولت و بیماری طولانی همواره سعی می‌کرد از منازعه با شاه اسماعیل اجتناب ورزد.

دوران حکومت حسین بایقرا

دوران حکومت ۳۸ ساله سلطان حسین بایقرا به‌عنوان دوره طلایی تیموریان شناخته می‌شود. او با سیاست‌های هوشمندانه و حمایت از هنر و علم، خراسان را به یکی از مراکز مهم فرهنگی و سیاسی جهان تبدیل کرد. حسین‌میرزا هر چند به شکوه و بزرگی پیشینیانش نبود و قلمرو او فقط به مشرق خراسان محدود می‌شد، به لحاظ فرهنگی و حمایت از اهل علم و ادب بسیار ممتاز و چشمگیر بود. در زمان او، هرات رونق خاصی داشت. بنا‌ها و مدرسه‌های عالی ساخته شد. دربار محل رفت و آمد بسیاری از شاعران و ادیبان بود. نورالدین عبدالرحمان جامی، میرخواند، کمال‌الدین بهزاد، میرعلی‌شیر نوایی و سلطانعلی مشهدی خطاط، از حمایت حسین‌میرزا و امیرعلیشیر برخوردار بودند. حسین‌میرزا به ترکی و فارسی شعر می‌سرود و حسینی تخلص می‌کرد.

چالش‌های حکومت حسین بایقرا

با وجود دستاورد‌های فرهنگی و هنری، دوران سلطان حسین بایقرا با چالش‌هایی نیز همراه بود. اختلافات و رقابت‌های داخلی در خاندان تیموری همچنان تهدیدی جدی برای حکومت او بود. ازبک‌ها به رهبری شیبانی خان تهدیدی جدی برای حکومت سلطان حسین بودند و در نهایت پس از مرگ او، این تهدید به سقوط تیموریان در خراسان منجر شد.

مرگ و میراث حسین بایقرا

سلطان حسین بایقرا در سال ۱۵۰۶ میلادی بر اثر بیماری و در سن ۷۱ سالگی در هرات درگذشت. جسدش را در مدرسه‌ای واقع در هرات به خاک سپردند، با این وجود محل قبر وی مشخص نیست. با مرگ او، سلسله تیموریان به سرعت رو به زوال رفت و خراسان به تصرف ازبک‌ها درآمد.

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت میوه در میادین تره بار امروز + جدول

ادعای تهران تایمز در مورد احتمال جانشینی سید مجتبی خامنه‌ای

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت پسته، تخمه، آجیل و خشکبار + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت خودرو‌های شرکت کیا در بازار ایران + جدول

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه و طلا امروز یکشنبه ۲۳ دی ۱۴۰۳ + جدول

قیمت تبلت اپل امروز + جدول

قیمت خودرو‌های فولکس واگن در بازار ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز دوشنبه ۲۴ دی ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز یکشنبه ۲۳ دی ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ سلفی جالب پژمان جمشیدی، رعنا آزادی‌ور و بهاره کیان افشار در یک سواری

عکس/ مراسم عروسی لاکچری اللهیار صیادمنش در استانبول

قیمت دلار و یورو امروز دوشنبه ۲۴ دی ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ تغییر چهره ارغوان سریال زمانه پس از ۱۲ سال

عکس/ منظرۀ برفی شهر سقز دوران ناصرالدین شاه ۱۳۰ سال پیش

عکس/ انتقادات تند ترامپ از مدیریت بحرانِ آتش سوزی لس آنجلس

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

توافق آتش‌بس حماس و اسرائیل در مرحله پایانی

جاده چالوس بسته شد

عکس/ تصاویر جدید از پزشکیان و دخترش زهرا، در شب ولادت حضرت علی(ع)

فیلم/ روایت رهبر انقلاب از نخستین باری که شعر علی ای همای رحمت شهریار را شنیدند

حضور کادر فنی و بازیکنان پرسپولیس در آسایشگاه خیریه کهریزک کرج

واریز ۲ میلیون تومان برای یارانه‌بگیران در روز پدر

۵ نظامی ارتش اسراییل در بیت‌حانون کشته شدند

۶ کشور اتحادیه اروپا خواستار تعلیق موقت تحریم‌های سوریه شدند

قیمت تبلت اپل امروز + جدول

قیمت آجیل و خشکبار امروز + جدول

بازار سیاه اجاره سنسور اکسیژن

اختلاف بر سر حضور خبرنگاران در دادگاه چای دبش

آزادی گروگان‌های ۲۰ هزار دلاری در تهران

رونالدو تا ۲۰۲۶ در النصر عربستان ماندنی شد

دیدار تخت‌روانچی و مدیران سیاسی تروئیکای اروپایی

پایان شایعات در مورد ستاره استقلال

تمجید وزیر ورزش ایتالیا از مهدی طارمی

فیلم/ دستگیری ۲ مداح عربستانی به جرم مرثیه خوانی برای اهل بیت

دستگیری عضو گروهک تروریستی داعش در ایران

پیام دولت ترامپ به نخست وزیر عراق درمورد ایران

پخشان عزیزی؛ مددکار اجتماعی یا عضو گروه‌های تروریستی؟

فیلم/ اژه‌ای: اتفاقی که در لس‌آنجلس افتاده با غزه اصلا قابل مقایسه نیست

افراطیون گروه شریان در راس ستاد امربه‌معروف

دولت قیمت بنزین سوپر را کم کرد

فیلم/ از ۱۲۰ هزار واحد مسکونی در منطقه ۲۲ تهران، ۵۵ هزار واحد آن خالیست

اینفوگرافی/ میزان بازدهی طلا از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴

فوتبال ایران دوباره صاحب مربی لژیونر شد

زمان انتخاب سرمربی پرسپولیس مشخص شد

انتقال پایتخت با هزینه بخش خصوصی انجام می‌شود؟

توضیحات مدیر روابط بین‌الملل فدراسیون فوتبال درباره VAR، فیفا و ایمیل AFC

پیش‌بینی آب‌وهوای تهران در روزهای آینده

عکس/ پیام ویژه سردار آزمون برای فرهاد مجیدی با قلب آبی

رئیس‌جمعیت هلال‌احمر: آمریکا اعلام کرده که به نیروهای امدادی نیازی ندارد و تنها خواستار کمک مالیست

میزبانی مسابقات به ایران برگشت

عوارض آزادراه‌های دولتی افزایش یافت

عکس/ تغییر چهره پریا قاسم خانی در ۲۷ سالگی

فیلم/ عشق آتشین در قونیه

آنفلوانزا مدارس کهگیلویه و بویراحمد را تعطیل کرد

عکس/ متلک سنگین رشیدپور به جنجال امروز کوچک‌زاده

پذیرفته شدگان ۱۴۰۳ خواستار لغو محرومیت از کنکور

با امضای قراردادی در نمایشگاه ایران پتروکم ۲ کاتالیست نفتا و اروماتیزاسیون پتروشیمی نوری بومی‌سازی می‌شود

نشانه‌های اختلال چند شخصیتی در بزرگسالان و کودکان چیست؟

آلپ ارسلان سلجوقی کیست و چه خدماتی به مردم کرد؟

معرفی مشخصات هواپیمای تی-۶سی تکسان ۲

مزایا و معایب عمل اسلیو معده برای لاغری

۵۴ مورد قتل و سوءقصد به وکلای دادگستری از سال ۱۳۹۶ تاکنون

عکس/ چهره جوان نسرین سریال عشق ممنوع پس از ۱۶ سال

علت زنگ خوردن ناگهانی گوش چیست؟

سلطان حسین بایقرا کیست و چالش‌های حکومتش چه بود؟

اینفوگرافی/ چرا در ترکیه بیشتر از ایران برف و باران می‌بارد؟