بلندپروازی جاده‌ای طالبان با نزدیک شدن به پکن/ رویای طالبان برای تبدیل یکی از دور افتاده‌ترین نقاط افغانستان به مرکز تجارت جهانی

اقتصاد ۲۴- بیش از سه سال پس از به دست گرفتن قدرت توسط طالبان، افغانستان از نظر اقتصادی ضعیف و از نظر سیاسی منزوی به نظر می‌رسد. با این وجود، دولت طالبان اکنون برنامه‌ای در نظر دارد تا یکی از دورافتاده‌ترین نقاط افغانستان را به یک مرکز تجارت جهانی تبدیل کند.

طالبان قصد دارد یک بزرگراه را از طریق کریدور واخان بسازد، پشته‌ای باریک و ناهموار در منتهی الیه شمال شرقی، تا از طریق آن مرکز افغانستان را به چین متصل کرده و خود را در مرکز تجارت بین المللی قرار دهد. اگر این جاده تکمیل شود پاکستان را دور خواهد زد و زمان سفر بین آسیای مرکزی و چین را به طور چشمگیری کاهش داده و به طور بالقوه تجارت مواد معدنی کمیاب و منابع دیگر مانند لیتیوم، کبالت و طلا را ارتقاء می‌دهد.

در صورت تحقق این ایده افغانستان به جایگاه محوری که سال‌ها پیش در جاده ابریشم داشت باز می‌گردد، زیرا چین در حال پیشبرد برنامه‌هایی برای ساخت نسخه مدرن این مسیر با شبکه بین قاره‌ای از مسیر‌های زمینی و دریایی است. "عبدالسلام جواد آخوندزاده" سخنگوی وزارت صنعت و تجارت طالبان گفته است: "واخان بخشی از آن پروژه خواهد بود".

طالبان می‌گوید وظیفه اولیه آن آسفالت کردن یک جاده خاکی به طول ۴۸ کیلومتر در غرب مرز چین است، اگرچه ۳۲۱ کیلومتر دیگر نیز تا حد زیادی آسفالت نشده و به شدت نیازمند بهبود است. در نهایت، این مسیر مستلزم ساخت پل‌های بادوام و حذف گذرگاه‌های رودخانه‌ای است که در شرایط زیاد بودن سطح آب غیرقابل دسترس می‌شوند.

 

مخالفان پروژه طالبان چه می‌گویند؟

خبرنگار روزنامه "واشنگتن پست" با تهیه گزارشی درباره بلندپروازی جاده‌ای طالبان می‌نویسد: "مخالفان می‌گویند که آن جاده می‌تواند به راحتی تبدیل به بزرگراهی شود که به هیچ کجا نمی‌رسد. تصاویر ماهواره‌ای که از سوی شرکت "مکسار تکنولوژی" تهیه شده، نشان می‌دهند که در سمت افغانستان از ناحیه مرزی هیچ گونه ساخت و ساز جدیدی در گذرگاه واخجیر از ماه آگوست به این سو رخ نداده و این بخش تکمیل شده در زمین ناهموار و در فاصله کمتر از ۸۰۰ متری از مرز به پایان می‌رسد. "ذبیح‌الله امیری" رئیس اطلاعات و فرهنگ بدخشان در مصاحبه‌ای اذعان کرده بود: "دولت ما بودجه کافی ندارد. ما امیدواریم که چین کمک کند".

 

پکن از خود تمایلی برای تکمیل پروژه نشان نداده است

شرکت‌های چینی از زمان تسلط طالبان بر افغانستان قرارداد‌های متعددی را برای استخراج مواد معدنی کمیاب در افغانستان منعقد کرده‌اند. با این وجود، به گفته خبرنگار "واشنگتن پست" علیرغم ادعای طالبان مبنی بر این که چین مشتاق است با طالبان متحد شود تا تجارت از طریق کریدور واخان را تسهیل کند، پکن تاکنون از انجام پروژه‌های زیربنایی بزرگ در آن کشور دوری گزیده است.

چالش‌های پیش روی این پروژه همانند چالش‌هایی است که کل اقتصاد افغانستان با آن مواجه است. تشدید محدودیت‌های طالبان بر زنان و دختران، افغانستان را از نظر اقتصادی منزوی کرده و بسیاری از دولت‌های خارجی، شرکت‌های چندملیتی و نهاد‌های بین‌المللی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این شرایط سرکوبگرانه ندارند. در میان حملات مداوم شبه نظامیان که هر از چند گاهی بازدیدکنندگان چینی را در افغانستان هدف قرار می‌دهند، وضعیت فعلی نشان می‌دهد که تامین امنیت کماکان یک دغدغه جدی پیش روی توسعه افغانستان است.

 

بیشتر بخوانید:  طالبان با تنش بر سر آب، آغازگر جنگی جدید در آسیای مرکزی خواهد شد؟/ رژیم غیر معمولی طالبان به قوانین بین‌المللی پایبند نیست

طالبان از نظر رسانه‌ای روی این پروژه مانور می‌دهد

"واشنگتن پست" در ادامه اشاره می‌کند علیرغم آن که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که بخش کوچکی در آن جاده اخیرا آسفالت شده و پست‌های نگهبانی اضافی در مرز ایجاد شده‌اند، رسانه‌های دولتی افغانستان بر روی حتی کوچک‌ترین پیشرفت‌ها در مورد آن پروژه در طرف افغانستان متمرکز شده‌اند. تیتر خبری در کابل در مورد چنین پیشرفتی شور و شوق را برانگیخته است. "عبدالجبار" ۳۹ ساله در حال آماده شدن برای چیزی است که پیش بینی می‌کند هجوم بازرگانان چینی باشد. او به تازگی یک رستوران چینی را در مرکز شهر کابل افتتاح کرده و در حال برنامه ریزی افتتاح شعب بیش‌تر در نقاط دیگر آن شهر است. در همین حال، این روز‌ها بازدیدکنندگانی که به فرودگاه بین المللی کابل می‌رسند، با یک بیلبورد تبلیغاتی درباره هتلی چینی مواجه می‌شوند که به تازگی در کابل افتتاح شده است.

"سراج الدین حقانی" سرپرست وزارت کشور طالبان اخیرا با سفیر چین برای گفت‌و‌گو در مورد کریدور واخان و "تقویت روابط تجاری" دیدار داشته است. به نظر می‌رسد که تقاضا عمدتاً توسط شرکت‌هایی هدایت می‌شود که می‌توانند ریسک کنند. با این وجود، برخی از بازرگانان قدیمی چینی می‌گویند که تعداد چینی‌هایی که در کابل کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند، از زمان تسلط طالبان به این سو در واقع، کاهش یافته است و برخی از آنان نگرانی‌ها در مورد امنیت سرمایه‌گذاری‌های شان را علت این موضوع ذکر کرده‌اند.

یک معلم زبان در کابل می‌گوید که موج اولیه علاقه به یادگیری زبان چینی ممکن است در حال محو شدن باشد علیرغم آن که هیچ کمبودی برای تعداد محدود مترجمان مجرب وجود ندارد. با این وجود، این معلم که به شرط ناشناس ماندن از ترس از دست دادن بودجه در نظر گرفته شده از سوی چین برای آموزش زبان چینی با خبرنگار "واشنگتن پست" صحبت کرده اشاره می‌کند که درخواست‌های افغان‌ها برای دریافت بورس تحصیلی به منظور تحصیل در چین به طور گسترده از سوی دولت چین رد می‌شوند. تنها چند شرکت ساختمانی چینی نسبت به جذب فارغ التحصیلان افغان برای پروژه‌های راه سازی یا معدنی علاقه نشان داده‌اند.

 

سرمایه گذاران محتاط 

حامیان طالبان می‌گویند که افزایش قابل توجهی در ساخت و ساز زیرساخت‌های تحت حاکمیت آن گروه مشاهده شده است. خبرنگار "واشنگتن پست" اشاره می‌کند که با این وجود، بخش عمده ساخت و ساز‌ها در شهر‌هایی مانند کابل بوده است و نه در شبکه فرسوده شده جاده‌های افغانستان که هزاران کیلومتر را در بر می‌گیرد.

به گفته اهداکنندگان مالی خارجی، یکی از دلایل بی توجهی مداوم به بزرگراه‌ها و جاده‌ها در افغانستان، کمبود بودجه بین المللی به دلیل سرکوب حقوق زنان توسط طالبان است. دولت‌های غربی برای آن که به عنوان حامی حکومت طالبان قلمداد نشوند محتاطانه عمل می‌کنند. بسیاری از کمک کنندگان مالی بین المللی هنوز برنامه‌ای برای تخصیص بودجه به منظور اجرای پروژه‌های توسعه کلان در افغانستان ندارند. هم چنین، نظام بانکی افغانستان در سطح بین المللی طرد شده است.

 

مردم محلی چگونه فکر می‌کنند؟ 

با این وجود، خبرنگار "واشنگتن پست" اشاره می‌کند که بسیاری از مردان افغان در مناطقی مانند ولایت "بغلان" نسبت به آینده خوشبین هستند، زیرا خروج نیرو‌های آمریکایی به جنگ طولانی مدت در افغانستان پایان داد. "محمد ولی بغلانی" یک بازرگان ۶۰ ساله در بغلان یکی از آن افراد است. او می‌گوید: "دوران طلایی منطقه در پیش است". 

"واشنگتن پست" اشاره می‌کند که با این وجود، صلح برقرار شده برای زنان افغان هزینه گزافی را به همراه داشته است. یک زن ۲۳ ساله در بغلان که نخواسته نامش فاش شود به خبرنگار "واشنگتن پست" می‌گوید: "ما منتظریم تا معجزه‌ای رخ دهد".

خبرنگار "واشنگتن پست" می‌نویسد: "آن سوی بغلان در نهایت به یک دو راهی رسیدیم و به سمت شرق حرکت کرده و خیلی زود به ولسوالی تالقان رسیدیم. براساس برنامه‌های طالبان برای کریدور واخان، این شهر به یک مرکز حمل و نقل بزرگ تبدیل خواهد شد. این روزها، کاروان‌های حامل سربازان طالبان در جاده‌های تالقان با به صدا در آمدن آژیر خطر به تکاپو می‌افتند. شایعات مبنی بر وقوع سرقت و حملات شبه نظامیان در همه جا وجود دارد. چنین ترس‌های امنیتی‌ای می‌توانند برنامه‌های طالبان را در مورد واخان منحرف کنند، تا حدی به این دلیل که خشونت می‌تواند مهندسان چینی و دیگر کارشناسانی را که دولت طالبان روی آنان حساب باز کرده بترساند. هم چنین، تداوم حملات می‌تواند سطح تجارت را کاهش دهد".

 

بیشتر بخوانید:  معمای سیاست خارجی دولت چهاردهم در برابر کابل؛ آیا طالبان بالاخره حقابه هیرمند را می‌دهد؟

طالبان درباره امنیت می‌گویند نگرانی‌ای ندارند

این روزنامه با اشاره به این که شاخه موسوم به خراسان داعش مسئولیت حملات متعدد در مناطق مختلف افغانستان از سال ۲۰۲۱ میلادی از جمله حمله دسامبر ۲۰۲۲ به هتلی در کابل را برعهده گرفته می‌نویسد:"در جریان آن حمله پنج تبعه چینی زخمی شدند. داعش شاخه خراسان دولت چین را به عنوان یک هدف مشروع قلمداد می‌کند و از چه "رویای امپریالیسم چین" خوانده انتقاد کرده است. حملات داعش در اواخر سال گذشته تا جایی پیش رفت که "خلیل الرحمن حقانی" وزیر امور مهاجرین طالبان کشته شد.

در پاکستان کشور همسایه افغانستان، حملاتی که از سال ۲۰۲۱ منجر به کشته شدن ۲۰ شهروند چینی شده واکنش شدید دولت چین را به همراه داشته است. پکن هشدار داده که ادامه این وضعیت ممکن است طرح‌های پروژه‌های ساخت و ساز کلان را به خطر اندازد و از دولت پاکستان خواسته تا علیه شبه‌نظامیان مسئول ارتکاب این قبیل خشونت‌ها اقدام کند. با این وجود، دولت طالبان در کابل مدعی است که جای نگرانی نیست. بیلبورد بزرگ کنار جاده‌ای در مسیر شمال با این مضمون است:"سرانجام پس از چهار دهه جنگ، ما به امنیت کامل در سراسر کشور دست یافتیم".

 

ساکنان افغانستان درباره ناامنی نظر متفاوتی دارند

خبرنگار "واشنگتن پست" در ادامه می‌نویسد:"با این وجود، علیرغم ادعای طالبان افغانستان، هر چه به مرز‌های شمالی آن کشور نزدیک‌تر می‌شدیم صحبت در مورد وضعیت امنیتی و محتاطانه‌تر و رفتار مردم بیش‌تر همراه با سکوت بود. ساکنان آنجا اغلب از تماس چشمی خودداری می‌ورزیدند. تک تیرانداز‌های دولتی بالای میدان بازار تالقان مستقر شده بودند. در پایان به ما توصیه کردند که اطلاعات خود را حفظ کرده و هویت خارجی مان را پنهان کنیم. به ما گفته شد وضعیت امنیتی در آنجا وخیم است".

او در ادامه می‌نویسد:"بیش از ۱۶۰ کیلومتر دورتر از شرق، سرانجام به کریدور واخان رسیدیم. اینجا جایی است که طالبان رویای ایجاد یک شریان تجاری پر جنب و جوش را در سر می‌پروراند. امروزه روستا‌های خواب آلود و بی توجهی به وضعیت در آن منطقه دیده می‌شود. جاده‌های اصلی آنجا مملو از سنگریزه و عمدتا فاقد ترافیک هستند. در ولسوالی "اشکاشم" در مسیر ورودی شعاری که توسط دولت قبلی افغانستان در دامنه کوه حک شده بود دیده می‌شود که برای وضعیت امروز افغانستان طعنه آمیز به نظر می‌رسد:"آموزش برای همگان" این در حالیست که امروز طالبان دختران و زنان را از دسترسی به تحصیلات در مقاطع متوسطه و دانشگاهی منع کرده است. یک زن ۲۵ ساله افغان می‌گوید: "شاید اگر راه باز می‌شد و خارجی‌ها از راه دور می‌آمدند، طالبان به ما آزادی بیشتری می‌دادند".

 

طالبان مدعی است که پاکستان در اجرای پروژه جاده واخان سنگ اندازی می‌کند

"واشنگتن پست" در بخش پایانی این گزارش اشاره می‌کند که مقام‌های محلی طالبان بدون ارائه سند و شواهد ادعا می‌کنند که دست‌های خارجی مانع از اجرای پروژه ساخت جاده واخان می‌شوند. این روزنامه می‌نویسد: "برخی از مقام‌ها و حامیان طالبان ادعا می‌کنند که پاکستان در صورت ساخت آن بزرگراه بیش‌ترین ضرر را متحمل خواهد شد در نتیجه، احتمالا در مسیر ساخت آن کارشکنی می‌کند".

منبع: واشنگتن پست