فریاپت اشکانی کیست؟/سومین شاه اشکانی را بشناسید

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: فریاپت پسر ارشک دوم بود و به فریاپت «پری پاپتوس» شهرت داشت وی سومین پادشاه اشکانیان بوده که از ۱۹۱ تا ۱۷۶ پیش از میلاد حکومت کرده است.

زندگینامه فریاپت اشکانی

فریاپت (یا فریپارت) اشکانی که به‌عنوان سومین شاه اشکانی شناخته می‌شود، یکی از فرمانروایان اولیه این سلسله بود. فریاپت در مناطق شرقی ایران، یعنی خراسان یا فرارود (ماوراءالنهر)، متولد شد، زیرا اشکانیان در ابتدا در این مناطق قدرت گرفتند. او پسر ارشک دوم بود و از همان کودکی با فرهنگ جنگاوری و فرمانروایی آشنا شد. طبق سنت‌های اشکانی، شاهزادگان از سنین پایین در زمینه‌های اسب‌سواری، تیراندازی با کمان، شکار و استراتژی نظامی آموزش می‌دیدند. در آن دوران، فرهنگ یونانی به دلیل سلطه سلوکیان هنوز تأثیر زیادی داشت. فریاپت هم احتمالاً تا حدی با برخی آموزه‌های یونانی آشنا شود، اما اشکانیان به‌طور کلی فرهنگ ایرانی را حفظ کردند. فریاپت پدر سه تن از شاهان اشکانی به نام‌های فرهاد اول، مهرداد اول و اردوان اول بود.

عذرخواهی فریایپ اشکانی از یک زن

تیرداد یکم پادشاه ایران پس از برخواستن از بستر بیماری با تنی چند از نزدیکان، کاخ فرمانروایی را ترک گفت و به کوی و بازار آمد و در میان مردم قدمی می‌زد. به درمانگاه شهر که رسیدند وی گفت به دیدار پزشک خویش بروید و از او بخاطر آن همه زحمتی که کشیده قدردانی کند. هنگامی که وارد درمانگاه شد کودکی را دید که پایش زخمی شده و پزشک پایش را معالجه می‌کند. مادر کودک که هنوز پادشاه را نشناخته بود با ناله به پزشک می‌گفت خدا پای شاهزاده را اینچنین کند تا دیگر این بلا را بر سر مردم نیاورد.

پادشاه رو به زن کرده و گفت مگر شخصی که این بلا را بر سر کودکت آورده، دیده‌ای و مادر گفت آری کودکم درکوچه مشغول بازی بود که شاهزاده‌ای بنام فریاپت با اسب خویش چنین بلایی را بر سر کودکم آورد. پادشاه گفت: «آیا او را می‌شناسی؟» و زن گفت: «خیر، همسایگان او را به من معرفی کردند...»

پادشاه دستور داد فریاپت را بیاورند. آنگاه پزشک به زن اشاره کرد که این کسی که اینجاست همان پادشاه ایران است. زن فکر می‌کرد به خاطر حرفی که زده او را به جرم گستاخی با تیغ شمشیر به دو نیم می‌کنند. اما پس از اندی شاهزاده مذکور را پیش آوردند و شاه به او گفت چرا اینگونه کردی و شاهزاده فریاپت گفت: «متوجه نشدم و کودک را اصلا ندیدم». پدر گفت: «از این زن و کودکش عذرخواهی کن».

فریاپت رو به مادر کودک کرده عذر خواست پادشاه ایران کیسه‌ای زر به مادر داده و گفت: «فرزندم را ببخش، چون در مرام پادشاهان ایران، زورگویی و اذیت مردم خویش نیست. فرزند من باید نمونه نیک رفتاری باشد».

پادشاهی فریاپت اشکانی

فریاپت در سال ۱۹۱ پیش از میلاد جانشین ارشک دوم شد. نام او را فرید نیزگفته‌اند، دوران حکومت او به صلح و آرامش گذشت، زیرا باختری‌ها متوجه هند بودند و با اشکانیان کاری نداشتند. پادشاهی او همزمان با سلطنت آنتیوخوس سوم سلوکی بود.

سکه‌های دوران فریاپت اشکانی

سکه‌های ضرب‌شده در دوران او از سبک سکه‌های ضرب‌شده در دوران دو پادشاه پیشین پیروی می‌کند. روی سکه، تصویر فریاپت بدون ریش و با سرپوش نمایش داده شده و پشت سکه تصویر یک کماندار، نشسته، با کمان نقش بسته است. با این حال، عناوین به‌کاررفته در کنار نام فریاپت روی این سکه‌ها، با دو پادشاه پیشین تفاوت دارد: عناوین یونانی باسیلئوس (به معنی پادشاه) (BAΣΙΛΕΩΣ) و مگالوس (به معنی بزرگ) (ΜΕΓΑΛΟΥ) برای اولین بار در کنار نام فریاپت روی سکه‌های اشکانی مشاهده می‌شود و پس از آن به‌طور منظم بر سکه‌های اشکانی ضرب شده است.

به احتمال زیاد، اشکانیان بعد از بازپس‌گیری سرزمین‌هایی که پیشتر در نبرد با پادشاه سلوکی، آنتیوخوس سوم، در ۲۱۰ پیش از میلاد، از دست داده بودند، اقدام به استفاده از این عناوین یونانی کردند. اشکانیان در پی شکست از آنتیوخوس، برای مدتی مجبور به تبعیت از سلوکیان شدند. آنتیوخوس احتمالاً ارشک دوم را وادار کرد از حق خود برای ضرب آزادی سکه صرف نظر کند. اما پس از مدتی، ضعف و آسیب‌پذیری امپراتوری سلوکی این فرصت را به ارشک دوم و پس از او به فریاپت داد تا آزادانه به نام خود سکه ضرب کنند. فریاپت مانند سایر شاهان اشکانی از عنوان ارشک، نام نخستین پادشاه و بنیانگذار اشکانیان، در ضرب سکه استفاده کرد. شاهان اشکانی از لقب ارشک برای زنده نگه داشتن یاد ارشک اول و بزرگداشت دستاورد‌های او، خود را اشک نام می‌دادند.

مهم‌ترین اقدامات فریاپت اشکانی

• حفظ حکومت اشکانی: باوجود فشار‌های سلوکیان، فریاپت توانست سلطنت خود را ادامه دهد و از تجزیه قلمرو اشکانیان جلوگیری کند.

• تقویت نیروی نظامی: او ارتش اشکانی را تقویت کرد و اتحاد‌های محلی را برای مقابله با نفوذ سلوکیان گسترش داد.

• زمینه‌سازی برای استقلال: هرچند در دوران فریاپت اشکانیان همچنان تحت کنترل سلوکیان بودند، اما او سیاست‌هایی را در پیش گرفت که در زمان پسرش، فرهاد یکم (اشک چهارم)، به استقلال بیشتر اشکانیان انجامید.

مرگ فریاپت اشکانی

فریاپت در حدود ۱۷۶ پیش از میلاد درگذشت. در روایتی آمده است که مردم به دلیل علاقه بسیار زیاد به او، جـسدش را سوزاندند و خاکستر آن را قسمت کردند و هر کس ذره‌ای از آن خـاکستر را برداشت و همراه خود نگه داشت. مدت حکومت فریایات ۱۵ سال یعنی از سال ۱۹۱ تا ۱۷۶ پیش از میلاد بود است.

پس از او فرهاد یکم به قدرت رسید. در دوران فرهاد، اشکانیان شروع به توسعه قلمرو خود کردند و اولین گام‌های جدی برای رهایی از سلطه سلوکیان برداشته شد.