سایه ویرانی بر سر آشوراده/ شروع پروژه پتروشیمی با ورود ۳۰ تریلی به میانکاله و پاسخ پر ابهام خانم رئیس

اقتصاد۲۴- قرار بود پناهگاهی باشد برای حیات وحش، جایی برای آرامش. میانکاله به عنوان «منطقه محافظت‌شده» معرفی شد، اما سال‌های اخیر میانکاله جایی برای تنش محیط زیستی تبدیل شده است. درحالی‌که گفته می‌شود تنها ۵۱/۳ درصد از سطح آبی تالاب میانکاله پُرآب مانده و خشکی این تالاب را تهدید می‌کند، پروژه ساخت پتروشیمی نیز گلوی میانکاله را می‌فشارد و به جان آن افتاده است.

اما سازمان حفاظت محیط‌زیست موضع روشن و دقیقی در این باره نگرفته است. پروژه‌ای که طرح آن به قبل از انقلاب اسلامی بر می‌گردد. طرح این پروژه پیش از انقلاب مطرح بود، اما پس از مشخص شدن مخاطراتش به دست فراموشی سپرده شد تا پس از انقلاب و دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی.

در اواخر دولت دوازدهم بار دیگر این پروژه مطرح و مصوب و ابتدای دولت ابراهیم رئیسی شروع به کار کرد. اما فعالان محیط‌زیست، برخی از هنرمندان و دغدغه‌مندان نابودی ایران، با تجمع در منطقه میانکاله اجازه احداث این پروژه را ندادند.

پروژه پتروشیمی میانکاله آسیب‌های فراوانی به پناهگاه حیات وحش خواهد رساند. سوم تیر سال گذشته (۱۴۰۳) از فنس‌کشی این منطقه شروع شد. برخی از کاربران فضای مجازی معتقد بودند که پروژه پتروشیمی یک بهانه است و قرار است در این منطقه بکر شهرک یا ویلاسازی شود. اما این موضوع بعید به نظر می‌رسید.

در هر صورت باز هم پای همان پروژه پتروشیمی در میان است و نگرانی از آسیب‌های زیست محیطی آن که میانکاله را تهدید می‌کند. میانکاله‌ای که نیمی از آن خشک شده است. البته برخی از کاربران فضای مجازی این خشک شدن میانکاله را هم به نوعی مربوط به پروژه پتروشیمی و عمدی می‌دانستند، اما در اینکه خشکسالی گریبان کل کشور را گرفته غیرقابل کتمان است و میانکاله هم از این قاعده مستثنی نیست.

این خشکی میانکاله و کاهش سطح تالاب در سال ۹۸ سبب تلف شدن بسیاری از پرنده‌ها شد. در این میان ساخت پروژه پتروشیمی در شمال ایران؛ آن‌هم به بهانه سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال مشکلی شده اضافه بر مشکلات میانکاله و اگر این پروژه شروع شود مسلماً چیزی از میانکاله و حیات وحش آن نخواهد ماند و این منطقه به اصطلاح حفاظت شده، اما در حقیقت رها شده که طی سال‌های گذشته از مشکلات آتش‌سوزی‌ها (گاه با منابع انسانی)، آلودگی‌های پساب صنایع موادغذایی، رسوخ سموم کشاورزی به این منطقه، صید پرندگان، گردشگری نامتعارف و... عبور کرده این‌بار با مشکل بسیار بزرگتری روبه‌روست و با ساختن این پروژه پتروشیمی جان سالم به در نخواهد برد.

پای آقازاده‌ای در میان است؟

با وجود تمام مخالفت‌هایی که فعالان محیط‎زیست دارند و هشدار‌هایی که از مرگ زودهنگام میانکاله خبر می‌دهد اصرار ساخت این پروژه در هاله‌ای از ابهام است. یاشار سلطانی، فعال رسانه‌ای از ردپای یک آقازاده در پروژه پتروشیمی خبر داده و در صفحه ایکس خود نوشت: «ارتباط فرزند یکی از رؤسای قوا با مالک پتروشیمی میانکاله.»

او در ادامه نوشته است: «چند روزی است که پروژه غیرقانونی ‎پتروشیمی میانکاله مجدد شروع شده است و امروز (پنجشنبه ۲۱ فروردین) حدود ۴۰ تریلی تجهیزات در پروژه مستقر شده است. پشت ماجرای میانکاله، یکی از رؤسای قوه است که فرزندش با رئیس پتروشیمی ارتباط دارد. در صورتی که این حمایت‌های غیرقانونی ادامه یابد، حتماً مستندات را منتشر می‌کنم. بعداً معترض نشوید که ‎امنیت روانی جامعه مخدوش شده است.»

بیشتر بخوانید:سوگ سیاوش برای پرنده‌های مهاجر میانکاله

همین موضوع باعث شده گمانه‌زنی کاربران فضای مجازی که دغدغه محیط‎زیست را دارند تا فرزند یکی از سران قوا پیش برود.

زینب رحیمی، خبرنگار حوزه محیط‌زیست نیز در این باره نوشت: «شرکت ‎پتروشیمی میانکاله ۹۰ هکتار فنس غیرقانونی در مرتع ملی کشیده، درختان غیربومی اکالیپتوس به‌طور غیرقانونی کاشته و حالا دارد مصالح و تجهیزات اینجا خالی می‌کند. همه اینها غیرقانونی است، اما کسی جلودارش نیست.»

و در ادامه توضیح داده است: «فعالیت غیرقانونی در محل قبلی ‎پتروشیمی میانکاله ادامه دارد. بنابه گزارش مردم محلی، امروز ۲۰ فروردین، بیش از ۳۰ تریلی بار به محل منتقل شده و به نظر می‌رسد قصد دارند اینجا سوله بسازند. با سازمان منابع طبیعی، امور اراضی و محیط زیست تماس گرفتم هیچ‌کس پاسخگو نیست.»

چرا اراضی پس گرفته نشد؟

یکی از موضوعات مهم این است که چرا با وجود احراز تخلفات در صدور تخصیص عرصه ۹۲ هکتاری به ‎پتروشیمی میانکاله و ابطال مجوز وزارت نفت، طی دو سال گذشته برای پس گرفتن اراضی تصرف شده اقدامی صورت نگرفته است؟ اگر این همراهی صورت نمی‌گرفت شاید امروز شاهد قطار شدن ۳۰ تریلی در میانکاله نبودیم.

زهرا کشوری، دیگر خبرنگار محیط‌زیست نیز این سوال را مطرح کرده و در صفحه ایکس خود نوشت: «به رغم ابطال همه مجوزها، سرمایه‌گذار پتروشیمی غیرقانونی ‎میانکاله تجهیزات جدید وارد اراضی حسین‌آباد کرد. سرمایه‌گذار اراضی ملی را بیشتر از حد نیاز همین پروژه گرفته و پس نمی‌دهد.»

او در ادامه تاکید کرد: «پتروشیمی ‎میانکاله به صورت غیرقانونی از مجلس مجوز گرفت. نیکزاد نماینده مجلس از دو معاون محیط‌زیست خواست که مجوز مشروط بدهند درحالی‌که چیزی به نام مجوز مشروط در قانون وجود ندارد، اما همان مجوز مشروط مبنای واگذاری ۹۰ هکتار اراضی ملی به سرمایه‌گذار شروع شد.»

پتروشیمی میانکاله قانونی نیست

پس از واکنش‌های بسیاری بالاخره شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست به این موضوع عکس‌العمل نشان داد، اما این واکنش در حد یک جمله در فضای مجازی بود. او در صفحه اینستاگرام خود یک استوری منتشر کرده و نوشت: «پروژه قانونی به نام «پتروشیمی میانکاله» وجود ندارد.»، اما این یک جمله حاکی از آن نیست که این پروژه متوقف شده یا ادامه پیدا نخواهد کرد. ضمن آنکه تمام کاربران فضای مجازی، فعالان محیط‌زیست و اصحاب رسانه هم می‌دانند که پتروشیمی میانکاله قانونی نیست، اما شروع پروژه‌های غیرقانونی در کشور موضوع بعیدی نیست. بسیاری از پروژه‌ها حتی پس از بررسی در قوه قضائیه هم به کار خود ادامه داده‌اند. همین پاسخ رئیس سازمان محیط‌زیست در فضای مجازی هم نتوانست از نگرانی و التهاب جامعه بکاهد. در حقیقت معاون پزشکیان تنها از غیرقانونی بودن پتروشیمی میانکاله خبر داده است نه توقف آن و مشخص نیست که این پروژه نیز به صورت غیرقانونی پیش می‌رود و در آخر هم شروع به کار می‌کند یا خیر.

کارزار بازپس‌گیری زمین‌های میانکاله

فعالان محیط‌زیست نگران هستند. نگران از بین رفتن میانکاله. به همین سبب دغدغه‌مندان آینده منابع طبیعی و محیط زیست ایران و شهروندان مخالف فساد، رانت و بی‌عدالتی طی کارزاری از مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه «درخواست بازپس‌گیری عرصه ۹۲ هکتاری واگذاری به مجتمع پتروشیمی مازندران» را مطرح کردند که از ۲۲ تا ۲۴ فروردین بیش از ۷۴۰۰ آن را امضا کردند تا پروژه پتروشیمی در میانکاله اجرا نشود.