ایران در تب آتشین و بحران کم آبی؛ ثبت دمای ۵۱ درجه در بستان همراه با خشکسالی ۴۰ درصدی + اینفوگرافی

اقتصاد۲۴- با استناد به داده‌های رسمی هواشناسی تا ۹ تیر ۱۴۰۴، تنها ۵۷.۳۲ درصد منابع آب کشور تامین شده و میزان بارش از ابتدای سال آبی با کاهش ۴۰.۲ درصدی نسبت به بلند مدت برآورد شده است.

تازه‌ترین نقشه‌های دمایی سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد که روز ۹ تیرماه ۱۴۰۴ بخش‌هایی از جنوب و جنوب‌غرب کشور با شدیدترین موج گرمای سال جاری مواجه شده‌اند. بر پایه این گزارش، ایستگاه بستان در استان خوزستان با ثبت دمای ۵۱ درجه سانتی‌گراد گرم‌ترین نقطه ایران در این روز بوده است. این دما در حالی ثبت شده که بخش عمده‌ای از نوار غربی، جنوب‌غرب، مرکز و جنوب کشور نیز دمای بالای ۴۵ درجه را تجربه کرده‌اند.

در سوی دیگر، کمینه دمای کشور در همین روز مربوط به ایستگاه فرودگاه اردبیل در استان اردبیل است که دمای ۸.۴ درجه سانتی‌گراد را به ثبت رسانده است. اختلاف بیش از ۴۲ درجه‌ای بین سردترین و گرم‌ترین نقاط کشور در یک روز، نمایانگر شدت تنش حرارتی و ناهمگونی اقلیمی حاکم بر پهنه جغرافیایی ایران است.

نقشه‌های دمای کمینه و بیشینه در ۹ تیرماه، از سلطه گسترده هوای بسیار گرم بر اکثر نقاط کشور خبر می‌دهند. دمای بیشتر مناطق جنوب و جنوب‌غربی در بازه ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد بوده است.

تنها ۵۷ درصد منابع آب کشور تامین شده است

مطابق داده‌های آماری منتشرشده، میانگین دمای روز ۹ تیرماه ۱۴۰۴ نسبت به بازه‌های مختلف زمانی به‌صورت معناداری افزایش یافته است. بر اساس این داده‌ها، میانگین دما نسبت به روز مشابه بلند مدت ۲.۳ درجه، نسبت به هفته گذشته ۱.۵ درجه، از ابتدای ماه ۱.۶ درجه، از ابتدای فصل ۱.۶ درجه و از ابتدای سال زراعی ۱.۲ درجه سانتی‌گراد افزایش نشان می‌دهد.

افزایش قابل توجه دما در تیرماه که از ماه‌های آغازین فصل تابستان به‌شمار می‌رود، می‌تواند تأثیرات جدی بر مصرف آب و برق، وضعیت سلامت عمومی، راندمان فعالیت‌های کشاورزی، و پایداری محیط‌زیست داشته باشد. همچنین، مناطق گرم‌خیز کشور نظیر خوزستان، بوشهر، هرمزگان و کرمان، بیش از دیگر نقاط در معرض خطرات ناشی از تداوم گرمای شدید قرار دارند.

کاهش ۴۰.۲ درصدی بارش‌ها در سال آبی جاری

براساس این گزارش، بررسی نقشه‌های بارشی کشور تا تاریخ ۹ تیرماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که مجموع بارش تجمعی در سال آبی جاری (از ابتدای مهر ۱۴۰۳ تا ۹ تیر ۱۴۰۴) کاهش محسوسی نسبت به دوره‌های بلندمدت و میان‌مدت داشته است. بر اساس داده‌های منتشرشده از سوی سازمان هواشناسی، میانگین درصد تأمین آب جاری کشور در این بازه زمانی ۵۷.۲۲ درصد برآورد شده که بیانگر پایین‌بودن سطح بارش نسبت به نیاز واقعی منابع آب سطحی و زیرزمینی کشور است.

بیشتر بخوانید:آغاز قطعی آب در تهران به بهانه افزایش دما

مطابق نقشه توزیع بارش، بخش‌های گسترده‌ای از نیمه شرقی، جنوب‌شرق و نواحی مرکزی کشور همچنان در شرایط کم‌بارش یا بی بارش قرار دارند. در مقابل، نوار شمالی، شمال‌غرب و غرب کشور وضعیت بهتری داشته، اما همچنان از نظر مقدار بارش با نرمال فاصله دارد. مناطقی نظیر سیستان و بلوچستان، جنوب خراسان، بخش‌هایی از فارس، کرمان، یزد، اصفهان، سمنان و خوزستان در دسته کم‌بارش‌ترین استان‌های کشور در سال آبی جاری قرار گرفته‌اند.

بر اساس جدول منتشرشده از مقایسه مقادیر بارش با دوره‌های مختلف، از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، میزان بارش کشور به‌طور میانگین ۱۳۴.۴ میلی‌متر بوده است که نسبت به نرمال بلندمدت با کاهش ۴۰.۲ درصدی همراه است. این در حالی است که در بازه هفت‌روزه منتهی به ۹ تیرماه، تنها ۰.۱ میلی‌متر بارش در کشور ثبت شده و نسبت به میانگین بلندمدت همین بازه، کاهش ۸۷.۶ درصدی دیده می‌شود.

همچنین، در مقایسه با آغاز فصل جاری، میزان بارش‌ها با افت ۸۵ درصدی نسبت به میانگین فصلی روبه‌رو بوده است. این روند کاهش در کنار دمای بالاتر از نرمال، چشم‌انداز نگران‌کننده‌ای از تشدید بحران آب، کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی، و چالش تأمین آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی ایجاد کرده است.

کارشناسان هواشناسی تأکید دارند که با توجه به چشم‌انداز فصلی پیش‌بینی‌شده، امکان جبران کسری بارش در فصل تابستان بسیار محدود خواهد بود. در چنین شرایطی، مدیریت تقاضای آب، اصلاح الگوی مصرف، مهار برداشت‌های بی‌رویه، و آماده‌سازی برای سناریو‌های خشکسالی از جمله اولویت‌های اصلی دستگاه‌های اجرایی و مدیریت منابع آب کشور به‌شمار می‌رود.