چرا در شرایط فعلی باید یارانه بنزین را به صورت نقدی به مردم داد؟/ یارانه تولید فعلا پاسخگوی فشارها نیست

اقتصاد24- با افزایش قیمت بنزین، تورم انتظاری نیز سراغ جامعه آمده و مردم خود را آماده جهش قیمت ها می‌کنند هرچند که مسئولان مربوطه این مسئله را تکذیب و بر نظارت بر بازارها تاکید می‌کنند. حتی حسن روحانی، رئیس جمهوری نیز در دستوری به تمامی وزارتخانه از آنها خواست حتی درخواست افزایش قیمت نیز ندهند.

وحید شقاقی شهری در اینباره به خبرنگار اقتصاد24 می‌گوید: تصمیمی که سران قوا درباره افزایش قیمت بنزین گرفتند یک تکانه حداکثری بود درحالی که می‌توانست با راهبرد حداقلی پیش برود. برای مثال دولت می‌توانست مصرف متعارف بنزین هر شهروند را حساب کند و این مصرف متعارف را با قیمت گذشته به شهروندان بدهد و مصارف مازاد را مشمول افزایش قیمت می‌کرد یعنی 60 لیتر بنزین که مصرف منطقی یک شهروند در ماه است را با هزار تومان ادامه می‌دادند و بیشتر از آن را با قیمت سه هزار تومان احتساب می‌کردند؛ اما راهبرد اتخاذ شده توسط سران قوا، حداکثری بود یعنی مصرف متعارف بنزین افزایش 50 درصدی پیدا کرد و به هزار و 500 تومان رسید و بیش از آن نیز به سه هزار تومان رسید.

این اقتصاددان با بیان اینکه کارشناسان بر رویکردهای متفاوت درباره افزایش قیمت بنزین اجماع نداشتند، می‌گوید: یک گروه از کارشناسان می‌گویند باید حداکثری می‌بود و عده دیگر می‌گویند حداقلی، اما خود من معتقدم که دولت باید امسال را با یک راهبرد حداقلی پیش می‌رفت. به این دلیل که ظرف سال گذشته و امسال بیش از 60 درصد تورم تجمعی داشتیم یعنی سال گذشته بیش از 27 درصد تورم و امسال نیز پیش‌بینی می‌شد که 33 تا 35 درصد باشد و این 35 درصد در صورتی بود که تکانه‌ای شدید مثل سه برابر شدن قیمت بنزین را نداشتیم و شوکی که با اصلاح قیمت بنزین وارد آمده است افزایش تورم در ماه‌های آینده را خواهد داشت.

شقاقی شهری در بخشی دیگر از گفتگوی خود، به اقتصاد 24 چنین می‌گوید: بحث اینجاست که در این شرایط و با این هزینه‌های سرسام آور ، مراعات وضعیت توده مردم اولویت است و شاید یک تکانه حداکثری به بازار مثل افزایش قیمت بنزین، بهترین راهکار نباشد اما باید این را هم در نظر داشت که دولت بر آن است که این تکانه را با بازپرداخت یارانه‌ای درآمدهای حاصل از بنزین جبران کند.

این اقتصادددان همچنین معتقد است که باید دستگاه‌های نظارتی با قوت تمام بر پرداخت‌ یارانه‌های حاصل از آزاد شدن قیمت بنزین به جامعه هدف نظارت کنند. «رییس قوه قضاییه گفته است دستگاه‌های نظارتی باید نظارت کنند تا کل درآمد حاصله در قالب یارانه به 18 میلیون خانوار بازگردد و در جای دیگری هزینه نشود، از طرف دیگر نیز باید انتظارات تورمی مدیریت شود که بیش از اندازه به تورم اقتصاد دامن نزند».

شقاقی ادامه می‌دهد: وقتی قیمت نسبی تغییر می‌کند و بنزین بیشتر می‌شود باید هزینه‌های بخش دیگری کاهش پیدا کند چرا که وقتی قدرت خرید مردم ثابت می‌ماند افزایش هزینه‌ها در یک بخش منجر به کاهش توان خرید مردم در بخش‌های دیگر می‌شود. منظور این است که جاهایی هزینه‌ها را باید کاهش دهند تا جبران هزینه بنزین صورت گیرد و در مجموع نباید شاهد تورم در اقتصاد باشیم ولی باید این نکته را هم بدانیم که افزایش قیمت بنزین بار روانی و انتظارات تورمی را نیز در پی خود دارد.

او همچنین از افزایش نرخ تورم پس از افزایش ناگهانی بنزین می‌گوید. «پیش بینی می‌شود که تکانه حداکثری که با افزایش قیمت بنزین به وجود آمد بین 3 تا 5 درصد تورم را افزایش دهد ولی اگر تکانه حداقلی پیش گرفته می‌شد نرخ تورمی زیر دو درصد را در پی داشت و باید دانست که این سیاستی که در پیش گرفته شده است به گروه‌های مختلف مردم فشار وارد می‌کند چرا که ما قبل از گران شدن بنزین هم در جامعه‌ای زندگی می‌کردیم که بخشی از مردم شغل دومشان مسافرکشی است و از تعداد ساعات اندکشان هم برای درآمدهای اندک برای گذران زندگی استفاده می‌کنند.

این اقتصاددان در ادامه بیان می‌کند: هر چند این افزایش ناکهانی همه بخش های جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و فشار سنگینی وارد می‌کند اما تصمیمی است گرفته شده و بازگشتش هم به صلاح نیست ئلی در عین حال باید مدیریت شود که هزینه‌های آن کم شود مثلا این که درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین به صورت منظم به توده مردم بازگردد و جای دیگری مصرف نشود و از طرف دیگر نیز انتظارات تورمی مدیریت شوند و در بخش‌هایی که نباید قیمت‌‌ها بالا رود نظارت صورت گیرد. البته شاید نظارت‌های اینگونه اثربخش نباشند ولی باید مدیریت شوند که فشاری زیادتری را بر سفره زندگی مردم وارد نشود.

شقاقی شهری درباره افزایش نیافتن قیمت کالاها پس از گرانی بنزین چنین می‌گوید: اقتصاد با دستور حفظ نمی‌شود و تجربه هم نشان می‌دهد که اقتصاد دستوری پاسخ نمی‌دهد اما مدیریت انتظارات تورمی آگاه سازی می‌خواهد که تغییر قیمت‌های نسبی در جامعه نباید به تورم منجر شود یا بازتوزیع این درآمد می‌تواند جبران‌کننده بخشی از فشار هزینه‌ها باشد. البته باید این را هم در نظر داشته باشیم که افزایش قیمت بنزین درآمد مستقیمی را هم نصیب جیب دولت می‌کند چرا که دولت دو نوع درآمد به دست می‌آورد از یک طرف یارانه نمی‌دهد و این در آمد غیر مستقیمی برای دولت خواهد بود که حدود 30 هزار میلیارد تومان برآورد شده است و از طرف دیگر صرفه‌جویی در بنزین و گران شدن آن درآمد مستقیمی برای دولت خواهد بود.

یارانه تولید فعلا پاسخگوی فشارهای اقتصادی نیست

او بر اینکه باید مراقب بازتوزیع یارانه‌ها به جامعه هدف بود تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: این نکته درست است که دولت نباید پول حاصل از افزایش قیمت بنزین را دوباره به صورت یارانه‌های نقدی بازپرداخت می‌کرد بلکه این هزینه‌ را در بخش تولید سرمایه‌گذاری می‌کرد و یارانه تولید می‌پرداخت ولی با این وضعیت و فشار شدیدی که وارد شده است، یارانه تولید به این زودی پاسخگوی جبران فشارها نخواهد بود. من می‌پذیرم که باید یارانه تولید داد و از این بخش حمایت کرد تا هزینه‌های آن کاهش پیدا کند ولی این کار زمانبر است و در شرایط فعلی که جامعه تورم‌های شدیدی را در دو سال گذشته پشت سر گذاشته است، دولت ناچار است حمایت‌هایی را انجام دهد که خرید مردم تقویت شود.