افشا کنندگان فساد مصونیت دارند؟

اقتصاد24- مقابله با فساد به ویژه در دستگاه‌های دولتی وحاکمیتی از دغدغه‌ها و مطالبات جدی مردم است که مسوولان نیز بار‌ها بر آن تصریح کرده‌اند.

با وجود اینکه همواره بر لزوم مقابله با فساد در کشور تاکید شده، اما تاکنون سازوکار مشخصی برای شناسایی و مقابله با آن وجود نداشته است.

در بسیاری از کشور‌ها مقررات، سازوکار‌ها و سامانه‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به فساد شکل گرفته به طوری که مردم و افرادی که از فساد خبردار شده‌اند، می‌توانند آن را با سازوکاری مشخص، گزارش داده و از حمایت‌ها و مشوق‌های قانونی برخوردار شوند.

در این میان، راه‌اندازی سامانه «اعلان گزارش‌های مردمی مبارزه با فساد» در وزارت امور اقتصادی و دارایی، گامی جدی برای ایجاد بستر‌ها و سازوکار‌های قانونی گزارش فساد به شمار می‌رود که البته تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله زیادی دارد.

سامانه اعلان گزارش‌های مردمی مبارزه با فساد

چندی پیش، در سایت وزارت امور اقتصادی و دارایی (http://mefa.ir)، بخشی با عنوان «اعلان گزارش‌های مردمی مبارزه با فساد» راه‌اندازی شد که با کلیک کردن بر روی ثبت گزارش، می‌توان اطلاعات مربوط به تخلف و فساد را درج کرد.

شرایط ثبت گزارش‌های فساد

برای ثبت گزارش‌های مردمی مربوط به فساد، شروطی تعیین شده از جمله اینکه گزارش‌ها باید موثق و مستند باشد؛ بر این اساس، مسوولیت قانونی مطالب اظهار شده بر عهده گزارش‌دهنده خواهد بود.

همچنین در این سامانه، اعلام شده که به گزارش‌هایی ترتیب اثر داده خواهد شد که در حیطه وظایف و اختیارات وزارت امور اقتصادی و دارایی و دستگاه‌ها و واحد‌های تابعه آن باشد؛ بنابراین مشخص نیست که اعلام گزارش‌های مربوط به فساد مالی در سایر سازمان‌ها و وزارتخانه چگونه امکان پذیر است.

ایرادی که برای ثبت اطلاعات در این سامانه وجود دارد این است که فرد گزارش‌دهنده باید حتما آدرس پست الکترونیکی (ایمیل) و یا شماره تلفن همراه خود را ثبت کند.

اگرچه ثبت این اطلاعات برای برقراری تماس با فرد گزارش‌دهنده و اخذ اطلاعات تکمیلی مفید است، اما باید توجه داشت که بدین طریق، امنیت خاطر فرد گزارش‌دهنده از بین می‌رود، زیرا نگران خواهد بود که مبادا فرد یا سازمان مفسد به اطلاعات شخصی فرد گزارش‌دهنده دسترسی پیدا کرده و بدین ترتیب امنیت جانی و شغلی وی را به خطر بیندازند.

نکته جالب توجه دیگر این است که در این سامانه اعلام شده، «ثبت و اعلام گزارش (دریافت کد پیگیری) تا اثبات آن و صدور حکم برای متخلف یا متخلفین هیچ‌گونه حقی برای گزارش‌دهنده ایجاد نمی‌کند.»

این در حالی است که در سایر کشور‌ها برای فرد گزارش دهنده فساد، جایزه در نظر می‌گیرند که گاه معادل ۱۰ تا ۲۰ درصد از مبلغ کل پرونده فساد می‌شود.

تجربه نشان داده که تعیین جایزه به عنوان مشوقی کارامد، باعث افزایش انگیزه رصد و گزارش فساد می‌شود.

هویت گزارشگران فساد در معرض افشا

ایراد دیگر سامانه گزارش‌های مردمی مبارزه با فساد، امنیت پایین این سامانه است.

همان گونه که در تصویر صفحه اینترنتی این سامانه مشخص است، این صفحه، شاخص‌های امنیتی لازم برای حفظ هویت گزارشگران فساد را دارا نیست.

نشانه «قفل بسته سبز رنگ» در بخش آدرس سایت‌ها به معنای امنیت بالای شبکه و «خط قرمز روی قفل» نشان‌دهنده امنیت پایین است که نگاهی گذرا به صفحه اینترنتی «اعلان گزارش‌های مردمی مبارزه با فساد» مشخص می‌کند که این سایت، فاقد تدابیر امنیتی لازم است.

بر این اساس، امکان سرقت اطلاعات مربوط به هویت و اطلاعات شخصی افراد در زمان ثبت تخلف و فساد و در این سامانه و به خطر افتادن این گزارشگران وجود دارد.