وقتی دولت اوباما هم از FATF علیه ایران استفاده می‌کرد

اقتصاد24- یکی از استدلال­‌هایی که حامیان اجرای کامل درخواست های گروه ویژه اقدام مالی FATF مطرح می­‌کنند، این است که تصویب لوایح پیوستن ایران به کنوانسیون­‌های پالرمو و CFT به معنای مقابله با آمریکاست و آمریکا از تصویب آن­ها آزرده خاطر خواهد شد.

به عنوان نمونه، محمد صدر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «اگر لوایح اف‌ای‌تی‌اف تصویب نشوند کمک بزرگی به ترامپ کردیم». حشمت الله فلاحت پیشه، مصطفی کواکبیان، علیرضا رحیمی که هر سه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هم اظهارات مشابهی در این زمینه دارند. به علاوه، دیاکو حسینی مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری گفت: «آمریکایی‌ها منتظرند ایران اقدامی برای تصویب لوایح FATF نکند».

اما آیا این ادعای حامیان FATF واقعیت دارد یا خیر؟ در ادامه به بررسی این موضوع می­پردازیم

*اذعان مقامات دولت اوباما مبنی بر استفاده ابزاری از FATF علیه ایران

تاکنون اسناد زیادی مبنی بر اینکه آمریکا از استانداردهای FATF به منظور افزایش اثرگذاری تحریم­‌ها بهره برداری می‌­کند، منتشر شده است. در ادامه به سند جدیدی درباره این موضوع که به دوره دولت اوباما می گردد، اشاره می کنیم:

استوارت لوی معاون تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه‌داری آمریکا در زمان دولت باراک اوباما طی جلسه‌ای در کمیته‌ی بانکداری، مسکن و امور شهری در سنای آمریکا در تاریخ 6 اکتبر 2009 (14 مهر 1388) در ارتباط با فرایند اقدامات تحریمی وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه ایران توضیحاتی ارائه نمود. وی در پاسخ به سوال سناتور ویتر که پرسیده بود «چه گام‌هایی به منظور تحریم اقدامات نهادهای مالی خارجی و دولت‌های خارجی در حال برداشتن است که به ایران جهت دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کنند»، توضیح داد که وزارت خزانه‌داری بانک‌ها و موسسات مالی خارجی را در این راستا تحریم کرده است و به عنوان مثال به تحریم شعبه بانک ملت در مالزی اشاره نمود. وی هم‌چنین تعامل وزارت خزانه‌داری با دولت‌های همکار و بخش خصوصی در سراسر جهان را مطرح نمود که این تعامل در راستای اشتراک‌گذاری اطلاعات در رابطه با دور زدن تحریم‌ها توسط ایران است. استوارت لوی هم‌چنین به عنوان گام آخر به FATF اشاره کرد و گفت: «ما از طریق گروه ویژه اقدام مالی (FATF) جهت ایجاد آگاهی در رابطه با ریسک‌هایی که ناشی از فعالیت‌های فریبنده ایران و عدم شفافیت در سازوکار ضدپولشویی و تامین مالی تروریسم ایران است، کار می‌کنیم. در اکتبر 2009، FATF هفتمین بیانیه‌ی خود در رابطه با ایران را منتشر نمود و بر روی درخواست خود از قلمروها جهت اعمال اقدامات مقابله‌ای موثر برای محافظت از بخش‌های مالی خود از این ریسک‌ها تاکید نمود».

*استانداردهای FATF چگونه باعث افزایش اثرگذاری تحریم­‌های آمریکا می­‌شود؟

آمریکا برای اثرگذاری بیشتر تحریم‌­ها به دنبال شفافیت نظام مالی ایران در عرصه بین الملل است. هسته اصلی استانداردهای FATF شفافیت نظام مالی و بانکی کشور برای طرف­‌های خارجی است که منجر به افزایش اثرگذاری تحریم‌­ها و بستن راه‌­های دور زدن تحریم خواهد شد.

بررسی توصیه‌های ۴۰ گانه گروه ویژه اقدام مالی به خوبی نشان می‌دهد که هسته‌ اصلی توصیه‌ها افزایش شفافیت است. به عنوان مثال، توصیه‌های ناظر به شناسایی دقیق مشتری‌ (CDD) یا شناسایی ذی‌نفع واقعی یا در توصیه شماره ۴۰ مشاهده می‌شود که این نهاد از کشورها می‌خواهد اختیارات قانونی لازم را به «واحدهای اطلاعات مالی (FIU) » خود بدهند تا بدون محدودیت و به طور گسترده با همتایان خارجی خود تبادل موثر اطلاعات داشته باشند.

این بخش از توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی که ناظر به همکاری اطلاعاتی با سایر کشورهاست به ما نشان می‌دهد که شفافیت نظام بانکی که مدنظر FATF است نه برای حاکمیت داخلی، بلکه برای نظام بین‌الملل ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر FATF به دنبال ایجاد شفافیت عمیق برای نظام بین‌الملل است.

دیوید کوهن معمار تحریم ها علیه ایران در تشریح دلایل موفقیت اعمال تحریم‌های مالی علیه ایران چهار علت اصلی را بیان می‌کند. اولین علت موفقیت را شفافیت موجود در نظام بانکی می‌داند و می‌گوید: «موفقیت تحریم‌های ما بستگی به وجود یک سیستم مالی شفاف و خوب تنظیم شده دارد. بر اساس مجموعه‌ای از اطلاعات کلیدی در مورد ماهیت معاملات مالی، طرفین شرکت کننده، و افرادی که در نهایت از آنها بهره‌مند می‌شوند، ما معاملات را برای بازیگران غیر قانونی که سعی می کنند خود را پشت اقتصاد قانونی پنهان کنند سخت‌تر می‌کنیم. به همین دلیل است که شفافیت مالی – ساختمان آن ، محافظت از آن ، و اجرای آن – در هسته ماموریت امنیت ملی وزارت خزانه داری ما قرار دارد».

این اظهارات نشانگر آن است که شفافیت و اشتراک گذاری اطلاعات در FATF ، عاملی برای موثرتر و هدفمند شدن تحریم‌های آمریکا در سطح جهان است و FATF نیز در نقش بازوی بین المللی وزارت خزانه داری آمریکا عمل می‌­کند.

برای روشن شدن ابعاد این موضوع که تصویب یا عدم لوایح مرتبط با FATF منجر به افزایش اثرگذاری تحریم­ها خواهد شد یا خیر؟ کافی است نگاهی به اظهارات صریح مقامات آمریکایی بیندازیم.

خوآن زاراته معاون اسبق مدیریت مبارزه با تروریسم و جرائم مالی در وزارت خزانه داری آمریکا برای تبیین بهتر جایگاه FATF در فشار بر ایران در کتاب «جنگ خزانه داری ها» صراحتا اعلام کرده است: «برای قرار دادن ایران در تنگنا و سخت­‌تر کردن شرایط برای این کشور، به حضور کامل FATF نیاز است».

خردادماه امسال نیز مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا صریحا خواستار تصویب بدون حق شرط دو کنوانسیون پالرمو و CFT توسط ایران شد که این موضوع هم گواه روشنی بر جایگاه FATF و لوایح استعماری آن در راهبرد فشارحداکثری آمریکا علیه ایران است. پمپئو در کنفرانس خبری مشترک با هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان گفت: «ایران بطور کامل نتوانسته است تعهدات خود ذیل برنامه اقدام FATF که در سال 2016 پذیرفته است را تکمیل کند. به عنوان بخشی از برنامه اقدام، ایران تعهد داده است که دو کنوانسیون پالرمو (مقابله با جرائم سازمان یافته فراملی) و کنوانسیون CFT (مقابله با تامین مالی تروریسم) را تصویب کند. اما همان‌طور که ما از اصلی‌ترین کشور حامی تروریسم در جهان انتظار داشتیم، آنها تصمیم گرفته اند که این کار را انجام ندهند. امروز من از ایران می خواهم که هر دو معاهده را بدون تأخیر و بدون هیچگونه حق شرطی به تصویب برساند».

علاوه بر این، منوچین وزیر خزانه داری آمریکا صراحتا گفت: « FATF مانع دور زدن تحریم ها می شود».

با توجه به آنچه گفته شد، کاملا روشن است که آمریکا برای دقیق ترشدن تحریم ها نیاز اساسی به اجرای لوایح FATF توسط ایران دارد و وزارت خزانه داری آمریکا به عنوان اتاق جنگ اقتصادی این کشور علیه ایران نیز از آن جهت تحریم حداکثری نهایت استفاده را خواهد کرد. به عبارت دیگر، امروز FATF سلاح تحریمی آمریکا در دقیق ترکردن تحریم ها است و به همین دلیل هم مقامات آمریکایی فشار زیادی برای تحمیل این لوایح به ایران وارد می کنند چرا که در راستای راهبرد فشار حداکثری آمریکا علیه ایران است.